Tam ismi Alan Mathison Turing olan İngiliz matematikçi, bilgisayar bilimcisi ve kriptolog. Bilgisayar biliminin kurucusu sayılan Turing, geliştirdiği “Turing Testi” sayesinde makinelerin ve bilgisayarların düşünme kabiliyetine sahip olup olmayacakları konusunda bir kriter öne sürmüştür.

İkinci Dünya Savaşında Alman şifrelerinin kırılmasında büyük bir rolü olduğu için savaş kahramanı olarak anılmıştır. Ayrıca Manchester Üniversitesinde çalıştığı sırada modern bilgisayarların kavramsal temelini attığı, Turing makinesi denilen algoritma tanımını gerçekleştirmiştir.

Princeton’da birlikte çalıştığı Alonzo Church isimli tez hocası ile geliştirmiş olduğu Church-Turing hipotezi ile de matematik tarihine ismini yazdırmayı başarmıştır. Bu bir matematiksel teorem olmaktan çok matematik felsefesiyle ilgili çürütülemeyen bir hipotez niteliği taşır.

1952 senesinde şantaja maruz kaldığı gerekçesiyle polise giden Turing eşcinsel olduğunu açıklamıştır. Bunun sonucunda eşcinsellik suçlamasıyla yargılanıp bir yıl süren kimyasal hadım etme yöntemine mahkum edilmiştir. 1954 senesinde potasyum siyanür zehirlenmesinden hayatını kaybetmiştir. Polisin araştırması sonucunda Turing’in yediği elmadan siyanür zehri alarak intihar ettiğini tespit etmiştir. Fakat İngiliz polisi, Turing’in zehirlenmesinin bir komplo sonucu gerçekleştiğini, bunun bir intihar olmadığını ve bu olayda başka şüphelilerin parmağının olduğunu iddia etmiştir.

İsmi anısına verilen Turing Ödülü, bilgisayar biliminin Nobel Ödülü olarak görülür ve Turing bu ödülle, akademik bilişim dünyasının bir parçası haline gelmiştir.

Reaksiyon-difüzyon modeli olarak isimlendirilen gelişim biyolojisinde karşımıza çıkan en önemli matematiksel modellerden biri de yine Turing tarafından oluşturulmuştur.

King’s College (Cambridge Üniversitesi) Yılları

Turing ikinci tercihi olan King’s College’deki (Cambridge Üniversitesi) eğitimine 1931 senesinde başlamıştır. Bu üniversiteyi tercih etmesinin sebebi matematik ve bilim gibi alanlarda çalışmayı tercih etmesinden kaynaklanmaktadır ve Turing bu üniversiteden 1934 senesinde matematik alanında onur ödülüne hak kazanarak mezun olmayı başarmıştır. Bu başarı Turing’in merkezi limit kuramını ispatlamasından dolayı okumuş olduğu üniversitede akademik üyeliğinin oy birliği ile kabul edilmesiyle daha da yükselmiştir.

Princeton Üniversitesi Yılları

1936 senesi Alan Turing için hayatının dönümü sayılabilecek bir yıl olarak karşımıza çıkar. O dönemde yazdığı “Saptama problemi. Birlikte hesaplanabilir sayılar.” isimli makalesi Turing’in alanında çığır açan bir başarıya imza atmasına sebep olmuştur. Makalede geçen tez kısaca şunu öne sürmektedir: Turing makinesine (ilk bilgisayar olarak kabul edilebilir) doğru algoritmalar yüklenirse, bu makine tüm zorluklardaki problemleri çözmeyi başarabilir.

Doktorasını 1938 tamamlayan Turing eğitimi boyunca, öğrencisi olduğu Alonzo Church’ün (teorik bilgisayar bilimine çok önemli katkıları bulunan yüksek matematiğin yaratıcısı, Amerikalı bilim insanı) matematik ve kriptoloji derslerini almış ve bu konularda çalışmalar yapmıştır.

