canlılarda gelişme

Eşeyli üreyen canlılarda (n) kromozomlu yumurta ve sperm hücresi birleşerek (2n) kromozomlu zigotu meydana getirir. Bu olaya döllenme denir. Döllenmenin ardından birey oluşana kadar geçen aşamalara gelişme denir.
Canlılarda gelişme; hücre bölünmesi, büyüme ve farklılaşma olmak üzere üç grupta incelenir.

1. Hücre Bölünmesi

Zigot oluştuktan sonra mitoz bölünmeler başlar. Canlının yaşamı boyunca devam eder. Bazı dokularda mitoz hızı yüksek, bazılarında yavaştır. Bazı dokularda ise mitoz yeteneği kaybolabilir.

2. Büyüme

Canlılarda madde miktarının artması olayıdır. Böylece hücre bölünmeleri ve büyümesi ile hücre sayısı artmış olur. Büyüme hızı belli yaş evrelerinde daha hızlıdır. Bitkiler meristem dokuları sayesinde yaşamları boyunca büyümeye devam ederken hayvanlarda büyüme belli bir zaman sonra durmaktadır.

3. Farklılaşma

Zigotun bölünmesiyle oluşan hücreler bir süre sonra genetik yapıları değişmeden, şekil ve görev bakımından değişikliğe uğrar.

Örneğin
Kas, sinir, karaciğer hücreleri aynı kalıtım materyalini taşınmasına karşın şekilleri ve görevleri farklılaşmıştır.
Yapı ve görev bakımından benzer olan hücreler dokuları, dokular organları, organlar sistemleri, sistemler de organizmayı (canlıyı) oluşturur. Bu şekildeki oluşuma organizasyon denir.

Örnek:İnsan embriyosunun normal gelişiminde,
I. Mitoz
II. Mayoz – I ve mayoz II
III. Farklılaşma
olaylarından hangileri görülür?
A) YalnızI B)YalnızII C)I ve II D) I ve III E) II ve III
2004 ÖSS

Çözüm: İnsan embriyosunun normal gelişiminde mitoz bölünmeler, büyüme ve farklılaşma süreçleri gerçekleşir. Ancak mayoz I ve mayoz II eşey hücrelerinin (yumurta – sperm hücreleri) oluşumunda görülür.
Yanıt D