Sözcük Düzeyindeki Mecazlar

1. Deyim Aktarmaları

a) Somutlama
Somutlama, somut sözcüklerin soyut kavramlar yerine kullanılmasıdır.

Örneğin, “başarının anahtarı” ifadesinde “anahtar” soyuttur ve “sır” kavramının yerini almıştır.

Sen gerçek bir çakalsın.
Patronunun karşısında iyice ezildi.
İşleri kötü gidince adamcağız çöktü.

Deyimlerin çoğunda da somutlaştırmaya yer verilmiştir.

Burun kıvırmak / Göz koymak
Ayak diremek / Deveye hendek atlatmak

b) Soyutlama
Somutlamanın tersine burada soyut sözcükler, somut varlıkların yerini tutacak şekilde kullanılır.

Gariban adam beş canı besliyordu.

c) Duyular arası aktarma
Bir duyuya ait kavramın başka bir duyu için kullanılmasıdır.

Soğuk renkler ……………….. (dokunmadan görmeye)
Tatlı ses ……………….. (tat almadan işitmeye)

d) Doğadan doğaya aktarma
Doğadaki herhangi bir varlığa ait özelliklerin başka bir varlığa aktarılmasıdır.

Yırtılan dalgalar
Kükreyen ağaçlar

e) İnsandan doğaya aktarma
İnsana özgü özelliklerin doğadaki varlıklar için kullanılmasıyla yapılır. Bir nevi kişileştirme veya kapalı istiaredir.

Kızgın sular
Mutlu ağaçlar

f) Doğadan insana aktarma
Temel anlamıyla doğa için kullanılan sözcükler insan için kullanılmaya başlandığında böyle bir mecaz ortaya çıkar.

Ezilmiş çocuklar
Pişkin adam