Genleşme

• Maddelerin sıcaklığı değiştiğinde hacimlerinde meydana gelen değişmeye genleşme denir.
• Genleşmeyi katı, sıvı ve gazlarda olmak üzere üç bölümde inceleyeceğiz.

Katılarda Genleşme

1. Boyca genleşme

NOT: Genleşme katsayısı büyük olan cisim ısıtılınca daha çok genleşirken soğutulunca daha çok büzüşür.

Uzama katsayıları arasındaki ilişki lX > lY olan eşit boydaki
X ve Y çubuklarının,
– Sıcaklıkları eşit miktarda artırıldığında fiekil II deki gibi X in boyu Y ninkinden daha fazla uzar.
– Sıcaklıkları eşit miktarda azaltılırsa fiekil III deki gibi X in boyu Y ninkinden daha fazla kısalır.

Metal Çiftleri

• Eşit boydaki iki farklı metal çubuğun birbirine perçinlenmesi ile oluşturulan düzeneğe metal çifti denir.
• Farklı sıcaklıklardaki metal çubukları perçinlenmişse çubuklar arasında ısı alışverişi olur. Sıcaklığı yüksek olanın sıcaklığı azalırken boyu kısalır, sıcaklığı düşük olanın sıcaklığı artarken boyu uzar.

Uzama katsayıları arasındaki ilişki lA > lB olan, aynı sıcaklıkta ve eşit boydaki A ve B çubuklarının perçinlenmesi ile şekil I deki A–B metal çifti oluşturulmuştur.
Metal çifti ısıtıldığında, A çubuğu B çubuğundan daha fazla uzayacağından A çubuğu B nin üzerine şekildeki gibi bükülür.
Metal çifti soğutulduğunda, uzama katsayısı büyük olan A çubuğu B çubuğundan daha fazla kısalır. B çubuğu A in üzerine şekil II deki gibi bükülür

2. Yüzeyce Genleşme

Özellikler

• Saf katı maddeler genleşirken veya büzülürken genel biçimleri değişmez. fiekildeki daire dilimi genleştiğinde r değerleri artarken Q açıları değişmez.

• Herhangi bir maddenin genleşmesi veya büzüşmesi fotokopik olacağından şekildeki içi boş metal levha ısıtıldığında genleşme dışarı doğru olacağından x ve y uzunlukları artar.

3. Hacimce Genleşme