Kriptoloji ve İkinci Dünya Savaşı

İkinci Dünya Savaşıyla ilgili bilinen genel bir bilgi olarak, Rusya’ya yeterli hazırlık ve teçhizatları tamamlanmadan ve üstelik kış mevsiminde giren Almanların savaşı kaybetmelerini hızlandırdığını söyleyebiliriz. Ama Turing ve kriptoloji çalışmaları Almanların savaşa hazırlıksız girmeleri kadar savaşı kaybetmelerinde etkili olmuştur. Bunu konunun uzmanları ve meraklıları dışında pek bilen bulunmamaktadır. Alan Turing çalışmış olduğu Polonya Şifre Bürosu ve İngiliz Kod ve Şifre Okulunda, Enigma isimli bir şifre kırıcı makine icat etmeyi başarmıştır. Bu makine savaşta Almanların şifrelerini kırmak amacıyla tasarlanmıştır. Turing savaş boyunca Almanların gizli mesajlarını ve şifrelerini bu makineyle çözmüş ve bunu yaparken ünlü matematikçi Gordon Welchman’ın tavsiyelerini de kulak ardı etmemiştir. Turing yaptığı bu çalışma sonucunda İkinci Dünya Savaşının daha erken ve Almanların aleyhinde bitmesini sağlamış ve yalnızca bunu yaparak bile daha fazla insanın ölmesini veya yaralanmasını büyük ölçülerde engelleyerek isimsiz bir savaş kahramanı haline gelmiştir.

İlk Bilgisayarlar ve Turing Testi

Turing 1946 senesinde Ulusal Fizik Laboratuvarında geliştirdiği çalışmaları sonucunda ilk bilgisayarın tasarımını yapmayı başarmıştır. 1950 senesinde Manchester Mark I yazılımını ortaya koymuş ve bunu yapay zeka çalışmaları takip etmiştir. Bu yapay zeka çalışmaları sonucunda günümüzde Turing Testi ismi verilen, bir makinenin tıpkı insan gibi zeki olabileceğini saptama gibi bir deney ortaya koydu. Bu deney eğer soru soran kişiyi, karşıdakinin bir insan olduğu hakkında kandırabilirse bir bilgisayarın düşünme yeteneğinin olabileceği hakkındaydı.

Turing 1948 yılında aynı sınıftan mezun olduğu D.G. Champernowne ile birlikte çalışmış ve aklına henüz var olmayan bir bilgisayar için satranç programı yazma fikri gelmiştir. Programı yazdıktan sonra 1952 yılında bu programı gerçekleştirmeye yetecek derecede güçlendirdiği bir bilgisayarla her hamlesi yaklaşık yarım saat kadar süren bir oyun oynadı ve bu oyun kaydedildi. Program Alan Turing’in meslektaşı olan Alick Gelennie’ye karşı kaybetmiştir fakat yine de Champernowne’nin karısına karşı kazandığı söylenmektedir.

Örnek Biçimlendirme ve Matematiksel Biyoloji

Turing 1952 yılından 1954 yılındaki ölümüne kadar matematiksel biyoloji üzerine çalışmıştır. Bu çalışmaların odağı özellikle morfogenez olmuştur ve 1952 yılında Turing örnek biçimlendirme hipotezini ortaya atarak “Morfogenezin Kimyasal Temeli” isimli bir makaleye imza atmıştır. Bu makalenin odağı canlılarının yapısında var olan Fibonacci numaraları ve Fibonacci filotaksisini anlamlandırmak olarak karşımıza çıkar ve ayrıca günümüzde örnek biçimlendirme alanının merkezi olarak karşımıza çıkan reaksiyon-difüzyon denklemini kullanmıştır.

Vefatından Sonra Takdirle Anılma

Günümüzde bilgisayar dünyasının Nobel Ödülü olarak bilinen Turing Ödülü, 1966 yılından beri Bilgisayar Mekanizmaları Birliği tarafından her sene düzenli olarak, bilgisayar dünyasına teknik makaleler yazan bir kişiye verilmektedir.

İngiltere’de önemli tarihi kişiliklerin yaşadığı evlere konan mavi plaka, Turing’in Londra’da doğum yeri olan (günümüzde Colonnade Hotel halini almıştır) binanın önüne ve Manchester’da yaşadığı ve hayatını kaybettiği evinin önüne de konmuştur.

İngiltere’de ikisi üniversite bölgelerinde olmak üzere toplam üç Alan Turing heykelinin açılış töreni yapılmış ve üçüncü heykel Turing’in daha öncesinde çalıştığı Beltchley Park’ta Galler’den gelen ince kayrak taşları kullanılarak yapılmış ve toplamda 1,5 ton ağırlığındadır.

Alan Turing’in ölümünden 50 yıl sonra yani 10 Eylül 2009 tarihinde, dönemin İngiltere Başbakanı olan Gordon Brown, Turing’e yapılanların korkunç olduğunu kabul etmiş ve 2013 yılında Kraliçe II. Elizabeth tarafından kendisine kraliyet affı bahşedilip, eşsiz başarıları onurlandırılmıştır.