8.Sınıf SBS HAZIRLIK TÜRKÇE SÖZCÜKTE ANLAM

7. Ad Aktarması (Mecaz – ı Mürsel)

Bir sözcüğün, benzetme amacı gütmeden başka bir sözcüğün yerine kullanılmasına ad aktarması denir.

Örnek:

– “İstanbul, bu galibiyeti doyasıya kutladı.” cümlesinde “İstanbul” sözcüğü ile “İstanbul halkı” kastedilmiştir.

Örnek:

–Bu konuyu okula bildirmeliyim.okul: okuldaki idareciler

–Dünyaca ünlü raket güzel bir maç çıkardı.raket: tenisçi
–Önündeki tabağı hemen bitireceksin.tabak: tabaktaki yemek
–Geç kalacağım eve haber vermeliyim.ev : aile

–Sait Faik’i kitaplığımda bulamadım.Sait Faik: Sait Faik’in kitabı
-Sobayı yakalım da ev ısınsın.soba: sobanın içindeki kömür

ÖRNEK SORU:
1.Ayaklarını çıkar da öyle gir.
2. Ellerimde kırmızı kırmızı lekeler çıktı.
3. Islanmışsın hemen sırtını değiştir.
4. Burada tanıdık bir yüze rastladım.
Numaralandırılmış cümlelerde geçen altı çizili sözcüklerden hangisi “ad aktarmasına” örnek olarak gösterilemez?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

ÇÖZÜM:
“Ayaklarını” sözcüğüyle “ayakkabılar” , “sırtını” sözcüğüyle “elbise” , “yüz” sözcüğüyle, “kişi” sözcüğü kastedilmiştir. 2. cümledeki “ellerimde” sözcüğüyle ad aktarması yapılmamıştır.
Yanıt B

ÖRNEK SORU:

Ender Öğretmen’in sorduğu sorunun cevabı tahtada numaralanmış cümlelerden hangisidir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

ÇÖZÜM:
A, B ve C seçenekleride ad aktarması yapılma- mıştır. Fakat D seçeneğinde “meclis” sözcüğü ile “meclisteki milletvekilleri” kastedilmiştir.
Yanıt D

8. Dolaylama

Bir kelimeyle anlatılabilecek bir varlığı veya kavramı birden fazla sözcükle anlatmaya dolaylama denir.

Örnek:

“Beyaz perde bir yıldızını daha yitirdi.” cümlesin- de “beyaz perde” sözü ile “sinema” kastedilmiştir.

Örnek:

Bacasız sanayi → turizm
Ormanlar›n kral → aslan
Kara elmas → kömür
File bekçisi → kaleci
Vatan borcu → askerlik

ÖRNEK SORU:

Tahtadaki cümlelerin hangisinde “dolaylama” vardır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

ÇÖZÜM:
1. cümlede “yavru vatan” sözü ile “Kıbrıs” kastedilmiştir.
Yanıt A

ÖRNEK SORU:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylama vardır?

A) İnsanlar böyle günlerde üzüntüyle dolarlar.
B) Bütün ülke yas tutuyordu.
C) Ulu Önder’in vedası herkesi gözyaşlarına boğdu.
D) Halkımız onun yaptıklarını asla unutmayacak.

ÇÖZÜM:
C seçeneğindeki “Ulu Önder” sözü ile “Atatürk” kastedilmiştir.
Yanıt C