Denge Bağıntıları
Kimyasal denge ileri ve geri tepkime hızlarının eşitliği olduğuna göre, hız bağıntılarında gösterilmeyen katı ve sıvı maddeler denge ifadelerinde de gösterilmez. Gazlar ve sulu çözeltideki iyonlar gösterilir.
Aşağıda bazı tepkimeler ve bunlarla ilişkili denge bağın- tıları verilmiştir.
Kimyasal Dengenin Nedeni
Maksimum Düzensizlik – Minimum Enerji
Fiziksel veya kimyasal olaylar belli bir süreden sonra ne- den dengeye ulaşırlar?
Bu sorunun cevabını 2 temel etken açıklayabilir.
I. Bir sistem en düşük enerjili hale sahip olmak ister. (Minimum enerji)
II. Bir sistem en düzensiz durumda bulunmak ister. (Maksimum düzensizlik)
Maksimum Düzensizlik
- Sıvılar katılara göre, gazlar sıvılara göre daha düzensizdir.
- Mol sayısı fazla olan gaz, az olan gaza göre daha düzensizdir.
- Bir katı bir sıvıda çözünmüşse düzensizliği artar.
- Bir gaz bir sıvıda çözünürse düzensizliği azalır.
Minimum Enerji
Bir reaksiyonda ısının bulunduğu taraf (endotermikte sol, ekzotermikte sağ taraf) minumum enerji eğiliminin oldu-
ğu taraftır.
ÖRNEK: I. Suyun kaynaması
II. Suyun elektrolizle H2 ve O2 gazları dönüşmesi
III. Kuru buzun süblimleşmesi
Yukarıdaki dönüşümlerden hangilerinde maksimum düzensizlik artar?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
ÇÖZÜM: Suyun kaynaması; sıvı fazdan gaz fazına geçme olduğundan maksimum düzensizlik artar. Suyun elektrolizinde gazı fazındaki molekül sayısı arta- cağından maksimum düzensizliği artar. Kuru buzun süblimleşmesi; katı fazdan gaz fazına geç- me olduğundan maksimum düzensizlik artar.
Yanıt E
Homojen ve Heterojen Denge
Girenlerin ve ürünlerin aynı fazda olduğu denge tepkime- lerine homojen denge, girenlerin ve ürünlerin farklı faz- larda olduğu denge tepkimelerine heterojen denge denir.
Homojen tepkimelere;
H2(g) + Cl(g) 3 2HCl(g) N2(g) + 3H2(g) 3 2NH3(g) Heterojen tepkimelere;
CaCO3(k) 3 CaO(k) + CO2(g)
örnek verilebilir.
Denge Sabiti ve Denge Hesaplamaları
Denge sabiti ile ilgili hesaplamalar yapılırken reaksiyona giren maddelerin başlangıç miktarları yazılır, dengeye ulaşıldığında harcanan ve oluşan maddeler hesaplana- rak denge anındaki derişimler hesaplanır.
Kd ve Kp arasındaki İlişkili
Kp; kısmi basınçlar türünden denge sabitine ifadesidir.
İdeal gaz denkleminden derişim bağıntısı,
[kimya_ygs_lys]