Boşaltım Sistemi
- Hücre metabolizması sonucu oluşan zararlı artık ürünlerin organizmadan uzaklaştırılmasına boşaltım denir.
- Boşaltım sistemi organizmadaki hücrelerin yaşamasına uygun ve dengeli bir iç ortamın devamını sağlar.
Boşaltım Maddeleri
- Hücrelerde metabolizma esnasında su, CO2 ve azotlu atık maddeler oluşur.
a. Su ve CO2
- Karbonhidrat ve yağların hücre solunumunda yıkımı sonucu oluşan maddelerdir. Su ve CO2; akciğer, böbrek ve ter bezlerinden dışarı atılır.
b. Azotlu Atık Maddeler
- Protein gibi maddelerin metabolizması sırasında oluşan atık ürünler amonyak, üre ve ürik asittir.
1. Amonyak (NH3)
- Hücreler için çok zehirlidir. Bol su ile dışarı atılır. Paramesyum, hidra, planarya, balık, kurbağa gibi canlılarda boşaltım maddesidir. Daha çok suda yaşayan canlılarda oluşur.
2. Üre
- Amonyaktan üretilir. Amonyağa göre daha az zehirlidir ve suda çözünürlüğü daha azdır. Memelilerde ve kurbağalarda görülür.
- İnsanda üre karaciğerde oluşur. Ornitin devri reaksiyonları aşağıda gösterilmiştir.
3. Ürik Asit
- Amonyaktan üretilir. Zehirsizdir, suda çok az çözünür ve kristaller meydana getirir. Karada yaşayan böcekler, sürüngenler, kuşlar, amonyağı ürik asite çevirerek atarlar. Vücudun su kaybı önlenmiş olur.
ÖRNEK:Bazı hayvanlarda, amonyağın üre ya da ürik asite dönüştürülebilmesinin vücuda sağladığı en önemli yarar aşağıdakilerden hangisidir?
A) Amino asitlerden amino grubunun ayrılması
B) Nefronlarda aktif taşımanın sağlanması
C) Su kaybının azaltılması
D) Aminoasitlerin protein sentezinde tekrar kullanılabilmesi
E) Aminoasitlerin ara reaksiyonlardan geçerek, enerji üretiminde kullanılabilmesi.
1992 ÖYS
ÇÖZÜM: Amonyağın vücuttan uzaklaştırılmasında çok fazla su gerekir. Amonyak, üre ya da ürik asite dönüştürülerek vücuttan uzaklaştırılırsa su kaybı azaltılmış olur.
Yanıt C
