Amerikan Edebiyatı
(Dünya Edebiyatı)
İngiliz egemenliği döneminde başlayan Amerikan edebiyatı, bağımsızlığın kazanılmasıyla hareketlenmiş; kullanılan dil İngilizce olduğu hâlde, İngiliz edebiyatından ayrı bir çizgide, bağımsız bir karakter kazanmıştır. Amerikan edebiyatının lisanı, ananası ve mazisi İngiliz edebiyatıyla aynı kaynaktan gelmiş olmasından dolayı bir çok münekkitler bu edebiyatı İngiliz edebiyatının bir parçası olarak gösterirler. Yalnız bu edebiyat yeni topraklarda ve yeni tesirler altında ve muhtelif milletlerin Amerika'ya göç ederek Amerikalılaşması neticesinde inkişaf etmiştir. Bundan ötürü kendine mahsus has bir seciyesi olan ayrı bir edebiyattır. Bu edebiyat İngiltere'ye karşı yapılan ihtilâl harbinden sonra başlamıştır.
Romantik Dönem Amerikan Edebiyatı: Amerikan edebiyatında ilk büyük sanatçılar bu dönemde yetişmeye başlamıştır. Moby Dick romanlarıyla Herman Melville (1819-1891), şiirleriyle Edgar A. Poe (1809-1849) ve Walt Whitman (1816-1892); şiir ve denemeleriyle R. W. Emerson (1803-1882) başlıca romantik sanatçılardandırlar.
Gerçekçi Dönem Amerikan Edebiyatı: Gerçekçilik, önce romantizmle iç içe görünür. Nathaniel Hawthorne (1804-1864) ve Moby Dick romanıyla tanınan Melville romantizmi ve gerçekçiliği eserlerinde dengeli biçimde kullanan yazarlardır. Gerçekçilik akımını daha sonra sürdüren öteki yazarlar Hanry James (1843-1916), Louise May Alcott (1832-1898)'tur.
20. Yüzyıl Amerikan Edebiyatı: 20. yüzyılda Amerika'da özellikle roman ve hikâye türlerinde daha çok ürün verilmiştir. Mark Twain (1835-1910), Tom Sawyer'in Maceraları (1876), Missisippi'de Hayat (1833) gibi eserlerinde daha çok mizahî bir uslûbu benimsemiştir. O'henry (1862-1910) ise küçük hikâye türünde büyük bir üne sahiptir. Olaylarda sürpriz unsuruna ve yalın bir anlatıma önem verir. Jack London (1876-1916), Vahşetin Çağrısı (1903), Uçurum halkı (1903) ve Martin Eden (1909) gibi romanlarının konularını daha çok kendi yaşantılarından ya da çevresinden almıştır.
john steinbeck (1902-1968), toplumcu gerçekçi bir Amerikan yazarıdır. Yoksul ve sömürülmüş kitlelerin, işçilerin sorunlarına, bireysel ve sosyal dünyalarına eğilmiştir. Daha çok California çevresine yer vermiştir. Başlıca romanları şunlardır: Kenar Mahalle (1935), Farelere ve İnsanlara Dair (1937), Gazap Üzümleri (1939), Sardalya Sokağı (1945). Ernest Hemingway (1898-1961) de ezilen yığınların sorunları, adalet, baskıyla boyun eğmeme gibi konuların yanında uluslararası savaşların kötülüğü, tabiatın güzelliği ve yaşama sevinci temalarına ağırlık vermiştir.
Başlıca romanları: Bahar Selleri (1926), Güneş Gene Doğar (1926), Silâhlara Veda (1929), Çanlar Kimin İçin Çalıyor (1940), İhtiyar Adam ve Deniz (1953).
Şiir türünde ise en önemli Amerikan şairlerinden biri olan Ezra Pound (1885-1972) tüm dünya milletlerinin kültürlerinden yararlanma yoluna gitmiş ve imgecilik (imajizm) akımının öncüleri arasında yer almıştır. Ayrıca I. Dünya Savaşı yıllarında faşizmi desteklemesiyle ünlüdür.
MARK TWAİN (1835-1910)
Yapıtlarında, toplum gerçeklerini mizahi bir dille ele almıştır. Gençlik yıllarında bir basımevinde çalışmış, bir süre sonra New York'a gitmiş, ardından şehirden şehire dolaşmıştır. ilk romanı olan “Tom Sawyer'ın Maceraları” yayımlanana kadar yazarlık konusunda değişik çalışmaları olmuştur. Bu yapıtını “Mississippi'de Hayat” ve “Huckleberry Fînn'în Maceraları” adlı romanları izlemiştir.
