Azot canlılar için önemlidir, protein ve DNA’nın bileşenlerindendir. Ayrıca topraktaki verimi büyük ölçüde etkiler. Azotun asıl kaynağı atmosferdir.

Doğada Azotun Dolaşımı

1. Atmosferde yıldırım ve volkanik faaliyetler sırasında ortaya çıkan elektrik boşalmaları sonucunda oksijen ile birleşerek nitrit ve nitratlara dönüşür. Yağışlarla toprağa girerek bitkiler tarafından kullanılır.
2. Topraktaki bazı bakteriler tarafından bağlanarak nitrata dönüşür.
3. Bitkiler topraktaki nitratları alır ve yapılarına katarlar.
4. Besin zinciri ile diğer canlılara geçerler.
5. Ölen bitki ve hayvanlar ayrıştırıcılar tarafından parçalanır, böylece döngüye katılır.

Hidroelektrik potansiyel

Ülkeler ihtiyaç duydukları elektrik enerjisini üretebilmek için akarsulardan yararlanmaya çalışırlar.

Hidroelektrik Santral için Yer Seçiminde Neler Önemlidir?
1. Debisi (taşıdığı su miktarı) yüksek olmalı
2. Akarsuyun yatak eğimi ve akış hızı fazla olmalı
3. Akarsu vadi yatağı (baraj yapmaya uygun olmalı
4. Baraj şeklinde yapılan hidroelektrik santralleri için akarsu vadisinin en dar yeri seçilmeli

Hidroelektrik santralleri iki tiptir.
1. Biriktirmeli Hidroelektrik santralleri (Baraj)
2. Biriktirmesiz Hidroelekrik santralleri (Nehir santrali)

Örnek:
“Türkiye’de akarsular, saniyede akıttıkları toplam su miktarı bakımından fazla zengin sayılmaz. ancak enerji potansiyeli bakımından oldukça zengindir.”
Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olabilir?
A) Akarsu rejimlerinin düzensizliğine
B) Akarsu havazlarının geniş olduğuna
C) Akarsuların kar suyuyla beslendiğine
D) Akarsu yataklarında eğimin fazla olduğuna
E) Akarsuların sık sık yatak değiştirdiğine

Çözüm:
Toplam su miktarı bakımından fazla zengin olmadıkları halde, akarsularımızın enerji potansiyeli bakımından zengin olmasının yatak eğimlerinin fazla olmasının sonucudur.Fazla eğim, akarsuyun akış hızını artırır, bu da enerji potansiyelini arttırır.
Yanıt D

Örnek:

Yukarıdaki tabloda altı ülkenin hidroelektrik potansiyeli verilmiştir.
Bu ülkelerin hepsinde akarsular ve bu akarsularda yıl boyunca yeterli akım olduğuna göre, tablodaki ülkelerin coğrafi koşulları göz önüne alındığında, hidroelektrik potansiyelin aşağıdakilerden hangisine bağlı olduğu söylenebilir?
A) Matematik konum
B) Yağış rejimi
C) Bitki örtüsünün gürlüğü
D) Yer şekillerinin engebeliliği
E) Yıllık sıcaklık ortalaması

Çözüm:
Türkiye’de Doğu Anadolu Bölgesinde hidrolik potansiyelin fazla oluşu yükselti ve engebeden kaynaklanmaktadır. fiemada yer şekilleri incelendiğinde engebenin azalması halinde enerji potansiyeli de azalmıştır.
Yanıt D
[cografya_lys_hazirlik]