Osmanlı Devletinin Denizlerdeki Faaliyetleri

1. Karadeniz'in Bir Türk Gölü Hâline Gelmesi

• Cenevizlilerin elinde bulunan ve Batı Karadeniz'de önemli bir ticaret merkezi olan Amasra fethedildi (1459).
• Fatih döneminde isfendiyaroğulları'nın elinde bulunan Sinop, savaş yapılmadan alındı (1460).
• Pontus Rum Krallığı'na son verildi. Trabzon ve çevresi alındı. OsmanlIlar Karadeniz'de önemli bir limana sahip oldu (1461).
• Fatih döneminde Kırım Hanlığı Osmanlı egemenliğine girdi (1477).
• Kırım'ın alınması ile Karadeniz'de Türk egemenliği sağlandı. Karadeniz bir Türk gölü hâline geldi. Doğu ticaret yolları (ipek Yolu) güvenlik altına alındı.
• II. Bayezıd döneminde Boğdan topraklarında bulunan Kili ve Akkerman kaleleri alındı. Böylece Osmanlı toprakları Kırım ile karadan da birleşmiş oldu ve Karadeniz'de güvenlik tam olarak sağlandı.

2. Akdeniz'de Türk Denizciliği

a . Ege Adalarının Fethi

•  Fatih, Ege Denizi'nde Türk hâkimiyetini kesinleştirmek amacıyla İmroz, Taşoz, Semadirek, Bozcaada, Eğriboz, Limni ve Midilli adalarını aldı.

b. Osmanlı-Venedik Savaşları (1463- 1479)

• OsmanlIların denizlerdeki ilerlemelerinden telaşa düşen Venedikliler Mora'ya saldırdı. Venediklilerle OsmanlIlar arasında 16 yıl süren savaşlar sonunda antlaşma yapıldı (1479).
• Bu antlaşmaya göre, Venedikliler OsmanlIlara vergi verecek, Arnavutluk'tan alınan bazı kaleler Osmanlılarda kalacaktı.
• Fatih, Venediklilere bazı ticarî imtiyazlar tanıdı, Venediklilere ticari ayrıcalıklar vererek, Hristiyan ittifakını bozmayı amaçladı.
• II. Bayezıd döneminde Venediklilerden Modon, Koron ve inebahtı kaleleri alındı.

c. RODOS'UN FETHi (1522)

•  Rodos'taki şovalyeler Akdeniz'de Osmanlı ticaret gemilerine saldırmaya başlamışlardı. Bunun üzerine Kanuni, Rodos'u kuşatarak ele geçirdi. Anadolu, Suriye ve Mısır ticaret yolunun güvenliği büyük ölçüde sağlanmış oldu.
• Sokullu Mehmet Paşa döneminde Sakız Adası Cenevizlilerden alındı.

UYARI: Rodos ve Sakız adalarının fethi ile Ege denizindeki Osmanlı hâkimiyeti kesinleşmiş ve Ege Denizi bir Türk gölü hâline gelmiştir.

d. Cezayir'in Osmanlı Yönetimine Katılması (1533)

•  Kanuni döneminde Haçlı donanması Mora'ya saldırdı. Bunun üzerine Kanuni, Cezayir hükümdarı Hızır Reis'i (Barbaros) İstanbul'a çağırdı ve Kaptanıderya yaptı. Hızır Reis'e, Hayreddin” adını verdi. Hızır Reis'in Osmanlı hizmetine girmesi ile Cezayir toprakları Osmanlı Devleti'ne katılmış oldu. Ardından da burası beylerbeylik (eyalet) hâline getirildi (1533).

e. Preveze Deniz Savaşı (1538)

•  Barbaros Hayreddin Paşa'nın Venediklilere ait olan Korfu Adası'nı kuşatması üzerine bir Haçlı donanması hazırlandı.
• Papanın da kışkırtması ile hazırlanan donanmanın başına Avrupa'nın en ünlü amirali Andrea Dorya getirildi. Haçlı donanması Venedik, Malta, Ceneviz, İspanyol ve Portekizlilerden oluşuyordu.
• 1538 yılında yapılan Preveze Deniz Savaşı'nda Haçlı donanması mağlup edildi.

UYARI: Preveze Deniz Savaşı'nın kazanılması ile Akdeniz Türk gölü oldu.

f. Trablusgarp'ın Fethi (1551)

•  Turgut Reis tarafından ispanyollardan alındı.

g. Kıbrıs'ın Fethi (1571)

•  Venediklilerin elinde bulunan Kıbrıs, Lala Mustafa Paşa komutasındaki güçlü bir donanma tarafından kuşatılarak fethedildi. Doğu Akdeniz'in güvenliği sağlanmış oldu.

 h. İnebahtı Deniz Savaşı (1571)

Kıbrıs'ın OsmanlIlar tarafından fethedilmesi nedeniyle Venedikliler Avrupa'dan yardım istedi. Bunun üzerine bir Haçlı donanması hazırlandı. Osmanlı donanması Haçlı donanmasına yenildi.

UYARI: Bu yenilgi Osmanlıların Akdeniz'deki üstünlüğünü sarstı. Ancak, kısa bir süre içinde daha güçlü bir donanma hazırlandı. Böylece Akdeniz'deki Türk üstünlüğü korunmuş oldu.

k. Tunus'un Fethi (1574)

•  1574 yılında Osmanlı donanması İspanyolların elinde bulunan Tunus'u fethetti.

l. Fas'ın Osmanlı Himayesine Girmesi (1577)

•  Kuzey Afrika'da bulunan Fas Sultanlığı'nın Portekizlilere karşı OsmanlIlardan yardım istemesi üzerine Fas Sultanlığı Osmanlı hâkimiyetine girdi.

m. Hint D eniz Seferleri (1538 — 1553)

Nedenleri
1. Portekizlilerin, Basra Körfezi ve Kızıldeniz'de Müslüman tüccarların ticaretini engellemesi, Müslümanların gemilerine zarar vermesi
2. hindistan'daki Müslüman devletlerin Portekizlilere karşı OsmanlI'dan yardım istemesi

•  Coğrafî Keşifler'den sonra Hindistan'da sömürgeler kuran ve bölgeye hâkim olan Portekizlilere karşı Osmanlı Devleti beş sefer düzenledi. Seferler Piri Reis, Seydi Ali Reis, Hadım Süleyman Paşa ve Murat Reis komutasında yapılmıştır.

Sonuçları
1. Yemen, Aden fethedildi.
2. Osmanlı denizcilerinin Hint Okyanusu'nu iyi tanımaması ve Osmanlı gemilerinin okyanusa dayanıklı olmaması nedeniyle başarılı olunamadı.
3. Kızıldeniz Osmanlı denetimine alındı.