Öğe Eksiklikleri
İlk cümlenin ortak öğesi, ikinci cümleye uymaz. Bu yüzden ikinci cümleye yeni bir öğe eklenmesi gerekir. İşte eklenmesi gereken bu öğe, eksik olan öğedir.
a. Özne eksikliği
İlk cümle ile ikinci cümlenin öznesi uyuşmaz. Bu sebeple ikinci cümleye bir özne eklenmesi zorunluluğu doğar. Eğitimin aksaması hepimizi üzüyor, halbuki her şeyden daha gerekli. (eğitim)
Hiç kimse böyle bir şeye ihtimal vermiyor, ona güveniyordu. (herkes)
Parktaki adamla herkes ilgilendi; çok güzel konuşuyordu. (adam)
b. Yüklem eksikliği
Ortak kullanılan yüklem cümlelerden birine uymayabilir. Bu sebeple yeni bir yükleme ihtiyaç duyulur.
Örnek
Sen bize layıksın, biz de sana İstanbul. (layığız)
Yemeğe biraz tuz, biber ve limon sıktı. (tuz, biber ekti)
O sıralar ben yirmi, o ise on dokuz yaşındaydı. (ben yirmi yaşındaydım)
c. nesne eksikliği
Ortak kullanılan nesne, cümlelerden birine uymaz. Bu durumda cümlelerden birine bir nesne eklenmelidir.
Örnek
Kalabalıklar beni çok sıkar, o yüzden sevmem. (kalabalıkları)
Dışarıda lapa lapa kar yağıyor ve biz de seyrediyorduk.(onu)
Aceleyle arabaya bindi, çalıştırdı ve hızla uzaklaştı. (arabayı çalıştırdı)
d. Dolaylı tümleç eksikliği
Diğerlerinde olduğu gibi ortak kullanılan dolaylı tümleç, cümlelerden birine uymaz. Bu durumda cümlelerden birine dolaylı tümleç eklenmelidir.
Örnek
Çekmeceyi açıp değerli eşyalarını yerleştirdi. (çekmeceye)
Kardeşini çok sever ve her konuda yardımcı olurdu. (ona)
Yavaşça odaya girdi, bir şeyler aradı, sonra usulca çıktı. (odadan)
e. Zarf (edat) tümleci eksikliği
Cümlelerden birine zarf tümleci olacak ifadelerin eklenmesi gereklidir.
Örnek
İngilizler biraz soğuk insanlar ama yine de iyi anlaşıyoruz.(onlarla)
Dostlarımı kaybettim, yollarımız ayrıldı bir bir. (onlarla)
f. Tamlayan eksikliği
Tamlayanlar cümlede tek başına bir öğe değildir; ancak onlardan kaynaklanan anlatım bozukluğu öğe eksikliklerine benzer bir yanlışlıktır.
Cümledeki ifadelerden birinde tek başına tamlanan unsuru bulunursa, anlam belirsizliğini gidermek için bu kısma tamlayanın da eklenmesi zorunluluğu ortaya çıkar.
Örnek
Oda birkaç haftadır temizlenmiyor, duvarları örümcek bağladı. (odanın duvarları)
Bir akşam çıkıp geldi, gelmesi hepimizde büyük bir sevinç yarattı. (onun gelmesi)
