Ayrılmama

• hücre bölünmesi sırasında otozom ve genozomlarda ayrılmama görülebilir. Ayrılmama gerçekleşirse bölünme sonucu oluşan hücreler normal sayıda kromozom taşımaz.
• Hücrelerden bazıları fazla sayıda kromozom taşırken, bazıları az sayıda kromozom taşır.
• Normal bir Mayoz bölünmenin metefaz I safhasında homolog kromozomlar hücrenin ortasında dizilirler.
• AnafazI safhasında homolog kromozomlar birbirinden ayrılırlar ve zıt kutuplara çekilirler. Hücre bölündüğünde her hücrede homolog kromozom çiftlerinden biri bulunur.
• Ayrılmama olduğunda, hücrenin ortasında karşılıklı dizilen homolog kromozomlar ayrılmaz ve aynı kutba gider.
• Hücre bölündüğünde oluşan hücrelerin kromozom sayısı farklı olur.
• Ayrılmama, mayoz II de de gerçekleşebilir. Anafaz II de homolog kromozomların kardeş kromatidleri ayrılmayabilir.
• Bunun sonucunda da kromozom sayısı farklı hücreler oluşabilir.
• Hücrelerde otozom ve gonozom olmak üzere iki çeşitkromozom vardır.
• Ayrılmama bu kromozomların ikisinde de gerçekleşebilir.

Otozomlarda Ayrılmama

• İnsanlarda 2n = 46 kromozomlardan 44 tanesi (22 çift) otozomdur.
• Otozomlardan 13., 18. ve 22. kromozom çiftlerinin ayrılmaması sonucu meydana gelen gametler dölendiğinde oluşan bireyler yaşayamaz.
• 21. otozom çiftinin ayrılmaması sonucu oluşan bireyler daha uzun süre yaşayabilirler. 21. otozom çiftinin ayrılmaması sonucu 24 (n + 1) ve 22 (n – 1) kromozomlu hücreler oluşur.
• (n – 1) kromozomlu hücrenin normal mayoz bölünme ile oluşmuş n kromozomlu gametle döllenmesi sonucu 47 kromozomlu birey oluşur. Bu bireylerde Down sentromu (mongolizm) görülür. Down sendromlu bireylerde zeka geriliği, kısırlık görülür.

Gonozomlarda Ayrılmama

İnsanlarda bulunan gonozomlar X ve Y dir. Gonozomlarda ayrılmama olduğunda, mayoz bölünme sonucu oluşan hücrelerden bazılarında gonozom bulunmazken, bazılarından fazla gonozom bulunur. Gonozom sayısı normal olmayan gametin, normal sayıda gonozom taşıyan gametle döllenmesi sonucu normal olmayan bireyler oluşur.

• 44 + XXX = 47 kromozomlu süper dişilerde zeka geriliği görülür.
• 44 + XXY = 47 kromozomlu erkekler zayıf kaslara,zeka geriliğine ve ince sese sahiptirler. Bu tür bozukluğa klinefelter sendromu denir.
• 44 = XO = 45 kromozomlu bireyler, yumurtalıkları gelişmemiş kısır dişilerdir. bu tür bozukluğa Turner sendromu denir. Kısa boyludurlar.
• 44 + YO = 45 kromozomlu erkektir ve yaşayamazlar.

ÖRNEK: Bölünmesi sırasında sentrozom eşlenmesinin görüldüğü diploid bir hücrede;
I. Homolog kromozomların ayrılması
II. Kardeş kromotitlerin farklı kutuplara çekilmesi
III. Sitokinezin ara lamel oluşumuyla gerçekleşmesi
IV. Sinapsis olayının meydana gelmesi
olaylarından hangileri gerçekleşebilir?
A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve III D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV

ÇÖZÜM:Sentrozom organeli bulunduran hücre, hayvan hücresidir.
Hayvan hücrelerinde sitokinez ara lamel oluşumuyla gerçekleşmez, boğumlanma şeklinde gerçekleşir.
Yanıt D