Osmanlı Devleti'nin Doğu ve Güneydeki Faaliyetleri

1. Osmanlı – Akkoyunlu İlişkileri

• Fatih döneminde Doğu Anadolu'da Akkoyunlu Devleti bulunuyordu. Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan, Karamanoğullarını OsmanlIlara karşı destekledi. Venediklilerle bir ittifak anlaşması yaptı. Ayrıca Trabzon ve Sinop'un kendisine verilmesini istedi. Bütün bunlar Osmanlı ve Akkoynulu devletlerini karşı karşıya getirdi.
• Otlukbeli Savaşı'nı Osmanlı ordusu kazandı (1473). Bu savaşın sonucunda Akkoyunlular yıkılma sürecine girdi. Doğu Anadolu'nun güvenliği sağlandı.

2. Osmanlı – Safevi İlişkileri

• II. Beyazıd döneminde Safevilerin Doğu Anadolu'da halkı isyana teşvik etmesi ile Şahkulu isyanı çıkmış, Osmanlı Devleti bu isyanı çok güç bastırmıştır..

a. Çaldıran Savaşı (1514)

•  Yavuz Sultan Selim döneminde Şah İsmail'in Doğu Anadolu'da ayaklanmalar çıkartması ve Anadolu'ya hâkim olmak istemesi nedeniyle Osmanlı ordusu sefere çıktı. Van Gölü yakınlarındaki Çaldıran Ovası'nda yapılan savaşı Osmanlı Devleti kazandı.

Bu savaşın kazanılmasıyla;
1. Tebriz ele geçirildi.
2. Doğu Anadolu'da güvenlik sağlandı.

•  Çaldıran Savaşı dönüşünde Osmanlı ordusu Dulkadiroğulları Beyliği'ni Turnadağ Savaşı ile ortadan kaldırdı. Doğu ve Güneydoğu Anadolu, Osmanlı topraklarına katıldı.

Kanuni Devri Safevi Seferleri (1533 — 1555)

• OsmanlIlar Batı'da mücadele ettiği sırada Safevile'rin doğudaki Osmanlı topraklarına saldırması, Venedik ve Avusturya ile ittifak yapması Osmanlı – Safevi ilişkilerini bozdu. Bunun üzerine Kanuni Bağdat'ı ele geçirdi (1535).
• Kanuni, Bağdat Seferi'nden sonra İran'a iki sefer daha düzenledi. Osmanlı ordusu Erivan, Karabağ ve Nahcivan'ı aldı. İran'ın isteği üzerine barış yapılarak

Amasya Antlaşması imzalandı (1555).

•  Amasya Antlaşması'na göre; Doğu Anadolu, Irak ve Tebriz Osmanlı Devleti'nde kaldı.

UYARI: Amasya Antlaşması Sefevilerle yapılan ilk barış antlaşmasıdır.

3. Osmanlı – Memluk İlişkileri

• Fatih, döneminde bozulan Osmanlı – Memluk ilişkileri II. Bayezıd döneminde Memlukların Cem Sultan'ı desteklemesi ile daha da kötüleşti.

a. Mısır Seferi Nedenleri ve Sonuçları

Nedenleri:

•  Baharat Yolu'nun Mısır'dan geçmesi, Mısır'ın ekonomik yönden zengin olması, Türk-islam liderliğini ele geçirme isteği

b. Mercidabık Savaşı (1516)

• Memluklarla yapılan savaşı Osmanlı Devleti kazandı. Suriye toprakları Osmanlı topraklarına katıldı.

c. Ridaniye Savaşı (1517)

• Mercidabık Savaşı'ndan sonra Yavuz Sultan Selim hazırlıklarını tamamladıktan sonra Mısır'a hareket etti. Ridaniye'de yapılan savaşı Osmanlı ordusu kazandı.

Sonuçları
1. Memluk Devleti yıkılarak Mısır, Osmanlı hâkimiyetine geçti.
2. Baharat Yolu'nun denetimi OsmanlIların eline geçti.
3. Kazanılan ganimet ve gelirlerle Osmanlı hazinesi zenginleşti.
4. Kutsal emanetler İstanbul'a getirildi. Mekke ve Medine'nin bağlı olduğu Hicaz kendi isteğiyle Osmanlı egemenliğine girdi.
5. Halifelik Osmanlı Devleti'ne geçti. Bundan sonra Osmanlı padişahları halife unvanına sahip olmuşlar, devlet teokratik bir özellik kazanmıştır.