Akarsular Konu Anlatımı

Dünya üzerindeki akarsu kaynakları;

Karalar üzerinde bir yatak (vadi) içinde akan ve önemli su kaynaklarından olan akarsular çeşitli özelliklerine göre gruplara ayrılır:

1. Rejimlerine göre Akarsular

Akarsuyun yatağı içinde yıl boyunca göstermiş olduğu akım değişimine, akım düzeni veya rejimi denir. Akarsu seviyesi yıl içinde önemli değişiklikler gösteriyorsa düzensiz, göstermiyorsa düzenli bir rejime sahiptir. Yağışın yıl içinde düzenli düştüğü alanlardaki Amazon ve Kongo gibi nehirlerin akımı düzenli, yağışın yılın bir döneminde düştüğü alanlardaki Ganj ve Indus gibi nehirlerin akımı düzensizdir.

Örnek:

Amazon ve Kongo nehirlerinde akımın fazla olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Havzalarında bitki örtüsünün gür olması
B) Okyanusa dökülmeleri
C) Boylarının uzun olması
D) Ekvatoral bölgede olması
E) Eğimlerinin az olması

Çözüm:

Amazon nehri, Güney Amerika’da Ekvator çizgisinde bir bölgededir. Kongo nehri de Afrika’da Ekvator çizgisinin geçtiği bölgede yer almaktadır. Her gün yağan sağanak yağışlar nedeniyle bu akarsular çok fazla su taşırlar.
Yanıt D

2. Beslenme Kaynaklarına Göre Akarsular

Akarsuların başlıca beslenme kaynakları; göl, yağmur, kar, buz ve yer altı sularıdır. Çok uzun yol kateden bazı akarsular birden fazla kaynakla beslenmektedir. Bu tür akarsulara karma rejimli akarsular denir.
Örneğin; Nil ırmağı.

Örnek:

Aşağıda akım grafikleri verilen ve yalnızca yağmur sularıyla beslenen beş akarsudan hangisinin bulunduğu bölgede, yaz kuraklığının daha etkili olduğu söylenebilir?

Çözüm:

Grafikler incelendiğinde A seçeneğinde 7. ve 8. aylarda akarsu akımının çok düştüğü görülmektedir.
Yanıt A

Örnek:

Akdeniz’e dökülmesine karşın Nil nehrinde su seviyesi bu bölgedeki diğer akarsuların aksine yazın yükselir.
Bu durum aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?
A) Bol alüvyon taşımasıyla
B) Sularını farklı iklim bölgelerinde toplamasıyla
C) Yatağı boyunca pek çok çağlayan bulunmasıyla
D) Aşağı çığırında yatak eğiminin az olmasıyla
E) Kış mevsiminde sulama amacıyla kullanılmasıyla

Çözüm

Nil nehri havzasında farklı iklim tipleri görüldüğü için, su seviyesi yazın yüksektir.

3. Döküldüğü Yerlere Göre Akarsular

Akarsuların bir kısmı suyunu denizlere, bir kısmı da göllere boşalmaktadır. Sularını topladığı alana o akarsuyun havzası denir. Sularını denize ulaştırabilen alanlara açık havza, ulaştıramayanlara ise kapalı havza adı verilir.