Açıklayıcı Anlatım Biçimi
(Anlatım Biçimleri)
Herhangi bir konu hakkında bilgiler vermek,bir şeyler öğretmek amacına yönelik anlatım biçimidir. Bilgilendirme amacıyla yazılan fikir yazılarında ve bilimsel eserlerde (ansiklopediler, ders kitapları, bilimsel yazılar… vb) kullanılan bir anlatım içimidir. Bu tür yazılar bir konuda bilgi vermek; bir konuyu öğrenmek amacı güder.
Açıklama, günlük yaşamda herkesin başvurduğu yaygın bir anlatım biçimidir. Okullarda yöneticilerin tüzüklere ve yönetmeliklere dayanarak yaptıkları konuşmalar; derslerde öğretmenlerin yönelttikleri sorulara öğrencilerin verdiği cevaplar; subayların erlerini, ustaların çıraklarını yetiştirmek için yaptıkları tanımlamalar, verdikleri bilgiler birer açıklamadır. Birçok kimsenin sorduğu “Niçin?” “Nasıl?” “Neden?” gibi sorular açıklama ile karşılanabilir. Bu nedenle açıklama, genellikle “ bir konuyu aydınlatma, gün ışığına çıkarma” amacıyla kullanılır. Yani açıklama, üzerinde durulan konuyla ilgili bir sorunun cevabı niteliği taşır.
Öğretici özellik gösteren bir anlatım biçimidir. Yazarın amacı bilgiyi en kısa yoldan okuyucuya anlatmak olduğundan, yazar sanatlı söyleyişlere, imalı sözlere pek yer vermez. Açık, anlaşılır bir dil kullanır. Soyutluktan, kişisellikten kaçınır. Tanımlarla, örneklerle konunun en iyi biçimde anlaşılmasını sağlar. Ansiklopedilerde daha çok bu tür bir anlatım görülür.
Toplumsal kalkınmada eğitimin rolü nedir, nasıldır?
Klasisizm, Türk edebiyatında hangi dönemlerde etkili olmuştur?
Edebiyatımızda tiyatro ne zaman Batılı bir özellik kazanmıştır?
Uzay çalışmalarının teknolojideki gelişmelere katkısı var mıdır?
Sanat sevgisi düşük toplumlarda eğitimin özellikleri nelerdir?
Gelir düzeyi düşük toplumlarda eğitimin özellikleri nelerdir?
Toplumsal şiir ile bireysel şiirin ayrıldığı noktalar nelerdir?
Lirik şiirde şair, hangi duyguları ön plana çıkarır?
Bu gibi konularda yazma çalışmaları açıklayıcı anlatım ile yapılır. Bir atasözünün ya da özdeyişin genişletilmesi; edebiyat, sanat, dil… vb alanlarda bir sorunun açıklanması; bir sözcüğün, bir terimin tanımlanması gibi yazma çalışmaları hep açıklamaya dayalıdır. Bu anlatım biçiminde amaç, “bilgilendirme”, “öğretme” olduğunda düşünceyi geliştirebilmek daha etkili kılmak için “tanımlama, karşılaştırma, neden ve kanıt gösterme, tanık gösterme, örnekleme” gibi açıklama yöntemlerine başvurulur. Açıklamanın iki ayrı türü vardır: Birincisi her tür kişisellikten sıyrılmış, nesnel bir yaklaşımla gerçekleştirilir; yani özneldir. Bu yol makale, fıkra, deneme, sohbet gibi düşünce yazılarında kullanılır.
Örnek: Memduh Şevket Esendal öykülerini sade ve temiz bir Türkçeyle yazmış,öykücülükte Çehov tarzını benimsemiştir. Onun öykülerini okuyanlar eserin içinde kendilerini,çevrelerini ve hayatta karşılaştıkları kişileri bulur gibi olurlar.Esendal,günlük hayatı iyimser bir hava içinde verir. Öykülerindeki olaylar son derece basittir.
Örnek: MÖ. VI. yüzyılda başlayıp yüzyılımızın başına dek etkisini yoğun biçimde sürdüren türler arasında tiyatro, felsefe ve tarih vardır. İlkçağ tiyatrosu tragedya ve komedya diye ikiye ayrılır. Tragedya, bağbozumu tanrısı Dionysos adına düzenlenen törenlerden doğmuştur. Tragedyanın amacı, seyircide korku ve acıma duygusu uyandırmaktır. Bu da gerilimlerle sağlanır. Oyunun sonunda ise her şey çözüme kavuşur. Bu parçada tiyatro, tarih ve felsefenin ortaya çıkışı, tragedyanın hemen bütün özellikleri bilgilendirmeye yönelik, açıklayıcı bir yöntemle, anlatılmıştır.
