PARAGRAF

Belli bir konu hakkında yazılmış cümlelerden oluşan yazıya paragraf denir.
Paragrafta tüm cümleler birbirini tamamlar nitelikte olmalıdır. Giriş cümlesinden
itibaren bir düşünce ekseninde yeni cümleler söylenir. Sonuçta varılacak
olan yargıya zarar verecek cümlelerin paragraftan çıkarılması gerekir. Sayfalarca
süren paragraşar olacağı gibi sadece tek cümleden oluşan paragraşara
da rastlanabilir. Ama sınavlarda genelde beş altı cümlelik paragraşar ya da
paragraf niteliği taşıyan şiirler soru olarak karşımıza çıkar.

Paragrafta Konu

Her paragraf bir düşünceyi anlatmak amacıyla yazılır. Konu, bu amacın üzerine
oturtulduğu iskelettir. Yazının konusunu yazılma amacıyla karıştırmamak
gerekir. “Bu paragrafın konusu nedir?” sorusunun cevabı, paragrafta ne anlatılmak
istendiği değil, ne anlatıldığıdır. Parçanın ana düşüncesi amaçsa konu
da bu amaca ulaşmakta kullanılacak araçtır, diyebiliriz.
“Yazı olmasa ne yapardık? Akla ilk gelen, bilgiyi taşıyamazdık cevabı oluyor. Bu kadar basit değil.
Yazı olmasaydı medeniyet bugünkü konumuna gelemezdi. Bilginin paylaşılmasında ciddi sorunlar yaşanırdı.
Söz uçar yazı kalır diye boşuna dememişler. Gerçekten de sözle ifade edilenler
her zaman sözde kalır, zamanla değişime uğrar. Ama yazılı belgeler hep aynı kalır.”
Bu parçanın konusu “yazının önemi”dir diyebiliriz. Bunun için içeriğin ne kadar
başarılı yansıtıldığı önemli değildir. Yazarın vardığı sonuç da konuyu bulmada
önemli değildir. Sadece ne anlatıldığına bakarak bu paragrafın “yazının önemi”
ne ilişkin olduğu sonucuna varabiliriz.

Örnek

Bir güvercin kanadında okşuyorum
Göklerin maviliğini
Serçelerin cıvıltısıyla siniyor içime
Ağaçların yeşilliği
Bulutların ipek gölgesi
Çocukların yüzünde ışıldıyor
(Cahit Sıtkı Tarancı)

şiirin konusu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Doğanın önemi
B) Çocuk sevgisi
C) Yaşama sevinci
D) Özgürlük isteği

Çözüm

şiirde, sadece çocuklardan ya da ağaçlardan, doğadan ya da özgürlük tutkusundan
söz edilmemiştir. fiiir, hayata dair güzelliklerin sıralanmasıyla oluşturulmuş.
Yani A, B, D seçenekleri şiirin konusunu tanımlamakta yetersiz kalıyor.
şiirde anlatılan genel anlamıyla yaşama sevincidir.

Yanıt C

Paragrafta Ana Düsünce

Paragrafta asıl anlatılmak istenendir. Paragrafın yazılma amacı, ana düşüncesini
verir. Yazar, önce anlatmak istediği şeyi seçer, sonra bir konu üzerinden
bunu kağıda geçirir. Yazının tamamında ortaya sürülen düşünce ana düşünce ya
da ana fikirdir.
Ana düşünce paragrafın içinde bir cümle halinde verilebilir. Genelde ilk ya da
son cümlelerde bulunabileceği gibi bazen ara cümlelerde de ana düşüncenin
geçtiği görülebilir. Bazı paragraşarda ise net bir şekilde ana düşünce cümlesi
bulunmaz.
Bu tür paragraşarda parçanın tamamını değerlendirip bir sonuca varmak gerekir.
Paragrafarın konusu “yaşama sevinci” “dostluğun yararları” “sevginin insan hayatındaki yeri” gibi ifade edilir.
Oysa ana düşünce bir cümle şeklinde verilir. “Her kitap, bir iletidir.” “Düşünce, insanı insan yapan özelliğidir.” gibi ifadeler
ana düşünce cümlesi olarak kullanılabilir.

“Yazar olmak sanıldığı kadar kolay değildir. Günümüzde iki kitap okuyan
“Yazarım.” diye yaygarayı koparıyor ama ben onlara inatla “Yazamazsınız.” diyorum.
Yazar olmak bedel isteyen bir iştir. Okumanın ve acı çekmenin hakkını verebilenler gerçek yazar olabilir

bana göre.” Bu paragrafın ana düşüncesi “Yazar olmanın bir bedeli vardır.” cümlesiyle ifade edilebilir.
Yazar parçanın tamamında bu düşünceyi dile getirmeye çalışmıştır.
Dikkatli bakılırsa bu ifadenin parçanın içinde de geçtiği görülür.

Örnek

“Ben fikrimi değiştirdim, şimdi eskisi gibi düşünmüyorum.” diyen adam az görülür.
Bugün söyledikleri dün söylediklerine uymayanlar bile: “Ben değişmedim,
dün de böyle düşünüyordum, değiştiğimi sananlar beni anlamamış.” derler.

Parçanın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir?

A) insanlar düşüncelerini ifade etmekte çoğu zaman güçlük çekerler.
B) insanın düşüncelerinde günden güne değişiklikler görülebilir.
C)Yaşam şartları değiştikçe insanların düşünceleri de değişir.
D)Fikirleri değişse de insanların bunu dile getirmesi zordur.

Parçada, insanların değişebilecekleri ama kendilerinin bu değişimi ifade edemedikleri
anlatılmıştır. insanların “Ben değiştim.” demek yerine “Ben hep böyleydim.”
dedikleri vurgulanmıştır. Buradan insanların değişebilecekleri, ama
bu değişimi dile getirmelerinin ne kadar zor olduğu sonucuna ulaşılabilir.

Yanıt D

Örnek

Etrafındakiler, yeni doğan bebek için sırayla şunları dilemişler: Yüz güzelliği,
selvi boy ve zenginlik. Bunları duyan bilge kişi ise: “Ben onun için iyilik diliyorum.
Çünkü sizin söylediğiniz güzellikler bir çiçek gibi solabilir, geçicidir; iyilik ise
tükenmez bir hazinedir.” demiş.

Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yüz güzelliğinin zenginlikten üstün olduğu
B) insanlarla çiçeklerin birbirine benzediği
C) iyiliğin geçici güzelliklerden önemli olduğu
D) Bilge kişilerin sözlerine değer verildiği

Parçanın ana fikri bilge kişinin sözleriyle ifade edilmiştir. Bilge kişi, iyiliğin kalıcılığını, güzelliğin geçici olduğunu vurgulamıştır.

Yanıt C