Yazım Kuralları Konu Anlatımı 2

Yer ve Yön Adlarının Yazımı

Yer ve yön anlamını içeren sözcükler özel isimden önce kullanılırsa büyük harfle, özel isimden sonra kullanılırsa küçük harfle başlar.

Örnek:
– Anadolu'nun kuzeyi ormanlarla kaplıymış.

– Doğu Karadeniz, yurdumuzun en fazla yağış alan yeridir.

İkilemelerin Yazımı

İkilemeyi oluşturan sözcükler ayrı yazılır ve aralarına noktalama işareti getirilmez.

Örnek:
– yeni işyerine yavaş yavaş alıştı.

Birleşik Sözcüklerin Yazımı

1.Bitişik Yazılanlar
Birleşirken ses türemesi veya düşmesine uğrayan sözcükler bitişik yazılır.

Örnek:
kayıt + olmak → kaydolmak
sabır + etmek → sabretmek
his + etmek → hissetmek
cuma + ertesi → cumartesi
ne + için → niçin

Birleşik sözcükler, birleşme sırasında sözcüklerden biri ya da ikisi gerçek anlamını kaybediyorsa bitişik yazılır.

keçi + boynuzu → keçiboynuzu
gece + kondu → gecekondu
kavun + içi → kavuniçi
akşam + sefası → akşamsefası

2. Ayrı Yazılan Birleşik Sözcükler
Birleşme sırasında ses düşmesi ve ses türemesi olmayan birleşik sözcükler ayrı yazılır.

Örnek:
– hasta olma, hizmet vermek

– terk etmek, karar vermek

Birleşme sırasında sözcüklerden hiçbiri gerçek anlamını kaybetmiyorsa birleşik sözcük ayrı yazılır.

Örnek:

– şeker pancarı, meyve suyu, köpek balığı…

Kısaltmaların Yazımı

 
Kısaltmalarda her sözcüğün ilk harfi, büyük olarak yazılır ve getirilen ekler de kısaltmanın okunuşuna göre olur.

Örnek:

– TDK'nin sözlüğünü aldım.

Ses Olayları ile İlgili Yazım Kuralları

 
Ünsüz yumuşaması kuralına uyulmalı ve gereksiz yere yumuşama yapılmamalıdır.

Örnek:

– kitapı (yanlış), Zonguldağ'ın (yanlış)

– kitabı (doğru), Zonguldak'ın (doğru)

Örnek:
– Sınıfda (yanlış)

– Sınıfta (doğru)

Ünlü düşmesi kuralına uyulmalıdır.

Örnek:
– kayıp oldu (yanlış)

– kayboldu (doğru)

Etmek, olmak yardımcı eylemleri ile oluşturalan bileşik fiillerde ses düşmesi veya ses türemesi olduğunda bitişik yazılmalı, herhangi bir ses olayı olmadığında ayrı yazılmalıdır.

Örnek:
– yokolmak (yanlış), his etmek (yanlış)

– yok olmak (doğru), hissetmek (doğru)

Aşağıdaki birleşik fiillerden hangisi ayrı yazılmalıdır?
A) Kahrolmak B) Emretmek C) Varolmak D) Hissetmek

Birleşik fiiller, sözcükler birleşirken ses türemesi ya da ses düşmesi varsa bitişik, yoksa ayrı yazılır. Bu nedenle C seçeneğinde yazım yanlışı yapılmıştır; çünkü iki sözcük birleşirken ses olayı olmamıştır.
Varolmak (yanlış) Var olmak (doğru)
Yanıt C

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?
A) Mustafa Kemal, Atatürk soyadını 1934'de aldı.
B) 29 ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti kuruldu.
C) mehmet akif ersoy, 27 Aralık 1936'da İstanbul'da öldü.
D) 12 Mart 1921'de Erzurum düşman işgalinden kurtuldu.

Yazım yanlışı A seçeneğinde yapılmıştır; çünkü “-de” hâl eki sert sessizle biten bir kelimeye geldiğinde sertleşir. Sayılara eklendiğinde de aynı kurala uyulur. Bu nedenle “1934'de” değil, “1934'te” olmalıdır.
Yanıt A

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?
A) Mustafa Kemal, 27 Aralık 1919'da Ankara'ya ilk kez gelmişti.
B) Bütün Ankara'lılar, onu karşılamak için yollara dökülmüştü,
C) Seğmenler, seçkin misafirlerini Dikmen sırtlarında karşılamışlardı.
D) Küçük Anadolu kasabası Ankara, tarihi bir gün yaşam

Özel isimlere getirilen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılırken, yapım ekleri ayrılmaz. “Ankara'lılar” değil, “Ankaralılar” olmalı.
Yanıt B