Örnek: Herkes her şey olamaz. Nasıl iyi asker olmak için disiplin, iyi öğretmen olmak için bilgi, iyi tüccar olmak için para yeterli değilse, nasıl bütün mesleklerin, kendilerine göre biraz doğuştan gelme, çoğu da sonradan öğrenilen incelikleri varsa politikacıların da rastgele, herkesin beceremeyeceği yönleri vardır. Bunları becerebilen kimseler, on binlerce kişinin karşısına çıkıp nutuk söyleyebiliyor, binlerce kişinin elini sıkabiliyor, çömelip ayran içebiliyor… Bu parçada politikacıda bulunan ve bulunması gereken özellikler açıklanmıştır.
|» “Anlatım Biçimleri” Sayfasına Dön! « |
Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
Çok güzelmişş.
çokk kötüde değil güzelde değil
ya hiç güzel olmamış hiç bir işimi görmedi
Abi mütişsiniz valla diğer sitelerle alakanız bile yok çok harika aradığımızı tam olarak bulduk devamınızı dileriz size ihtiyacımız var ayrıca tam bir öğrenci sitesi burası herkese tavsiye edrim
arkadaş ben böle bir site görmedim harika bişe her ödevimi burdan kolayca bakabiliyorum başırnızın devamını dilerim
Serkan bir bu siteyi beğenmezsen beğenme. Bu site senin gibilere muhtaç değildir. Bu arada Türkçe kurallarını bilmediğin belli. Bunu da şuradan anlıyorum:
”Birşey” değil ”bir şey” diye ayrı yazılır. Türkçe kurallarını bilelim de ondan sonra Türkçe ile ilgili bilgi veren sitelere yorum yazalım…Lütfen…Ayriyetten bu yazdığımı öbür sayfalara yazdığım yorumlar gibi uzatmayacağım emeği içinde insansan eğer teşekkür edersin. Tabi burada kimseye hakaret etmiyorum kimse üzerine alınmasın…
aradığımı pek bulamasam da yine de yardımcı oldu. diğer arkadaşlar da beğenmeseler bile böyle yorum yazmaları çok saçma.. kimse size bir şey beğendirmek zorunda değil lütfen bir daha beğenmeseniz bile böyle yorumlar yazmayın… LÜTFENN..!!
çok iğrenç bir şey yazmışsınız bir işe yaramadı insan bari güzel bir şey yazar örneklerinizi çoğaltın.
yarın yazılıda bundan soru çıkacak onun başka arkadaşlar için daha güzel ve daha kısa bir şeyler yazsaydınız keşke daha güzel olurdu.
Güzel olmuş elinize sağlık.
EMEĞİ GEÇEN HERKESTEN ALLAH(C.C) RAZI OLSUN.
ARADIĞIMI BULDUM DİĞER PAYLAŞIMLARINIZIDA BEKLIYORUZ İNŞALLAH
SELAM VE DUA İLE…
Sayfanizi yeni kesfettim ve cok begendim, emegi gecen herkesin ellerine saglik
Gerçekten çok teşekkürler sayenizde ödevimi eksiksiz bilgilerle yaptım ve zamanında teslim ettim.
Başarılar.
Gerçekten çok güzel bir sayfa yapmışsınız ellerinize sağlık.
Çok teşekkür ederim sonunda buldum aradığımı çok faydalı aynı zamanda çok güzek bir site yapmışsınız.
Çok teşekkürler, gerçekten ödevlerimi bu site sayesinde çok rahatça yapabiliyorum. Çok yaralı bir site.
Çok iyi oldu bu site, emeğinize sağlık. 🙂
Site harika olmuş, aradığım her şey var. Ellerinize sağlık.
Fena değil…Yani eksiklikler var tabi kardesime yaradı neyseki tesekkürler
Ben bir edebiyat öğretmeniyim. Fena olmamış site. İyi anlatılıyor. Talebelere faydası dokunacaktır..
Ellerinize saglık guzel hoş da ayrıntıya cok yer verılmıs. Ögrencıyı cok sıktıgına ınanıyorum.
Hanı sıralama seklınde ozellıklerı ana hatlarıyla verılıp sonra her ana hat ayrı ayrı acıklanarak duzenlenmıs olsa hem daha yararlı hem de daha cekıcı olabılırdı. Yıne de emegınıze saglık.