Varsağı – (Nazım Biçimleri)
…Varsağı… (Nazım Biçimleri) Özel bir ezgiyle söylenen koşmaya denir. Önce Güney Anadolu’da yaşayan Varsak Türkleri tarafından söylendiği için bu adla anılır. Semâiye benzer. Hece ölçüsünün en çok sekizli kalıbıyla yazılır. 4+4 duraklı veya duraksız olur. Kafiye şeması şöyledir: Xaxa bbba ccca. Semâiden ezgi yönüyle ayrılır. Varsağı yiğitçe bir havayla
Destan – (Nazım Biçimleri)
…Destan… (Nazım Biçimleri) Destan milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış (savaş, göç, istilâ gibi) tarihî olayların (yangın, salgın hastalık, sel, deprem gibi) toplumsal ve doğal olayların çağdan çağa aktarılmış, aktarılırken de hayal unsurlarıyla oluşmuş, süslenmiş, değiştirilmiş manzum söylenceleridir. Destanlar, Araplar’da “esatir”, Batı’da “myth” olarak adlandırılır. Destanlar ikiye ayrılır; Yapay
İlahi – (Nazım Biçimleri)
…İlahi… (Nazım Biçimleri) İlahi, Allah’ı övmek, O’na dua etmek ve en büyük aşkın Allah aşkı olduğunu belirtmek amacıyla yazılmıs makamla okunan dini tasavvufi halk edebiyatı nazım şeklidir. Arapça kökenli bir kelimedir. Bir başka kullanımı da şaşma ve sitem bildiren ünlemdir. İlahiler çok eski zamanlardan bu yana dinlerin ve inançların
Nefes – (Nazım Biçimleri)
…Nefes… (Nazım Biçimleri) Nefes, Dini temellere bağlı aşık edebiyatı nazım şekillerinden ilahilerin Alevi-Bekteşi aşıklarınca yazılanlarına denir. Konusu genellikle tasavvuftaki vahdet-i vücud, Alevi-Bektaşi ilkeleri, tarikat kurallarıyla ilgilidir. Dili sade bir Türkçe olan nefesler biçim olarak koşmaya benzer. Dörtlükler halinde hece ölçüsünün 7, 8, 11’li kalıpları ile ya da az da
Deme – (Nazım Biçimleri)
…Deme… (Nazım Biçimleri) Halk edebiyatının “tasavvufi halk edebiyatı” ya da “tekke edebiyatı” denilen türü 12’nci yüzyılda Ahmed Yesevi ile başladı. Ama Anadolu’nun bu alandaki ilk ve en büyük şairi Yunus Emre’dir. Anadolu’da 19’uncu yüzyıla değin çeşitli tarikatlarla gelişen bu edebiyat geleneğinin sürmesinde en önemli rolü Alevi-Bektaşi ve Melami-Hamzavi şairler
Nutuk – (Nazım Biçimleri)
…Nutuk… (Nazım Biçimleri) Nutuk, tarikata yeni giren dervişlere, tarikat derecelerini, tarikat adâbını öğretmek için söylenmiş şiirlerdir. Türkmen Alevi ve Bektaşilerinin, aşık tarzı halk edebiyatı nazım türü olan nefese verdiği isimdir. Türün en önemli temsilcisi Kaygusuz Abdal’dır. 1. Pirlerin ve mürşitlerin, tarikata yeni giren dervişlere öğüt vermek, çeşitli konularda bilgilendirmek
Devriye
…Devriye… (Nazım Biçimleri) Devir kuramını anlatan şiirlere denir. Devir kuramı Muhammed’in “Ben nebî iken Âdem su ile çamur arasındaydı.” hadisi ile ilgilidir. Mutasavvıflara göre vücut halindeki Muhammed, yeryüzüne sonradan gelmiştir. Halbuki ruh halindeki Muhammed ezelden beri vardı. Vakti gelen ruh maddi aleme iner. Önce cemâdata (cansız varlıklara) sonra nebata
Şathiye – (Nazım Biçimleri)
