Bilim
Kaynağı, konusu, alanı ve nesnesi sınırlanarak belirlenmiş, amaca uygun ve objektif yöntemlerle yapılan çalışmalar
sonucu ortaya konmuş sistemli bilgiler bütünlüğüdür. Bilim, felsefe gibi varlık alanının, tümünü kendisine konu edinmez. Somut varlık alanını konu edinir. Her bilim
varlık alanının sınırları belirlenmiş bir alanını inceler. Örneğin fizik, biyoloji ya da kimya farklı varlık alanlarıyla ilgilenen bilim dallarıdır.
Bilim
1. Bilme isteği ve meraktan
2. Pratik (gündelik yaşamın kolaylaştırılması) nedenlerden doğar. Bilim ölçülebilir, nesnel, olgusal açıklamalar, sonuçlar ortaya koyar. Bilimin ilkelerini, yapısını, yöntemini inceleyen felsefe dalına bilim felsefesi denir. Bilimsel kavramlar, bilimsel bilgi, bilimsel kuramlar bilim felsefesinin alanında sorgulanır. Özellikle sanayi Devrimi sonrasında
yani 18. yüzyıl sonrasında bilimdeki büyük gelişmeler, bilimin her yönüyle incelenmesi gerektiğini ortaya koydu. Bilim felsefesi de esas olarak bu dönemin ürünü oldu.
Bilimsel gelişmenin özellikle hız kazandığı dönemlerde felsefenin de bilimsel ölçütlere uygun bir biçimde yapılması nı savunan düşünürler de olmuştur. Yani felsefede ispatlanarak
cevaplanamayacak tüm konuların terk edilmesi gerektiği fikri yaygınlaştı. Bunda bilimin baş döndüren gelişiminin payı vardı. Bunun yanında metafiziğin
uğraştığı problemlerin tamamen doğa dışı olması da etkili olmuştur.
Fakat felsefenin bilimselleştirilmesi anlamına gelen bu yaklaşım felsefe açısından kabul edilmez. Çünkü felsefenin sorduğu birçok soru bilimsel verilerle desteklenebilir.
Fakat tam olarak cevaplanması söz konusu olamaz. üstelik insan ilişkileri içerisinde bilimsel olarak açıklanması güç konular da vardır. Din, ahlak ve siyaset gibi
alanlarda felsefi yorumlar üretmek mümkünken bilimsel kesinliğe ulaşmak her zaman mümkün olmayacaktır. Bu anlamda bilim gibi bir başarı, felsefe gibi bir başka başarı
yı engellememeli her iki alan birbirinden faydalanarak, birlikte ilerleyebilmelidir. Diğer yandan bilim adamı yalnızca bir alandaki ispatlanabilir
bilgiyi ararken, incelediği varlığı ya da ulaştığı bilgiyi ancak felsefi yolla sorgulayabilir. Bu, felsefenin alanı nda yapılabilir. Bu yüzden bilim ve felsefe her zaman çok yakın olabilecek iki farklı alandır.
Bilimin 19. ve 20. yüzyılda elde ettiği başarılarla birlikte yine aynı dönemde felsefenin gerekliliğini vurgulayan bir çok felsefi akım ortaya çıkmıştır. Fenomenoloji, Yeni Kantçılık gibi.
Diğer yandan tarihsel ve diyalektik materyalizm gibi, bilim ve felsefenin son derece uyumlu bir şekilde bir araya gelebileceğini savunan akımlar da var olmuştur.
Bilim felsefesinin soruları
- Bilimsel yöntem nedir?
- İdeal yöntem hangisidir?
- Bilimsel açıklamanın özellikleri nelerdir?
- Bilimsel bilginin özellikleri nelerdir?
- Bilimsel yasaların kesinliği ne ölçüde gerçekliğe uygundur?
- Bilimde ürün yani bilimsel bilgi ile bilim adamının özellikleri ne derece etkilidir?
- Ürün mü yoksa bilim adamı mı öne çıkarılmalıdır?
