Karışımlar

İki veya daha fazla saf maddenin kendi özelliklerini kaybetmeden istenilen oranlarda karıştırılmasıyla elde edilen maddelerdir. Bu maddeler saf değildir.

Saf Olmayan Maddelerin Özellikleri

• Farklı tür taneciklerden oluşur.
• Homojen veya heterojen olabilir.
• Erime ve kaynama noktaları sabit değildir.
• Özkütleleri sabit değildir.
• Bileşenlerinin belli bir birleşme oranı yoktur.
• Fiziksel yollarla kendisinden daha basit maddelere ayrılabilir.
• Kaynarken ve erirken sıcaklıkları sabit kalmaz.
• Belirli formülleri yoktur.

Homojen Karışımlar (Çözeltiler)

Özelliği her yerinde aynı olan karışımlardır. Tek görünümlüdür. Çözeltilerde, maddeler birbiri içinde çözünür. Çözücü ve çözünen olarak en az iki bileşeni vardır.

Çözelti = Çözücü + Çözünen
Şekerli su = Su + Şeker

Çözeltiler katı, sıvı veya gaz halde olabilir.

Sıvı çözeltiler: Alkollü su, kolonya, gazoz
Katı çözeltiler: Alaşımlar
Alaşım: Metal – metal çözeltilerdir. (Tunç, lehim, çelik, bronz)
Gaz çözeltiler: Hava, doğal gaz

Not:Tüm gazlar kendi aralarında homojen karışım oluşturur.

Örnek:
aşağıdaki ifadelerden hangisi hem sıvı bileşikler hem de çözeltiler için her zaman doğrudur?

A) Tek cins moleküllerden oluşmuşlardır.
B) Fiziksel yolla bileşenlere ayrılır.
C) Homojen yapıdadırlar.
D) Donma noktaları sabittir.
E) Elektriği iletirler.

Çözüm:
Bileşikler tek, çözeltiler farklı cins moleküller içerir. (A yanlış)
Bileşikler kimyasal çözeltiler fiziksel yollarla ayrıştırılır. (B yanlış)
Bileşikler ve çözeltiler homojen (tek görünümlü) maddelerdir. (C doğru)
Bileşiklerin donma noktası sabit çözeltilerinki ise sabit değildir. (D yanlış)
Elektrik iletkenliği iyonlar aracılığıyla olur. Bazı bileşikler sıvı halde veya suda çözündüğünde elektriği iletir,bazıları nın çözeltisi ise elektriği iletmez. (E yanlış)
Yanıt C

2. Heterojen Karışımlar

Özelliği her yerinde aynı olmayan karışımlardır. Birden fazla görünümlüdür.

Örneğin, Kumlu su, zeytiyağlı su…
a. Süspansiyon

Katı – sıvı heterojen karışımlardır.
Örneğin, Kan, kumlu su, naftalinli su…

b. Emülsiyon

Sıvı – sıvı heterojen karışımlardır.
Örneğin, Zeytinyağlı su, süt, mazotlu su…

c. Aerosol

Katı – gaz veya sıvı – gaz heterojen karışımlardır.
Örneğin, Sis, deodorant.

d. Adi Karışım

Katı – katı heterojen karışımlardır.
Örneğin, Kükürt tozu – demir tozu, kum – çakıl…

Örnek:
Aşağıdakilerin hangisi, bir heterojen madde örneğidir?

A) Sis kümesi B) Kar tanesi C) Buz parçası D) Yağmur damlası E) Çiğ tanesi

Çözüm:Her tarafında aynı özelliği göstermeyen karışım heterojendir.Soruda verilen kar, buz, yağmur ve çiğ birer homojen madde örneğidir. Yalnız sis ile havanın oluşturduğu karışım heterojen bir karışımdır. Bazı yerleri daha yoğun bazı yerleri daha az yoğun olabilir.
Yanıt A

Örnek:
Metallerin genel özellikleri dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisi doğru değildir?

A) Kendilerine özgü parlaklıkları vardır.
B) Ezilme ve çekmeye karşı dayanıklıdırlar.
C) Isı ve elektriği iletirler.
D) Elektron vermeye yatkındırlar.
E) Moleküllü yapıya sahiptirler.

Çözüm:Metallerin özellikleri incelendiğinde moleküllü yapıya sahip olmadıkları görülür. Serbest halde iken metal atomları tek atomlu halde (monoatomik yapı) bulunurlar.
Yanıt E

Örnek:
Co ve CO maddeleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Her ikisi de bileşiktir.
B) Her ikisi de elementtir.
C) Co bir element, CO ise bileşiktir.
D) Co bir bileşik, CO ise elementtir.
E) Co ve CO birbirinin izotopudur.

Çözüm:Elementler sembollerle, bileşikler formüllerle gösterilir.Bir element sembolü tek harften veya iki harften oluşabilir. İki harften oluşuyorsa ilk harf büyük ikinci harf küçük yazılır. Eğer her iki harf de büyükse iki farklı element sembolize ediliyordur. Yani bir bileşik formülü olur. Co element, CO bileşik olmalıdır.
Yanıt C

Örnek:
I. Arı madde
II. Karışım
III. Çözelti

Yukarıda verilenlerden hangileri bir cins atom veya molekülden (birimden) oluşmuştur?

A) Yalnız I    B)Yalnız II    C)Yalnız III    D) II ve III    E) I, II ve III

Çözüm:
Elementler ve bileşikler saf maddedir. Elementler tek atomlu (Fe, Al …gibi) veya iki atomlu molekül yapıdadır. (O2, N2, Cl2 … gibi)

Bileşikler ise en az iki farklı atomdan oluşan molekül yapılıdır.

(H2O, CO2, H2SO4 gibi)
Çözelti bir karışımdır. Karışmlar farklı tür atom veya moleküllerden oluşur (NaCl + H2O)
Yanıt A

Örnek:

l. Gazoz = homojen madde
ll. Odun talaşı – kolonya = heterojen madde
lll. CCl4–su = emülsiyon
lV. Toprak–magnezyum karışımı = süspansiyon

Yukarıda belirtilen sınışandırmalardan hangileri doğrudur?

A) l ve ll      B)l ve lll      C) ll ve lV     D) l, ll ve lll     E) l, lll ve lV

Çözüm:
Gazoz, CO2 gazı ve şekerin suda çözünmesiyle oluşur ve homojendir. Talaş, kolonyada çözünmez ve heterojen karışımdır. Karbontetraklorür (CCI4) suda çözünmez. Bu nedenle emülsiyon oluşturur. Toprak ve magnezyum katı olduğu için adi karışım oluşturur.
Yanıt D