Bakterilerin Sınıflandırılması

1. Şekillerine Göre Bakteriler

a. Küre şeklinde olan bakteriler (coccus)

Tek tek veya koloni halinde yaşarlar. Solunum yolu hastalıkları, menenjit ve çıbana neden olan bakterilerdir.

b. Çubuk şeklinde olan bakteriler (bacillus)

Bu bakterilerin boyu eninden fazladır. Verem, tetanoz, tifo, şarbon gibi hastalıklara neden olur.

c. Spiral şeklinde olan bakteriler (spirillum)

Kıvrımlı bakterilerdir. Bir veya iki ucunda kamçı bulunur. Frengi hastalığı yapanları ve diş kirinde bulunanları vardır.

d. Virgül şeklinde olan bakteriler (vibrio)

Virgüle benzeyen kıvrımlı bakterilerdir. Kolera hastalığına neden olur.

2. Beslenme Şekillerine Göre Bakteriler

a. Ototrof Bakteriler

İnorganik maddelerden organik madde sentezleyebilen bakterilerdir. Besin sentezlerken kullandıkları enerjiye göre ikiye ayrılırlar.

Fotoototrof Bakteriler

Işık enerjisini kullanarak inorganik maddelerden organik madde üreten bakterilerdir. Kloroplastları olmadığı için,klorofil molekülü sitoplazmada bulunur.
Fotosentez yapan bakterilerde hidrojen kaynağı farklılık gösterir. Bazı bakteriler H2O, bazı bakteriler H2S, bazıları ise H2 kullanır. Bunun sonucu olarak açığa çıkan yan ürünler farklı olur.

ÖRNEK: Fotosentez yapan bir bakteride;
I. Ribozom
II. Klorofil
III. Sentrozom
IV. Çekirdekçik
oluşumlarından hangileri bulunur?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV
ÖSS 1996

ÇÖZÜM: Bakteriler prokaryot yapıda olduklarından çekirdek ve çekirdekçik bulunmaz. Ribozom dışında organeli yoktur. Fotosentez yapan bakterilerin sitoplazmasında klorofil
molekülü bulunur.
Yanıt A

Kemoototrof Bakteriler

Ortamdaki azot, demir, kükürt gibi inorganik maddeleri oksitlerler. Bu sırada açığa çıkan kimyasal enerjiyi inorganik maddelerden organik madde sentezlerken kullanırlar.
Sitoplazmada klorofil bulunmaz.

Örnek

Nitrit ve nitrat bakterileri toprağı azot bakımından zenginleştiren kemoototrof bakterilerdir.

NOT: Hem fotosentetik bakteriler hem de kemosentetik bakteriler inorganik maddelerden organik madde sentezlerken karbon kaynağı olarak CO2 kullanırlar.

b. Heterotrof Bakteriler

İnorganik maddelerden organik madde sentezleyemeyen, dışardan hazır besin alan bakterilerdir. Heterotrof bakteriler üç gruba ayrılır.

Saprofit Bakteriler (Çürükçül, ayrıştırıcı bakteriler)

Ölü organizmaları, bitki ve hayvanların organik artıklarını besin kaynağı olarak kullanırlar. Bu bakteriler hücre dışı sindirim yaparak, büyük organik molekülleri yapıtaşlarına ayırırlar.
Sindirim sonucu oluşan besinleri hücre içine alarak metabolizmada kullanırlar. Ayrıca toprağı inorganik madde bakımından zenginleştirerek humuslu toprağı oluştururlar.

Parazit Bakteriler

Sindirim enzimleri yoktur. Bundan dolayı sindirilmiş besinlerin bulunduğu ortamda yaşayabilirler. Canlı vücudunda yaşarken o canlıda hastalık yapan bakterilere patojen bakteri denir.
Örnek
Verem, difteri gibi hastalıklara parazit bakteriler neden olur.

Mutualist Bakteriler

Başka bir organizmayla birlikte yaşayan bakterilerdir. 
Hem bakteri hem de bakterinin üzerinde yaşadığı canlı bu birliktelikten yarar sağlar.

İnsan ile insanın kalınbağırsağında yaşayan, B ve K vitaminlerini sentezleyen bakteriler. 
Baklagiller ile baklagil kökünde yaşayan, atmosferin serbest azotunu tutan bakteriler (Rhizobium)

3. Solunum Şekillerine Göre Bakteriler

a. Aerob Bakteriler

Sadece O2 li ortamda yaşarlar. Mezozomu vardır.
Örnek

Verem bakterisi

b. Anaerob Bakteriler

Sadece O2 siz ortamda yaşarlar. O2 bu bakterilerde zehir etkisi yapar.
Örnek

Yoğurt bakterisi

c. Fakültatif Anaerob Bakteriler

Hem oksijenli hem de oksijensiz solunum yapan bakterilerdir.

4. Gram Boyası İle Boyanıp Boyanmamalarına Göre Bakteriler

a. Gram Pozitif (+) Bakteriler

Gram boyası ile boyanırlar. Boyanınca mor renk alırlar. Gram (+) bakterilerin kalın hücre duvarı vardır.

b. Gram Negatif (–) Bakteriler

Gram boyası ile boyanmazlar. Gram (–) bakterilerin iki tabakadan oluşmuş hücre duvarı vardır.