Dünyayı Birbirine Bağlayan Ağlar Ulaşım

Ulaşım

• Ulaşım ve ulaştırma; insanın, mal ve hizmetlerin çeşitli ulaşım araçları ile ülke içinde, ülkeler arasında ya da kıtalar arasında taşınmasını kapsar. İlk çağlarda insanlar kervanlarla ve kara yolu aracılığı ile bir yerden bir yere ulaşabiliyorlardı. Yeni çağın başlarında kara yoluna deniz yolu ulaşımı eklenmiştir. 1800'lerin sonlarında buharla işleyen gemiler ve trenlerin devreye girmesiyle ulaşımda büyük gelişmeler olmuştur. 2. Dünya Savaşı'ndan sonra hava yolları ulaşımının gelişmesiyle kıtalar arası ulaşım hız kazanmıştır.

Deniz Yolu

• Dünya ticaretinin %80'i deniz yolu ile yapılmaktadır. Bu durumun nedeni deniz yolu ile tek seferde daha çok yük taşınabilmesi ve ucuz olmasıdır. Deniz ulaşımı bazı alanlarda yoğunluk kazanmıştır. Başlıcaları;

1. Kuzey Atlantik Yolu

• Batı Avrupa ile Kuzey ve Güney Amerika arasındadır.

2. Avrupa – Akdeniz – Hint Okyanusu Yolu

• Süveyş kanalının açılmasıyla önemi daha çok artmıştır.
• Akdeniz çevresideki ülkeleri hint okyanusu çevresindeki Asya ve Afrika ülkelerine bağlar. Ortadoğu petrollerinin taşınmasında önemli rol oynar.

3. Pasifik aşırı yollar

• Atlas okyanusu çevresini Büyük okyanus çevresine bağlar. Panama kanalının açılması ile önemi daha çok artmıştır.

Dünya'da Deniz Yolu Ulaşımında Büyük Öneme Sahip Kanal ve Boğazlar

Panama Kanalı

• Fransa ile ABD'nin işbirliğiyle yapılmıştır. 1880 yılında yapımına başlanmış 1914'de tamamlanmıştır.
• Kuzey ve Güney Amerika'yı birbirinden ayırır.

• Atlas okyanusunu Büyük okyanusa bağlar.
• Dünya ticaretinin %5 kadarı bu kanal üzerinden yapılmaktadır.
• Uzunluğu 80 km'dir.
• Deniz seviyesinden 28 metre yukarıdadır.
• Kanaldan geçiş yapan gemilerin kılavuz kaptan almaları zorunludur.
• Panama ülkesinin gelişmesine önemli katkılar sağlamıştır.

Süveyş Kanalı

• Uluslararası ulaşıma 17 Kasım 1869'da açılmıştır.
• 161 km. uzunluğundadır.
• Mısır toprakları içerisindedir.
• Akdeniz çevresini Kızıldeniz'e ve Hint okyanusuna bağlar.
• Gece ve Gündüz geçiş yapılmaktadır.
• Kanaldan geçerken kılavuz kaptan almak ve geçiş ücreti ödemek zorunludur.
• Mısır ekonomisine katkısı önemlidir.
• Rekabet gücünün artırılması amacıyla genişliği ve derinliğinin artırılmasına çalışılmaktadır.
• Kapakları olmayan en uzun kanaldır.

Hürmüz Boğazı

• Basra Körfezi çevresini Hint okyanusuna ve Dünya'ya bağlar. Bölge petrolünün taşınmasında çok önemlidir.

Malaka Boğazı

• Malezya yarımadası ile Sumatra adası arasındadır. Hint okyanusu ile Büyük okyanusu birbirine bağlar. Önemli bir deniz ulaşım yoludur.

İstanbul ve Çanakkale Boğazları

• Tümüyle Türkiye toprakları içerisindedirler. Karadeniz çevresindeki ülkeleri Akdeniz Çevresindeki ülkelere Cebelitarık boğazı ve Süveyş kanalı aracıyla Dünyaya bağlarlar. Dünya ticaretinde önemleri çok büyüktür.

ÖRNEK:İstanbul ve Çanakkale boğazlarının aşağıdaki özelliklerinden hangisi diğer dördünün nedeni olarak gösterilebilir?
A) Balıkların mevsimlik göç dönemlerinde, yoğun birer avlanma alanı olmaları
B) Karadeniz'i ege Denizi'ne bağlamaları
C) Deniz ticareti bakımından stratejik önem taşımaları
D) Alt ve üst akıntıların olması
E) Bulgaristan ve romanya gibi ülkelerin okyanuslara açılabildikleri tek su yolu olması
2008 ÖSS
ÇÖZÜM: Karadeniz'i Ege Denizi'ne bağlaması diğer dördününde nedenini oluşturmaktadır.
Yanıt B

Cebelitarık Boğazı

• Akdeniz çevresini Atlas okyanusuna bağlar. Dünya ticaretinde önemli yeri vardır.

Bering Boğazı

• Asya Kıtası ile Kuzey Amerikayı ayıran su yoludur. Dünya deniz ticaretinde yeri önemsizdir.

ÖRNEK:Aşağıdaki ülkelerin hangisinden yola çıkan bir geminin deniz yolunu kullanarak Atlas Okyanusu'na ulaşması için Akdeniz'den geçmesi gerekmez?
A) Suriye B) Cezayir C) Bulgaristan D) Ukrayna E) Danimarka
2006 ÖSS

ÇÖZÜM: Danimarka Atlas Okyanusuna kıyısı olan bir ülkedir. Bu okyanusa geçişte Akdeniz'den geçmesi gerekmez.
Yanıt E

Demir Yolu

• Kara yollarına göre daha ekonomiktir. Orta mesafelerde daha çok yük ve yolcu taşımada idealdir. Son yıllarda teknolojinin gelişimine paralel olarak daha hızlı ve konforlu hale gelmiştir.

1. Kuzey Amerika Demir Yolları

• ABD ve Kanada demir yolu ağı çok gelişmiştir.

2. Avrupa Demir Yolları

• Kuzeybatı Avrupa demir yolu ağı çok gelişmiştir. Alpleri tünellerle geçerek Kuzey Avrupayı Güneye bağlarlar.

3. Asya Demir Yolları

• Asya'da demir yolu ağı çok gelişmemiştir. Hindistan, Asya'da demir yolu ağının yoğun olduğu bir ülkedir.

4. Afrika Demir Yolları

• Demir yolları ağı az gelişmiştir.

Kara Yolu

• Kara yolları dünyanın en eski ulaşım sistemidir. Deniz ve demir yoluna kıyasla daha pahalıdır. Mal ve eşya taşımacılığında deniz ve demir yolları ile bütünleşmiştir.
• Yol kalitesi ve uzunluğu bakımından ABD önde gelir. Japonya ve Batı Avrupa ülkelerinde yol yoğunluğu çok yüksektir.
• Türkiye Asya ile Avrupayı birbirine bağlar.

Hava Yolu

• En pahalı ulaşım yoludur. Diğer ulaşım sektörlerine göre geç gelişmiştir. Dünyada hava ulaşımının en yaygın ve en gelişmiş olduğu ülke ABD'dir.