6. Sınıf İsim Ad Konu Anlatımı 2

Yapılarına Göre isimler

Yapılarına göre isimler “basit, bileşik ve türemiş” olmak üzere üçe ayrılır:

a) Basit İsimler

Kök halinde bulunan, yapım eki almamış sözcüklerdir.
Defter, yastık, su, kalem, çimen …

Sözcükler çekim eki aldıklarında yapılarında bir değişiklik olmaz. kalemler, defterim, büyüğümüz

b) Türemiş İsimler

Yapım eklerinin isim veya eylem soylu sözcüklere eklenmesiyle oluşan isimlerdir.
Yapım eki alan sözcükler, ilk anlamlarından farklı bir anlam kazanırlar.

1. İsimden Türemiş İsimler

Yapım eklerinin isim kökü veya gövdelerine eklenmesiyle oluşan isimlerdir.

kalemlik, kitapçı, Arapça, tuzsuz, çiçekçilik

2. Eylemden Türemiş İsimler

Yapım eklerinin eylem kök ya da gövdelerine eklenmesiyle oluşan sözcüklerdir.

Dur–gun, sar–gı, gör–ücü,

3. Yansımadan Türemiş İsimler

Yansıma sözcüklere yapım eklerinin eklenmesiyle oluşan sözcüklerdir.

Gür–ültü, gıcır–tı, pat–ırtı, hor–ultu, şır–ıltı

c) Bileşik Yapılı İsimler

Birden fazla sözcüğün bir araya gelerek tek bir varlığı ya da kavramı karşıladığı isimlere denir.

1) Yapılarına Göre Bileşik İsimler

Belirtisiz isim tamlaması şeklinde

dilberdudağı, aslanağzı, kedigözü

Takısız isim Tamlaması şeklinde

Demirkapı, Tahtakale, Taşköprü

Sıfat tamlaması şeklinde

boşboğaz, yüzyıl, Karadeniz

Bir isim ve bir fiilimsinin birleşmesiyle

dalgakıran, cankurtaran

iki fiilin birleşmesiyle

Çekyat, kapkaç, dedikodu, biçerdöver…

Bir isim ve bir fiilin birleşmesiyle

imambayıldı, gecekondu, uçaksavar…

2. Anlamlarına Göre Bileşik İsimler

Bileşik ismi oluşturan her iki sözcükde gerçek anlamından uzaklaşır.

Suçiçeği, devetabanı, kuşbaşı…

Sözcüklerden yalnız biri gerçek anlamında uzaklaşır.

anayasa, gökyüzü…

Sözcüklerin ikisi de gerçek anlamını korur.

yerkabuğu, pazartesi, bilirkişi
yer–kabuk pazar–ertesi bilir–kişi

5. İsimlerde küçültme

isimlerde küçültme isimlerin sonlarına getirilen “–cik, –cık, –ceğiz, –cağız” ekleriyle yapılır.

Gölcük, tepecik, kutucuk…

Küçültme eki alan bazı sözcükler küçültme anlamından uzaklaşarak acıma, sevgi anlamı taşır.

Kadıncağız, Anneciğim …
(Acıma) (Sevgi)

Bazı isimler küçültme ekiyle birleşerek kalıcı isim oluşturur. Bu isimler küçültme anlamı taşımaz.

Gözümdeki arpacık çok ağrı yapıyor.
arpacık Æ küçük çıban

Gelincik başak tarlalarının içinde bulunur.
gelincik Æ kırmızı renkli bir çiçek

Sınavlara Hazırlık Arama Robotu
YGS & LYS TEOG KPSS TUS KPDS Ehliyet Sınavı PMYO JANA

Seçim esnek olup ilgili alanları seçiniz, Örneğin ehliyet sınavı için branş olarak matematik seçmeyiniz :)