Alkollerin Kimyasal Tepkimeleri
1. Metallerle Tepkimeleri
Alkoller Na ve K gibi aktif metallerle tepkimeye girerek hidrojen gazı açığa çıkarır. Açığa çıkan H2 gazı –OH grubu sayısının yarısı kadardır.
- Alkoller Mg, Zn, Ca gibi metallerle H2 gazı açığa çı- karmaz.
2. Esterleşme Tepkimeleri
Monoalkollerin karboksilli asitlerle tepkimesinden ester oluşur
[ad1]
3. Bir Mol Alkolden 1 Mol H2O Çekilmesi
1 mol alkolden H2SO4 katalizörlüğünde 1 mol H2O çeki- lirse alken oluşur.
4. 2 mol alkolden 1 mol H2O çekilmesi
2 mol alkolden 1 mol su çekilirse eter oluşur.
5. Yükseltgenme Tepkimeleri
Primer ve sekonder alkoller yükseltgenirken tersiyer alkoller yükseltgenmez.
Primer alkoller bir derece yükseltgendiğinde aldehitler, aldehitler bir derece yükseltgendiğinde karboksilli asitler oluşur.
6. Yanma Tepkimeleri
Alkoller yandığında CO2 ve H2O oluşur.
ÖRNEK: Aşağıdaki özelliklerden hangisi sadece ikincil alkol- lere özgüdür?
A) Yükseltgendiklerinde aldehitler oluşur. B) Na ile tepkimelerinde H2 gazı çıkar.
C) Yükseltgendiklerinde ketonlar oluşur.
D) Asitlerle tepkimelerinden esterler oluşur. E) Eşit karbonlu eterlerle izomerdirler.
1984 ÖYS
ÇÖZÜM: Primer (birincil) alkoller yükseltgendiğinde aldehit, se- konder (ikincil) alkoller yükseltgendiğinde keton oluşur. (A yanlış)
Monoalkoller Na metali ile H2 gazı açığa çıkarırlar.(B yanlış) Sekonder alkoller yükseltgendiğinde keton oluşur.
(C doğru) Bütün monoalkoller asitlerle ester oluşturur. (D yanlış) Monoalkoller aynı karbon sayılı eterlerle izomerdir. (E yanlış)
Yanıt C
[ad2]
ÖRNEK: Alkollerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlış- tır?
A) Genel formülleri R – OH dir.
B) Primer (birincil) alkollerde OH nin bağlı olduğu C atomuna bağlı üç alkil grubu vardır.
C) Sekonder (ikincil) alkollerde OH nin bağlı olduğu C atomuna bağlı iki alkil grubu vardır.
D) Tersiyer (üçüncü) alkollerde OH nin bağlı olduğu C atomuna bağlı H atomu yoktur.
E) Metalik sodyum ile tepkimeleri sonucu hidrojen gazı açığa çıkar.
2007 ÖSS/II
ÇÖZÜM: Primer alkollerde OH nin bağlı olduğu C atomuna bağlı bir alkil grubu vardır.
Yanıt B
[kimya_ygs_lys]