Bitkilesel Dokular

Bitkilerde dokular bölünür doku (sürgen veya meristem doku) ve bölünmez doku olmak üzere iki grupta incelenir.

Bölünür Doku (Meristem Doku, Sürgen Doku)

• Bitkilerin uzamasını ve kalınlaşmasını sağlayan dokudur.
• Embriyonik dönemden itibaren bitkinin hayatı boyunca mitoz bölünme geçiren hücrelere sahiptir.
• Hücreleri küçüktür.
• Metabolizmaları hızlıdır.
• Çekirdekleri büyüktür.
• Bol sitoplazmalıdır.
• Kofulları küçük ve az sayıdadır.
• Çeperleri incedir.

Bölünür doku hücreleri bölünme yeteneklerine göre ikiye ayrılır.

1. Birincil Bölünür Doku (Primer Meristem)

Bitkinin kök, gövde ve dalların uç kısmında bulunur. Bu noktalara büyüme noktası denir. Mitoz bölünme yeteneğinde olan hücreleri sayesinde bitkinin boyuna büyümesini
sağlar. Ayrıca bitkinin diğer dokuları bu dokunun farklılaşması ile oluşur. Kökteki bölünür doku kaliptra, gövdedeki bölünür doku ise genç yapraklarla korunur.
Büyüme bölgesi dıştan içe doğru dermatojen, periblem, plerom olmak üzere üçe ayrılır

1. Dermatojen

Farklılaşarak epidermisi oluşturur.

2. Periblem

Farklılaşarak parankima dokusunu oluşturur. Kabuk ve merkezi silindirin öz bölgesi periblemden oluşur.

3. Plerom

Farklılaşarak iletim dokusunu ve destek dokuyu oluşturur.

2. İkincil Bölünür Doku (Sekonder Meristem)

• Hormonların etkisiyle bölünmez doku hücrelerinin tekrar mitoz bölünme özelliği kazanmasıyla oluşur.
• Çift çenekli bitkilerde sekonder meristem kök ve gövdede bulunur.
• Sekonder meristemin iç kambiyum ve dış kambiyum olmak üzere iki çeşidi vardır.
• İç kambiyum odun ve soymuk boruları arasında yer alır.
• Her yıl biri ilkbahar, diğeri sonbaharda olmak üzere yılda iki kez bölünür.
• Dışa doğru bölünerek soymuk borusunu, içe doğru bölünerek odun borusunu oluşturur.
• Bitki enine kesildiğinde bu tabakalar halka şeklinde görülür. Bu halkalara yaş halkaları denir
• İç kambiyumu bulunduran bitkilere açık demetli bitkiler denir.

Dış kambiyum (mantar kambiyumu) hücreleri, bitkinin dış kısmına doğru suberin maddesi birikmesiyle mantar dokuyu oluşturur. Mantar doku bitkiyi dış etkilerden korur.

NOT: Yaprak dökülmesinden sonra, yaprak sapının dala bağlandığı yerde bulunan canlı ve yaralanmamış hücreler oksin hormonunun etkisi ile mitoz bölünme geçirerek çoğalır. Bu şekilde yaralı kısım kapatılır. Buna yara kambiyumu denir.