Aktif Taşıma
Zardaki porlardan geçebilen küçük moleküllerin az yoğun ortamdan çok yoğun ortama ya da eşit yoğunluktaki ortamlarda taşınmasına aktif taşıma denir.
Aktif taşımada hücre zarında bulunan taşıyıcı proteinler görev alır. ATP enerjisi harcanır. Aktif taşıma sadece canlı hücrelerde gerçekleşir.
Canlılarda homeostasinin sağlanmasında aktif taşıma etkilidir. Örneğin böbrek nefronlarındaki aminoasit ve glikozların tamamı aktif taşıma yapılarak geri emilir.
Bir tatlı su algi olan Nitella, bulunduğu ortamdan 1000 kat fazla potasyum iyonu taşır. Eğer bu hücre aktif taşıma yapmamış olsaydı hücre içinde bu kadar yüksek yoğunlukta potasyum bulunmayacaktı. Suyu az olan topraklardan osmoz ile su alamayan bitkiler topraktaki suyu aktif taşımayla alırlar.
Aktif taşımaya en güzel örnek Na+ – K+ pompasıdır. Sinir hücrelerinin içinde aktif taşıma ile potasyum yüksek yoğunlukta tutulurken, dışında sodyum molekülü yüksek yoğunlukta tutulur.
ÖRNEK: Belirli bir tür tatlı su alginde, yaşadığı ortamda bulunandan 1000 kat fazla K+ bulunmaktadır. Bu tatlı su algıyle ilgili olarak,
I. K+ dengesinin korunmasında ATP harcanır.
II. K+ dengesinin korunmasında ilgili enzimler işlev görür.
III. Algin canlılığını kaybetmesiyle K+ difüzyona uğrar.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) YalnızI B)YalnızII C)I ve III D) II ve III E) I, II ve III
2002 ÖSS
ÇÖZÜM: Potasyum iyonu (K+) hücre zarındaki porlardan geçebilir.Bu molekülün hücre içinde daha fazla olması, molekülün az olduğu ortamdan çok olduğu ortama taşındığını gösterir.
Hem molekülün bu şekilde taşınmasında (aktif taşıma) hem de bu yoğunluk farkının korunmasında enerji harcanır. Alg canlılığını kaybettiğinde iyonlar hücreden dış ortama difüzyonla geçer.
Yanıt E
