Bağlaçlar

Cümleleri veya aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlayarak aralarında anlam ilgisi kuran sözcüklere denir.

“İLE” – “VE” BAĞLAÇLARI

Aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlar.

—Evin ve bahçenin kapısı açıktı.(Tamlayan)

—Bu radyo Adana'da ve Mersin'de yayın yapıyor.(D.T)

—Akşam arkadaşıma gideceğim ve her şeyi anlatacağım.

—Cehennemle cenneti bu dünyada yaşadık.(Nesne)

—Evle okul arasında mekik dokuyor.(Tamlayan)

—Annesiyle babası yarın bize gelecek.(Özne)

Uyarı: Biri bağlaç diğeri edat olan iki çeşit “ile” vardır.Bir cümlede “ile”nin yerine “ve”yi getirebiliyorsak bağlaç, getiremiyorsak edattır.

—“Bazen yandık bazen menekşelerle söyleştik.(Edat)

—“Kazaklarla ceketi parayla aldım.(B-E)

“DE” BAĞLACI

*Eşitlik, gibilik anlamı katar.

—O filmi ben de seyrettim.

—Bence Aslı da bu işten anlamıyor.

*Abartma anlamı katar.

—Çocuğun okuduğu şiir de şiirdi hani.

—Aldıkları araba da araba yani.

*Küçümseme anlamı katar.

—Sen sınavı kazanacaksın da ben göreceğim.

—Sanki bu işten anlıyorsun da konuşuyorsun.

—Büyüyecek de adam olacak da bize bakacak.

*Sitem anlamı katar.

—Okula kadar geldin de bir selam vermedin.

—İzmir'e kadar geldin de yanıma uğramadın.

*Şaşma,inat,sebep, korkutma anlamı katar.

—Kardeşin de mi bizimle gelecek?(Şaşma)

—Ufaklık, kalemi vermem de vermem,diyor.(İnat)

—Ailesiyle kavga etti de evi terk etti.(Sebep)

—Dışarı çık da göreyim.

*Ama, fakat anlamında kullanılır.

—Pansiyona kaydını yaptı da yerleşmedi.

—Bize gelmiş de fazla kalmamış.”

Uyarı: Türkçede biri bağlaç diğeri hal eki olan iki çeşit “de” vardır. “De”yi cümleden çıkardığımızda cümlenin yapısı bozulursa ektir bitişik yazılır, bozulmazsa bağlaçtır ayrı yazılır.

—Bakkalda sebze de satılıyormuş.

—Ayşe de okulda kalmış.

“AMA” , “FAKAT” BAĞLACI

*Karşıt anlamlı iki cümleyi birbirine bağlar.

—Sınava çok iyi hazırlandı ama üniversiteyi kazanamadı.

—Her sabah spor yapıyor ama zayıflayamıyordu.

*Koşul, pekiştirme anlamı katar.

—Dışarı çıkabilirsin ama eve erken döneceksin.

—Seninle sinemaya gelirim ama işim olmazsa.

—Bu kitabı sana alacağım ama okuyacaksın.

—Dışarıda soğuk ama çok soğuk bir hava var.

—Büyük ama çok büyük bir bahçesi vardı.

“ANCAK” ,“YALNIZ” BAĞLACI

*Ama, fakat anlamında kullanılıyorsa bağlaç,

* Bir tek,sadece anlamında kullanılıyorsa edat,

* Önündeki ismi niteliyorsa sıfat,

* Fiili niteliyorsa zarftır.

—Geziye yalnız bizim sınıf katıldı. (edat)

—Bu adam evde yalnız yaşıyor. (zarf)

—Yalnız insanlar hayata karamsar bakarlar. (sıfat)

—Onunla konuşurum yalnız fikrim yine de değişmez.(bağ)

—Bu işin üstesinden ancak sen gelirsin. (edat)

—Yoğun trafikte işe ancak yetişebildim. (zarf)

—Bütün gün evde yalnızdım. (adaşmış sıfat)

—Filmi seyredebilirsin ancak yarın erken kalkmalısın.(b.)

“Kİ” BAĞLACI

*Özneyi pekiştirir.

—Ben ki yedi iklimin padişahıyım.

—Sen ki Fransa eyaletinin valisisin.

*Neden-sonuç vardır.

—Günü kötü geçmiş ki çok kızgın görünüyor.

—Sana değer veriyorum ki seninle konuşuyorum.

*Kuşku,yakınma,şaşma,amaç-sonuç, tahmin

—Beni tanımıyorsun ki…(Yakınma)

—Kafamı bir kaldırdım ki onu karşımda gördüm.(Şaşma,)

—Arabayı o çizmiş olabilir mi ki?(Kuşku)

—Sana iş buldum ki kimseye muhtaç olmayasın.(A-S)

—Geç saatlere kadar çalışmış olmalı ki sabah uyanamamış. (tahmin)

“HEM…HEM” BAĞLACI

Karşılaştırılan iki unsurun hepsi anlamını vermektedir.Eş görevli sözcükleri bağlar.

—Hem arabayı hem evi üzerine alacakmış.(Nesne)

—Hem ucuz hem kaliteli ayakkabı satıyor.(Sıfat)

—Hem çalışıyor hem üniversite okuyor.(Cümle)

NE…NE BAĞLACI

Cümleyi anlamca olumsuz yapar.Karşılaştırılan iki unsurun hiçbiri anlamını verir.

*Sallanmaz o kalkışta ne bir mendil ne bir kol.(Özne)

*Adam kızını ne arıyor ne soruyor. (yüklem)

*Ne kızı veriyor ne dünürü küstürüyor. (cümle)

*Bu konu ne seni ne beni ilgilendirir. (nesneyi)

NOT: İki karşıt sıfatı birbirine bağlarsa “ikisinin arası, ortası” anlamı verir.

· Kız ne zayıf ne şişman biriydi.

· Konuşan adam ne uzun ne kısaydı.

YA YA BAĞLACI:

Karşılaştırılan unsurlardan birini ifade etmek için kullanılır.

· Ya bu deveyi güdeceksin ya bu diyardan gideceksin. (cümleleri)

· Aynayı ya Ayşe ya Özlem kırmıştır. (özne)

· Ya salonun ya mutfağın penceresi kırıldı. (tamlayan)

· Takıma ya beni ya onu alacaksın (nesneyi)

DİĞER BAĞLAÇLAR

—Ogün okula gelemedim çünkü çok hastaydım. (sebep)

—Bu maçı kazanacağız hatta şampiyon

olacağız.(pekiştirme)

—Mademki söz verdin, sözünü tutacaksın.

—Bu mağazada elbiseler çok güzel üstelik çok ucuz.

—Sanki dağları sen yarattın.

—Meğer bütün evi o dağıtmış.

—Eğer kardeşine uğrarsan selamımı söyle.

—Çok geç kaldılar; yoksa kaza yaptılar.

—Ders çalışmıyor; üstelik yaramazlık yapıyor.

—Önce bunlardan yani çok iyi bildiğiniz sorulardan başlayın.

—Bizde yahut sizde çalışabiliriz.

—İster yazarsın ister yazmazsın.

|» Sözcük Türleri Sayfasına Dön! « |

Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…