Fatma Aliye Topuz’un Türk Edebiyatındaki Yeri Ve Önemi Nedir

Türk edebiyatının ilk kadın romancısı olarak tanınan Fatma Aliye Topuz, 1862 yılında İstanbul’da doğmuştur.Tarihçi Ahmet Cevdet Paşa ve Kadriye Hanım’ın kızı olan Fatma Aliye Hanım çocukluğunda ağabeyinden özel dersler almıştır. Fransızcadan da özel dersler alan yazar, ileri düzeyde Fransızca bilmektedir.Tahsilinin ardından 17 yaşında Kolağası Faik Bey ile evlenen Fatma Aliye Hanım dört kız çocuğu sahibidir. Kolağası Faik Bey, 1877-78 Osmanlı Rus Harbi’nde Plevne savunması ile ünlü olan Gazi Osman Paşa’nın yeğenidir.Eşinin kitap ve eğitim konusundaki baskıcı ve mutaassıp tutumu nedeniyle evliliğin ilk on yılı içerisinde eşinden gizli olarak kitap okumuştur. Daha sonra eşinin bu konudaki tutumu ve kararının değişmesiyle tercümeler yapmaya başlamıştır.

ilk çevirisi 1889 yılında yaptığı  Georges Ohnet‘inVolonté adlı romanınıMeram adıyla Türkçeye çevirmiştir. Bir Hanım imzası ile tercüme ettiği roman sayesinde Ahmet Mithat Efendi’nin dikkatini çekmiş ve Eser Tercüman-ı Hakikat gazetesinde konu edilmiştir. Ahmet Mithat Efendi tarafından manevi kızı olarak kabul edilen Fatma Aliye Hanım, Tercüman-ı Hakikat gazetesinde bu tercümeyi Meram takma adıyla yazılar yazmaya başlamıştır.

1991 yılında Hayal Ve Hakikatadlı romanı Ahmet Mithat Efendi ile birlikte yazmıştır.Daha sonra Ahmet Mithat Efendi ile uzun süre mektuplaşmış ve bu mektuplaşmalar Tercüman-ı Hakikat gazetesinde edebi mektup türünde yayımlanmıştır. Fatma Aliye Hanım kendi adına çıkarmış olduğu ilk romanını 1892 yılında Muhaberat adıyla yayınlamıştır. Romanda bir kadının ilk yaşadığı aşkı unutamayacağı inancını çürütmeye çalışmıştır. 1899 yılında yayımladığıÛdî adlı romanda ise Halep’te yaşamını gözlemlediği bir ûdîyi anlatmıştır. Reşat Nuri Güntekin kendisini etkileyen eserler arasında bu eseri de gösterir.

Eserlerinde kadın gözünden evlilik, eşler arasındaki uyum, aşk ve sevgi kavramlarını edebi bir şekilde işleyen Fatma Aliye Hanım,Ref’et, Enin, Levayih-i Hayat adlarında romanlar yazmıştır. Bu romanlarda da bireyin kendi ayakları üzerinde durma çabası, çalışan ve erkeğe ihtiyaç duymayan kadın kahramanları anlatmıştır.bu eserlerinin yanı sıra Kadınlara Mahsus Gazeteadlı mecmuada kadın sorunlarına ve muhafazakar görüşlerden ayrılmadan kadın haklarını savunma konularına yer vermiştir.1892’de yazmış olduğu Nisvan-ı İslam adlı kitabında Avrupalı ve Müslüman kadınları karşılaştırılmıştır.Romanlarında modern kadına; bu kitabında ise muhafazakâr ve gelenekçi kadınlara yer vermiştir.

Ahmet Mithat Efendi, Fatma Aliye Hanım hakkında bir Osmanlı Kadın Yazarın Doğuşuadlı kitabı ile Fatma Aliye Hanım’ın ününü arttırmıştır.Kitapta Fatma Aliye Hanım ile yapmış olduğu mektuplaşmaları anlatmıştır.Fatma Aliye Hanım Nisvan-ıOsmaniye İmdat Cemiyeti adıyla bir dernek kurup bu dernekte savaştan etkilenen insanların ailelerine yardım etmeyi amaçlamıştır.

BugünküHilal-i Ahmer yani Kızılay Cemiyeti‘nin de ilk kadın üyesidir.son eseri 1914 yılında yazmış olduğu Ahmet Cevdet Paşa ve Zamanı adlı eseridir.Bu eserde siyasal yaşama temas etmiş, resmi tarih tezlerine muhalefetle edebiyat dünyasından dışlanmıştır.

İlk kadın Türk romancı özelliği ile Avrupa ve Amerika basınında daha kendisinden söz edilmiştir.Ûdî adlı romanı Fransızcaya çevrilmiştir. İkinci Meşrutiyet ve sonrasında çok meşhur olan Fatma Aliye Hanım, zamanla unutulmuştur.Soyadı Yasası ile birlikte Topuz soyadını alan Fatma Aliye Hanım, 1936 yılında İstanbul’da vefat etmiştir.Mezarı Feriköy Mezarlığı’nda bulunmaktadır.

Fatma Aliye Topuz günümüz tiyatro ve sinema oyuncusu Suna Selen’in anneannesidir. Fatma Aliye Topuz ismi Beyoğlu ve Çankaya’da sokak adlarına verilmiş. Aynı zamanda 2009 yılında tedavüle giren 50 Türk lirası banknotlarının arka yüzünde portresi bulunmaktadır.

Fatma Aliye Topuz’un Hayatı Ve Eserleri Nelerdir?

Roman

• Ref’et (1898),
• Udi (1899),
• Enin (1910),
• Muhadarat (1892),
• Hayal ve Hakikat (1892).

Çeviri:

• Meram (1890)

Yaşam öyküsü, tarih ve Düşünce Alanındaki Yapıtları

• Namdaran-ı Zenan-ı İslamiyan (Ünlü İslam Kadınları) (1892)
• Teracim-i Ahval-ı Felasife (Felsefecilerin Yaşamları) (1900)
• Hayattan Sahneler (Levayih-i Hayat)
• Osmanlıda Kadın: “Cariyelik, Çokeşlilik, Moda”
• Fatma Aliye-Mahmud Esad. Çok Eşlilik: Taaddüd-i Zevcat.
• Kosova Zaferi / Ankara Hezimeti: Tarih-i Osmaninin Bir Devre-i Mühimmesi (1915)
• Ahmed Cevdet Paşa ve Zamanı (1913)
• Teracim-i Ahval-i Felasife: Filozofların Biyografileri (1900)
• Tedkik-i Ecsam ([901)