Ayrıştırma Yöntemleri

 

Karışımlar fiziksel, bileşikler ise kimyasal yöntemlerle ayrıştırılır.

Karışımların Ayrıştırılması

1. Katı – Katı Karışımlar

a. Yoğunluk Farkı ile Ayrıştırma

Karışım iki katının da çözünmediği bir sıvıya atılır. Yoğunluğu sıvıdan küçük olan üstte kalır, büyük olan dibe çöker. Yüzeydeki katı, yüzeyden toplanır. Dipteki katı ise süzülür.

Örnek:

Kum – talaş karışımı

Talaş : Yüzeyden toplamayla alınır. (Yüzdürme)
Kum : Süzme yapılarak alınır.

b. Çözünürlük Farkı ile Ayrıştırma

Karışımdaki iki katıdan birinin çözündüğü, diğerinin çözünmediği bir sıvı alınır ve bu karışıma katılır. Çözünmeyen katı süzme yapılarak alınır. Çözünen katı ise sıvısı buharlaştırılarak kristallendirilir.

Örnek:

Kum – tuz karışımı

Kum : Süzme ile alınır.
Tuz : Suyu buharlaştırılarak alınır.

c. Erime Noktası Farkı ile Ayrıştırma
Alaşımlar (metal – metal karışımlar) bu yöntemle ayrılır. Karışım ısıtıldığında erime noktası küçük olan önce eriyerek karışımdan ayrıştırılır.

Örnek:

Altın – Bakır alaşımı
E.N: 1064 °C – 1083 °C

d. Mıknatıs Özelliği (Manyetiklik ) Farkı ile Ayrıştırma Demir (Fe), Nikel (Ni) ve Kobalt (Co) metallerinin tozları mıknatıs tarafından çekilir. Bu metallerden sadece birinin toz halinde bulunduğu karışımlara mıknatıs yaklaştırılırsa metal mıknatısla çekilip, karışımdan ayrılır.

Örnek:

Nikel tozu – şeker karışımı

e. Elektriklenme ile Ayrıştırma

Bazı maddeler sürtme ile elektrik yüklenirler ve bazı maddeleri çeker.

Örnek:
Karabiber – tuz karışımı

f. Ayrımsal Kristallendirme

Karışımı oluşturan katı maddelerin çözünürlüklerinin sıcaklık etkisiyle değişiminden yararlanılarak uygulanan bir yöntemdir.

Örnek,
NaCl tuzu – KNO3 tozu

Bu karışım suda çözülür. KNO3 tuzunun çözünürlüğü sı- caklıkla artar. NaCl tuzunun ise pek değişmez. Karışım soğutulduğunda KNO3 tuzu çöker ve süzme yardımıyla ortamdan alınır.

g. Süblimleştirme Yöntemiyle Ayrıştırma

Bazı maddeler (naftalin, iyot gibi) katı halde ısıtıldıklarında direkt olarak gaz haline geçer. Böyle katıları başka bir katı ile karışımından ayrıştırmak için bu yöntem kullanılabilir.

Örnek,

Talaş – Naftalin karışımı

[kimya_ygs_lys]