Bağışıklık Sistemi

• Vücudun herhangi bir hastalık etkenini önceden tanıyarak, ona karşı etkili savunma maddelerini (antikorları) kanında hazır bulundurmasına bağışıklık denir.
• Bağışıklık maddeleri olan antikorlar, mikroorganizmaya özgüdür. Antikorlar protein yapıdadır ve genler doğrultusunda sentezlenir.
• Antikorlar akyuvar hücreleri tarafından üretilir. Vücuda mikrop girdiğinde akyuvar ve antikor sayısı artar.
• Mikropların kana verdiği zehirli maddelere toksin denir. Toksinlere karşı üretilen maddelere ise antitoksin denir.

Vücutta bağışıklık iki şekilde olmaktadır.
1. Doğal bağışıklık
2. Sonradan kazanılan bağışıklık

1. Doğal bağışıklık

• Doğuştan genetik özelliklere bağlı gelişen bağışıklıktır.

Örneğin
Zenciler sarı humma hastalığına yakalanmazlar.
Mide asitleri ağız yoluyla alınan mikroorganizmaların yok edilmesinde etkilidir.
Deri mikroorganizmaların vücuda girmesini engeller.
Deriden salgılanan ter ve yağ mikropların tutulmasında etkilidir.
Gözyaşı içinde bulunan lizozim denilen maddeler mikroplara karşı savunmayı sağlar.
Mukoza tabakasında makrofajlar ve akyuvarlar mikropları fagosite ederek savunmayı sağlar.
Soluk borusuna geçen mikroorganizmalar, mukus tarafından tutulur. Silli silindirik epitel hücrelerince yutağa gönderilerek sindirim sistemine katılır.

2. Sonradan Kazanılan Bağışıklık

Vücudun mikroplarla karşılaşıp antikor üretmesiyle sağlanır.

I. Aktif bağışıklık

– Hastalığı geçirme
– Aşı ile
– Sağlıklıyken oluşturulan antikorlarla

II. Pasif bağışıklık

– Serum ile

I. Aktif Bağışıklık

• Etkisi uzun süren bağışıklıktır.

Hastalığı geçime:
Mikroorganizma vücuda girdiğinde birey hastalığa yakalanır ve mikroorganizmaya karşı antikor üreterek bağışıklık kazanır. Bir daha aynı mikroorganizma ile karşılaştığında hastalığa yakalanmaz, kendini korur.
Örneğin
Kabakulak olan bir bireyin bir daha aynı hastalığa yakalanmaması
Aşı ile:

• Hastalığa yakalanmadan önce hastalık etkeni mikrobun zayıflatılmış hali ya da yüzey antijeni bireyin vücuduna verilir. Böylece vücut mikrobu tanıyarak ona karşı antikor üretir.
• Hastalık etkeni mikropla vücut karşılaştığında hasta olmaz, önceden üretilen antikolar hastalıktan korur.
• Aşı hastalık öncesi, koruma amaçlı uygulanır.

Sağlıklıyken oluşturulan antikorlarla:

• Kanımızda yer alan akyuvarlar mikroplarla karşılaştıkları nda, mikropların (çoğalıp bireyi hasta etmeden) fagositozunu sağlar ya da antikor üreterek etkisiz hale gelmesini sağlar. Bu şekilde bağışıklık kazanılmış olur.

II. Pasif Bağışıklık

• Etkisi kısa sürelidir.
• Hastalık anında serumla sağlanan bağışıklıktır. Serum içinde hazır antikor bulunur. Serum tedavi amaçlı uygulanır.