Nesnel Anlatım
Kanıtlanabilirdir ve yoruma kapalıdır. Cümlede verilen yargı herkesçe aynıdır, değişmez.
Örnek Soru
Aşağıdakilerden hangisinde “nesnellik” söz konusu değildir?
A) Son sınavda zayıf bir not aldım.
B) Son sınava zamanında yetişmiştim.
C) Son sınavdaki sorular zordu.
D) Son sınava 32 öğrenci katılmıştı.
Çözümü
C seçeneğinde yer alan “zor” ifadesi göreceli bir kavramdır. Kişiden kişiye sorunun zorluk derecesi değişebilir. Bu yüzden C seçeneğinde nesnel değil, öznel anlatım vardır.
Neden – Sonuç Cümleleri
Eylemin yapılma sebebini bildiren cümlelerdir. Bu cümlelerde yargı bildiren unsura “Neden?” sorusunu sorduğumuzda cevap alırız.
Örnek
Örnek Soru
Bu helikopter, içerisinde sebep – sonuç ilişkisi bulunan alana inecektir. Buna göre, helikopter aşağıdaki alanlardan hangisine iniş yapmalıdır?
Çözümü
C seçeneğindeki cümlede uçurtmanın güzel görünmesinin nedeni çizgili olmasıdır. C seçeneğinde neden – sonuç cümlesi vardır. Dolayısıyla helikopterin C alanına inmesi gerekir.
Yanıt C
Örnek Soru
(1) Sanayi toplumu öncesinde meyveye şimdikinden çok değer veriliyordu. (2) Çünkü beslenme kaynakları bu kadar geniş değildi, bunların da başlıcalarını meyve ve sebzeler oluşturuyordu. (3) Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarında hüküm sürmüş olan Osmanlılar, farklı iklimlerde yetişen meyveleri bilimsel olarak incelediler ve bunları Anadolu'da da yetiştirmeyi başardılar. (4) Böylece tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış bir kültür zengini olan Anadolu, meyve türleri bakımından da doruğa ulaştı.
Anadolu'daki meyve çeşitliliğinin artış sebebi numaralandırılmış cümlelerin hangisinde belirtilmiştir?
A)1 B)2 C)3 D)4
Çözümü
3. cümledeki “Osmanlıların farklı iklimlerde yetişen meyveleri bilimsel olarak inceleyip bunları Anadolu'da yetiştirmeyi başarması” ifadesi Anadolu'daki meyve çeşitliliğinin artış sebebini vermektedir. Yanıt C
Örnek Soru
1. Birkaç saat için izin almaya değmez.
2. Bunu senden sakladığım için üzgünüm.
3. Ona güvenmediğin için sana çok kızıyor.
4. Karar vermek için henüz çok erken.
“İçin” sözcüğü, yukarıdaki cümlelerin hangilerinde “neden – sonuç” ilişkisi kurmuştur?
A) 1 – 2 B) 1 – 4 C) 2 – 3 D) 3 – 4
Çözümü
2 ve 3 numaralı cümlelerde yargı nedeniyle birlikte verilmiştir.
Yanıt C
Amaç – Sonuç Cümleleri
Eylemin yapılma amacını bildiren cümlelerdir. Bu tür cümlelerde iki yargı vardır. Asıl yargı yani yüklem gerçekleşmiş; ama diğer yargı henüz gerçekleşmemiştir.
Şart (Koşul) Cümleleri
Eylemin gerçekleşmesinin şarta bağlandığı cümlelerdir.
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemin
gerçekleşmesi bir şarta bağlanmıştır?
A) Sağ baş yastık istemez.
B) Ağlamayan çocuğa meme vermezler.
C) Canı yanan eşek atı geçer.
D) Körle yatan, şaşı kalkar.
Çözümü
B seçeneğinde “çocuğa meme verilmesi”nin şartı “ağlaması”dır.
Yanıt B
Örnek Soru
Çözümü
Nuran'ın kurduğu cümle bir şart – sonuç cümlesidir. Bu cümleye göre uyumak, yorulmaya değil, ritmik ve belirli bir düzen şartına bağlanmıştır.
Yanıt C
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemin gerçekleşmesi koşula bağlanmıştır?
A) Yaz gelince tatil hazırlıklarına başlanır.
B) Öyle yorgunmuş ki yatınca uyuyakaldı.
C) Kafeste yaşayan kanarya ötmüyor.
D) İyi düşününce nerede yanıldığını anlarsın.
Çözümü
D seçeneğinde verilen cümlede sözü edilen kişinin “yanıldığını anlamasının” şartı “iyi düşünmesi”dir.
Yanıt D