Necip Asım
(1861 – 1935)

Birinci Kaynak

Türk tarihi ve milliyet ideali için çalışmış fikir adamlarımızdandır. 1861 yılında Kilis’te doğdu. Bal Hasan Oğulları denen bir Sipahi ailesindendir. Soyadı kanunu çıkınca kendine Yazıksız soyadını seçmişti.

1880’de Harbiye’den Piyade Mülazimi (Teğmen) çıkmış, Askerî Rüştiyelerde ve sonra Harbiye’de Türkçe, Fransızca ve tarih gibi dersler okutmuş ve askerlik hayatını öğretmenliklerde geçirerek Miralaylıktan (Albay) emekli olmuştu.

1908 inkılabından sonra İstanbul Darü’l-fünunu Türk Tarihi ve Türk Dili Tarihi Müderrisi oldu. Üçüncü seçim döneminde Türkiye Büyük Millet Meclisine Erzurum milletvekili seçildi.

12 Aralık 1935’te Kadıköy’deki evinde öldü. Erenköy’de Sahrayıcedit mezarlığına gömüldü.

Henüz Askerî Rüştiyesinde hoca iken bir çok gramer, okuma, coğrafya ve tarih kitapları yayınlamıştır. Bu küçük okul kitaplarından başka Medrese-i Edep, Medeniyete Hizmet, Sitler, gibi çeşitli eser ve tercümeleri, Fransızca, hatta fizik ve resim derslerine ait risaleleri basılmıştır. Türk idealine ve tarihine ait makalelerini ise İkdam gazetesi vasıtasıyla neşrediyordu.

Eserleri, çoğu küçük risalelerden ibaret olmak üzere, 40 civarındadır. Yazdığı makalelerin de 1000’e ulaşmıştır. II. Abdülhamit devrinde koyu Osmanlılık davası içinde Türk tarihi ve Türk idealiyle uğraşan nadir zümredendir. Gök Bayrak’ı da ilk defa o tercüme etmişti.

Necip Asım, Türk dili hakkındaki eserlerinden dolayı 1892 Şikago Sergisinden bir madalya ve bir şahadetname almış, Paris’teki Societe Asiatique, 1895’te onu azalığa seçmişti. 1908 inkılabından sonra Türk Yurdu, Bilgi, Edebiyat Fakültesi Mecmuası, Türk Tarih Cemiyeti Mecmuası gibi birçok mecmualarda makaleler yazdı. Aynı zamanda İstanbul Darülfünununda Türk Tarihi ve Türk Dili Tarihi dersleri verdi.

Necip Asım, rahmetli Arif Bey’le birlikte büyük bir Türk Tarihi hazırlamaya başlamış, bu eserin Osmanlılardan önceki Türklere ait olan I. cildi Tarih Encümeni tarafından neşredilmişti. Milattan sonraki ilk yıllarda, Orta Asya Türklerinin kullandıkları Orhun diline ait küçük bir broşürü ve Yeniçay kıyılarında VIII. yüzyılda dikilmiş olan Orhun Kitabeleri hakkındaki incelemelerini kapsayan eseri, dil ve edebiyatımız için faydalıdır.

Bunlardan başka XII. yüzyılda Yuknak şehrinde yetişmiş olan Mahmut oğlu Ahmet isimli Türk şairinin Hakaniye lehçesiyle yazdığı Aybetül-Hakayık isimli manzum eserin Uygur harfleriyle yazılmış olan nüshasını Ayasofya Kütüphanesi’nde keşfetmiş, okumaya muvaffak olmuş, gerek bu eserin fotoğrafını, gerek lehçemize tercümesini iki kısımlık bir kitap halinde neşrederek edebiyat tarihimize büyük bir hizmette bulunmuştu.

Necip Asım, Fransızca, Arapça, Uygurca ve Çağatayca öğrenmişti.

İkinci Kaynak

“Türk dilinde icra edilen ufak bir tedebbu bile Türk milletinin; kadim bir edebiyatı olduğunu gösterebilir. Bütün Türk uluslarında müşterek olup parmak hesabınca manzum olan birçok atalar sözü şüphesiz adı sanı hatıralardan silinmiş bir takım millî şairlerin eserlerinden hafızalarımıza naklolunmuş parçalardır.”