…Şathiye… (Nazım Biçimleri) Dini ve tasavvufi halk şiirinde mizahi manzumelere genel olarak şathiye adı verilir. Şathiyeler, mutasavvuf şairlerce söylenmiş ya da yazılmış, tasavvufi inançları dile getiren, anlaşılması yorumlanmasına bağlı şiirlerdir. Tasavvufi konuları işleyenleri şathiyat-ı sûfiyâne adını alırlar. Şathiyelerde Allah’ın celâl sıfatının değil, cemâl sıfatının ön plana çıkarıldığı görülür. Bu
Sone – (Nazım Biçimleri)
…Sone… (Nazım Biçimleri) İlk iki bendi dörtlük, son iki bendi üçlük on dört mısradan oluşan nazım şekli. Önce İtalyan edebiyatında kullanılmış, sonra Fransız edebiyatına, oradan da diğer Avrupa edebiyatlarına geçmiştir. Edebiyatımızda ilk Cenab Şahabeddin’in sone şeklinde şiir yazdığını görüyoruz. Servet-i Fünûn şairlerinin hemen hepsi bu nazım şeklini benimser. Sone
Terza Rima – (Nazım Biçimleri)
…Terza Rima… (Nazım Biçimleri) Terza Rima üçer mısralık bentlerle yazılmış bir nazım şekilidir. Bent sayısı belirsizdir. Tek bir mısra ile sona erer. Kafiye şeması şöyledir: Aba bcb cdc ded e. İlk olarak İtalyan edebiyatında görüldü. Dante İlahi Komedya’sını bu nazım şekliyle yazdı. Edebiyatımızda terza rima’yı Tevfik Fikret, Şehrâyîn adlı
Çapraz Kafiye – (Nazım Biçimleri)
…Çapraz Kafiye… (Nazım Biçimleri) 1. Dörtlüklerden oluşur. Dörtlük sayısında sınır yoktur. 2. Kafiye örgüsü abab cdcd efef şeklindedir. 3. Her şey konu olabilir. Bunun için de çok yaygındır. MEHLİKA SULTANMehlika Sultan’a âşık yedi genç Gece şehrin kapısından çıktı; Mehlika Sultan’a âşık yedi genç Kara sevdalı birer âşıktı Bir hayâlet
Sarma Kafiye
…Sarma Kafiye… (Nazım Biçimleri) 1. Dörtlüklerden oluşur, dörtlük sayısı sınırlı değildir. 2. Kafiye örgüsü; abba cddc effe şeklindedir. 3. Konu sınırlaması yoktur. MÜNZEVÎBir sonbahar akşamı… Sahillerdeyim Gamlı bir heykel gibi kayalarda ben Dağınık saçlarımdan pervasız esen Rüzgârların elinde bir kırık neyim Engin bana yâd eder yetimliğimi, Gözyaşlarıyla düşer dalgalar
Düz Kafiye – (Nazım Biçimleri)
…Düz Kafiye… (Nazım Biçimleri) 1. Her beyti kendi arasında kafiyelidir. 2. Kafiye örgüsü, aabb cc ‘dir. 3.Düz kafiye ile istenilen uzunlukta şiirler yazılabilir. Not: Bu nazım şeklinin kafiyelenişi Klâsik (Divan) Türk Şiirindeki mesnevi ile aynı olduğu için bu nazım şekline Yeni Mesnevi de denir. AKINCI Bin atlı, akınlarda
Serbest Müstezat – (Nazım Biçimleri)
…Serbest Müstezat… (Nazım Biçimleri) 1. Bu nazım şeklinde uzun, kısa, çok kısa dizeler bazen düzenli, bazen de düzensiz olarak tekrarlanırlar. 2. Kısa mısraların ölçüsü, şiirin ölçüsünün bir parçasıdır. 3. Kafiye düzeni belirli bir kurala bağlı değildir. 4. Aruz ölçüsüyle yazılır. 5. Edebiyatımızda özellikle Servet-i Fünûn ve Fecr-i Âtî şairlerinin
Serbest Nazım – (Nazım Biçimleri)
…Serbest Nazım… (Nazım Biçimleri) 1. Genellikle ölçü ve kafiyeye bağlı bulunmayan, dizelerindeki hece sayısı değişik olan şiirlerdir. 2. Servet-i Fünûn’dan sonra kullanılmaya başlanan bu nazım şekli günümüzde çok yaygınlaşmıştır. 3. Ölçü ve kafiye şiire ahenk verir. Serbest nazımlarda ise bu ahenk aliterasyon ve asonanslarla sağlanır. 4. Serbest nazmın, şairlerin