Eserleri: Tom Sawyer'in Maceraları, Huckleberry Finn'in Maceraları, Mississippi'de Hayat: roman
JOHN STEİNBECK(1902-1968)
Yapıtlarında büyük toplumsal değişimlerin yaşandığı topraklardaki yaşamı tüm çıplaklığı ile anlatmıştır.Bu yönüyle yapıtlarında natüralizmin özellikleri görülür.İlk romanlarından başlayarak hep işçileri,yaşam koşullarını,ilişkilerini anlattı. “Kenar Mahalle” yayımlandığında, yapıt büyük ilgi görmüştür. “Bitmeyen Kavga”da tarım işçilerinin grevi ve bu greve önderlik eden iki işçiyi anlatmış. Amerikan çalışma sistemine sert eleştiriler yöneltmiştir. “Fareler ve İnsanlar”da iki göçmen işçi arasındaki garip ve karmaşık ilişkinin öyküsünü anlatmıştır. En önemli yapıtı olan “Gazap Üzümleri”nde ise tarımdaki hızlı kapitalistleşme sürecini anlatmıştır.
Eserleri: Kenar Mahalle, Bitmeyen Kavga, Fareler ve İnsanlar, Gazap Üzümleri, Sardalya Sokağı, Acı Hayatlar, Cennetin Doğusu: roman
FARELER ve İNSANLAR – John Steinbeck
George ve iri yarı saf arkadaşı Lennie, yersiz yurtsuz kişilerdir. Dünyada tek sahip olduklarışey, aralarındaki dostluk ve günün birinde yerleşip huzur içinde yaşayabilecekleri, kendilerine ait bir araziye sahip olma hayalidir. Kaliforniya, Salinas Vadisindeki bir çiftlikte iş bulan iki arkadaş, bu arazi için gereken parayı biriktirmeyi düşlemektedir. Ama bir çocuğun zekâsına, aynı zamanda da korkunç bir güce sahip olan Lennie'nin başı sürekli derde girmektedir. Ve bu kez yine belaya bulaştığında, George'un çabaları arkadaşını kurtarmaya yetmez.
EDGAR ALLEN POE (1809 – 1849)
Doğaüstü, korkutucu öğeler içeren öyküler yazmış; yanı sıra edebiyat eleştirileri ve şiirler kaleme almıştır. Şiirleriyle Fransız sembolist şairleri tarafından öncü kabul edilmiştir. “Anabel Lee” adlı şiiri sanatçıyla adeta özdeşleşmiştir. “Morg Sokağı Cinayeti” adlı yapıtı ise öykü türündedir.
Eserleri: Anabel Lee: Şiir Morg Sokağı Cinayeti: öykü
ERNEST HEMİNGWAY (1899-1961)
Romanlarında gerçek yaşamı yalın bir dille anlatmıştır. Ordudaki görevi sırasında yaralanmış, hastanede “Silahlara Veda” adlı yapıtını yazmaya başlamıştır. “Güneş de Doğar” adlı yapıtında savaş yorgunu bir askerin anılarını anlatmış, daha sonra yayımlanan “Silahlara Veda” adlı yapıtı ile büyük ün kazanmıştır. “Çanlar Kimin İçin Çalıyor” adlı yapıtıyla mesleğinde artık zirveye ulaşan sanatçı, daha sonra gerçek başyapıtı olan “İhtiyar Adam ve Deniz” adlı romanını yazmıştır. Bu romanında, insanın yaşama bağlanması gerektiğini dile getirmiştir.
Eserleri: Güneş de Doğar, Silahlara Veda, Çanlar Kimin İçin Çalıyor, İhtiyar Adam ve Deniz: roman
T. S. ELİOT (1888 – 1965)
Amerikan asıllı olup İngiliz vatandaşlığına geçmiş, İngiliz edebiyatının da önemli şairleri arasında sayılmıştır. Şiirlerinde uygar dünyanın sorunlar karmaşası içindeki konumunu, yaşlı gezegenimizin umutla umutsuzluk arasındaki durumunu dile getirmiştir.
Eserleri: Çorak Ülke, Boş Adamlar: Şiir Edebiyat Üzerine Düşünceler, denemeler: Eleştiri, deneme Katedralde Cinayet, Kokteyl Parti, Kutlu Çarşamba: oyun
|» “Dünya Edebiyatı” Sayfasına Dön! « |
Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…