Türk dili ve tarihi üzerinde yaptığı ilmî araştırmalarla tanınan Necip Asım Bey 1861’de Kilis’te doğmuştur. Öğrenim hayatına Şam’da başlamış ve 5. Ordu Askerî İdadisine girmiştir. Necip Asım Bey Yusuf Akçura’ya yazdığı bir mektupta, Şam’da Türklerin yabancı gibi tutulduklarını ve Arap hocalarından zulüm gördüğünü yazmıştır. Öğrenimini tamamlayınca, piyade mülazımı olmuştur. Necip Asım Bey askeri eğitim gördüğü halde doğum yeri olan Kilis’te özel dersler almaya başlamış ve öğrenim hayatı bitinceye kadar bu derslere devam etmiştir.

İstanbul’da Kuleli Askerî İdadisine ve Harbiye mektebine devam etmiştir. Öğrenimi sırasında kitabet ve edebiyat derslerinde Türkçülüğünü göstermiştir.1878’de Ahmet Mithat Efendi ile tanışmış ve Harbiye mektebinde okuduğu sıralarda onun gazetesi olan Tercüman-ı Hakikat’a makaleler vermiştir. 1897’de hemen her cuma Ahmet Mithat efendinin yalısına giderek, Veled Çelebi’yle de burada tanışmıştır. N. Asım Bey ve Veled Çelebi Abdülhamit devrinin en tanınmış Türkçüleridir. 1893’de Ahmet Cevdet Beyin İstanbul’da çıkarttığı “İkdam” gazetesinin yazı kurulunda görev almıştır. Gazete, Yusuf Akçura’nın “Üç Tarz-ı Siyaset” eserinde Türkçülük organı olarak gösterilmiştir. Necip Asım Bey, Veled Çelebi’nin dediğine göre bahse muktedir olduğu konuları o fennin uzmanına gerçekten beğendirmek suretiyle başlamış, git gide çalışmasının ürünü artarak İslâm fazılları ve Avrupa oryantalistleri arasında bugün sahip olduğu dereceye ulaşmıştır.

1980 yıllarında Avrupa’da tanınmaya başlamıştır. N. Asım Bey, Avrupa’nın ilmî yönü ile Osmanlıyı birbirine bağlayan köprü rolünü yüklenmiştir. Araştırmalar ve incelemeler yaparken askerî okullardaki görevini ihmal etmemiş, miralay rütbesini almıştır. Meşrutiyetin ilanından sonra “Türk Dili Tarihi” kürsüsüne müderris olarak geçmiştir. 1927 seçiminde TBMM’ne üye seçilmiş, 1935’de vefat etmiştir.

Fikirleri ve kişiliği: Necip Asım Beyin Türkçülüğe hizmeti özellikle; dil ve tarih alanında olmuştur. İlk kez Türklerin bu alanda, Avrupa metotlarıyla çalışmalarını Avrupa’ya tanıtmıştır. Eski Türk dillerine ve eski Türk harflerine Türk tarihine milletimizin açık bir şekilde dikkatini çeken ilk aydınlarımızdandı. Fenne, askerliğe, tarihe dair yirmiyi geçen eser bırakmıştır. Doğu musikisinin millîleştirilmesi için uğraşmış, bundan da önemlisi Osmanlı dilinin Türkçeleşmesi için çalışmıştır.En önemli hizmeti Leon Cahun’un “Asya Tarihine Giriş” adlı eserini doğu kökenli bilgileri ile genişleterek tercüme etmesidir. Gökalp’e göre bu kitap her tarafta Türkçülüğe dair eğilimler uyandırmıştır. Osmanlılarda belki de bütün Türkler içinde ilk “Bütün Türk Tarihi” yazarı olmuştur.

Eserleri: En önemli eseri “Türk Tarihi“dir. Atebetül Hakayık,Ayasofya kütüphanesinden bularak, ilim dünyasına kazandırmıştır. Divanü Lugat-it Türk’teki savlar, toplamıştır. Türk Yurdu, Milli Tetebbular vb. dergilerde Türk dili, tarihi ve folkloruna ait ilmi yazıları ile Gök Bayrak adlı bir romanı da Türkçeye çevirmiştir.

|» Önemli Türkologlar Sayfasına Dön! « |

Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…