Sinir Hücresi ve Çeşitleri

Sinir hücrelerine nöron denir.

• Nöronlar; hücre gövdesi, dendrit ve akson olmak üzere, üç kısımdan oluşur. Hücre gövdesinde; nöroplazma (sitoplazma),çekirdek ve organeller bulunur.
• Dendritler, gövdeden çıkan çok sayıdaki kısa uzantılardır.
• Akson, dendritler gibi gövdeden çıkar fakat bir tanedir ve uzundur.
• Nöronda impuls iletim sırası; dendrit, nöron gövdesi, akson şeklindedir.

• Bazı nöronların aksonu üzerinde miyelin kılıf bulunur.
• Miyelin kılıf, schwan hücreleri tarafından oluşturulur.
• Miyelin kılıf, akson boyunca yer yer kesintiye uğrar. Bu kesintili yerlere ranvier boğumu denir.
• Ranvier boğumlarda miyelin kılıf bulunmaz.
• Miyelin kılıf, sinir lişerindeki uyartı veya bilgi akışını kolaylaştıracak şekilde bir izolasyon görevi yapar.
• Miyelinli sinir hücrelerinde uyartı hızı 120 m/s, miyelinsiz sinir hücrelerinde ise uyartı hızı 12 m/s dir. Miyelinli olanlarda impuls hızı daha fazladır.
• Nöronların arasını dolduran, onlara desteklik eden ve beslenmelerine yardım eden hücreler nöroglia hücreleridir.
• Ependim, astrosit, mikroglia, oligodendrosit gibi çeşitleri vardır.
• Nöroglia hücreleri sinirlerin dejenere olduğu yerlerde çoğalarak orayı yama gibi kapatırlar.
• Mikrop, toksin gibi zararlı etkenlerin nöronlara ulaşmasına engel olurlar.

a. Görevlerine Göre Nöronlar

1. Duyu Nöronu

Duyu reseptörlerinden gelen uyarıyı alır. Merkezi sinir sistemine taşır.

2. Ara Nöron

Merkezi sinir sistemine gelen cevabı değerlendirir. Duyu ve motor nöronları birbirine bağlar.

3. Motor Nöron

Merkezi sinir sisteminden gelen uyarıyı tepki organına iletir.

b. Uzantılarına, Şekillerine Göre Nöronlar

1. Tek Kutuplu Nöron(Unipolar)

Gövdeden tek uzantı çıkar.

2. İki Kutuplu Nöron(Bipolar)

Gövdeden iki uzantı çıkar. Biri dendrit, biri aksondur.

3. Çok Kutuplu Nöron(Multipolar)

İkiden fazla uzantı bulunur. Dendrit fazla, akson bir tanedir.

ÖRNEK: Botoks, insanda uygulandığı bölgede sadece motor sinirlerdeki iletimi engellemek için kullanılan bir maddedir.
Buna göre, botoks, uygulandığı bölgede,
I. uyarıların alınarak merkezi sinir sistemine iletilmesi
II. tepki organında cevap oluşması
III. uyarıların merkezi sinir sisteminde algılanması
işlevlerinden hangilerini engeller?
A) YalnızI B)YalnızII C)Yalnız III D) I ve II E) II ve III
2006 ÖSS
ÇÖZÜM: Duyu nöronu, uyarıların alınarak merkezi sinir sistemine iletilmesini sağlar. Ara nöron, uyarıyı değerlendirir. Motor nöron, oluşturulan cevabı tepki organına taşır. Motor nöronda iletim engellendiğinde, tepki organında cevap oluşmaz.
Yanıt B