Akıntılar
- Deniz ve okyanuslarda etkisini gösteren dış kuvvetlerdir.
- Okyanus veya deniz yüzeyinde bulunan suların yer değiştirmesine akıntı denir.
Akıntıların oluşmasında;
Sürekli Rüzgarlar
- Dünya üzerinde yılboyunca esen rüzgarlar estiği yönde su kütlelerini de hareket ettirirler. Akıntıların oluşmasındaki en önemli faktör sürekli rüzgarlardır.
Yoğunluk Farkı (Tuzluluk)
- Tuzlu sular yoğun ve ağır olduğu için alttan, tuz miktarı az olan sular hafif olduğu için üstten akarlar.
Seviye Farkı
- Beslenme kaynağı (Yağış, akarsu) fazla olan denizin seviyesi yüksek, beslenme kaynağı fazla olmayan denizin seviyesi alçak olur. Buna bağlı olarak seviyesi çok olan denizler fazla sularını üstten göndererek üst akıntılara neden olurlar.
Gel-git : Büyük su kütlelerinde etkili olan gel-git kıyıdaki koy, liman, haliçlerin ağızlarında sürekli akıntılara neden olurlar.
- Akıntılar sıcak ve soğuk okyanus akıntıları şeklinde ikiye ayrılır. Okyanus akıntıları ulaştıkları yerin ikliminde etkili olurlar.
Örneğin;
- Kuzey yarımkürenin orta kuşağının batısında sıcaklık doğu kıyılardan daha yüksektir. Bunun nedeni bölgede etkili olan Golf Stream sıcak su akıntısıdır.
Gel-Git
- Ay ve Güneşin çekim gücüne bağlı olarak okyanuslardaki sularda meydana gelen kabarma ve geri çekilme şeklindeki hareketlere Gelgit veya med cezir denir.
- Ay Dünya’ya Güneş’ten daha yakın olduğu için Ay’ın Dünya üzerindeki çekim gücü daha fazla olur.
- Gel–git olayı 1 gün içerisinde 2 defa gerçekleşen yani 6 saatte bir yenilenen olaydır. Gel-git hergün bir önceki güne göre 50 dk gecikir. Bunun nedeni Ay gününün 24 saat
- 50 dk yani Güneş gününden 50 dk fazla olmasından kaynaklanır.
- Gel-gitin etkili olduğu kıyılarda aşındırma şekilleri özellikle haliçler görülürken, birikme şekilleri özellikle delta ovaları görülmez. Haliçler doğal liman oldukları için denizcilik faaliyetleri için önemlidirler.
Örneğin; Almanya ve Hollanda limanları gibi. Fransa, İngiltere gibi ülkelerde gel – git etkisi fazladır.
