Boylam – Meridyen Konu Anlatımı

Dünya üzerindeki bir yerin başlangıç meridyenine (Greenwich) olan uzaklığının derece (°), dakika (ı) ve saniye (ıı) cinsinden değerine denir.

Örnek:
Aşağıdakilerden hangisi farklı konumdaki iki yerin aynı boylamda olduğunun kesin kanıtıdır?
A) Yerel saatlerinin aynı olması
B) Doğal bitki örtülerinin benzer olması
C) Başlangıç meridyenine olan uzaklıklarının eşit olması
D) Aynı tarihlerde aynı mevsimlerin yaşanması
E) Gündüz uzunluklarının yıl boyunca ayın olması

Çözüm:
Dünyanın dönüş hızı dünyanın şekli nedeniyle Kutuplardan Ekvatora doğru artıtğından aynı meridyen üzerindeki yerleşim yerleri farklı yarımkürelerde olsa bile, güneşin önünden aynı anda geçer. Bu nedenle aynı meridyen üzerindeki çeşitli noktalarda yerel saat farkı olmayacağından “A” şıkkında verilen yanıt doğrudur.
Yanıt A

Meridyen

Kutupları birbirine birleştiren ve Ekvatoru dik kesen yarım dairelerdir.

Meridyenin özellikleri

Not:Meridyenlerin boylarının eşit olmasının nedeni başlangıç ve bitiş yerlerinin (Kutup noktaları) aynı olmasıdır.

Örnek:

Yukarıdaki şekle göre, Başlangıç meridyeni ile Yengeç Dönencesi’nin kesiştiği nokta kaçıncı aralıkta yer alır?
A)1 B)2 C)3 D)4 E)5
Çözüm:
Yengeç dönencesi 23°27ı kuzeyde yer aldığından 2 numaralı alanda başlangıç meridyeniyle kesişir.
Yanıt B

Örnek:
Meridyenlerin hangi özelliği, bütün meridyenlerin kutuplardan geçmesinin bir sonucu değildir ?
A) Eşit uzunlukta olmaları
B) Ekvatora dik olmaları
C) Birbirine paralel olmamaları
D) Bir paralel boyunca birbirlerinden eşit uzaklıkta olmaları
E) Bir başlangıç meridyeninin bulunması

Çözüm:
Başlangıç meridyeni ‹ngiltere’nin başkenti Londra yakınları
ndaki Greenwich’tir. Buranın seçilmesinde meridyenlerin
kutuplardan geçmesi etkili olmamıştır.
Yanıt E

Not:Aynı meridyen üzerinde yerel saatin aynı olmasının nedeni Güneşin önünden aynı anda geçmeleridir.

Örnek:

Aşağıdakilerden hangisi, şekildeki X ve Y noktaları için yıl boyunca birbirinin aynıdır?
A) Gündüz süresi
B) Yerel saat
C) Güneş ışınlarının geliş açısı
D) Hâkim rüzgâr yönü
E) Yağış rejimi
Çözüm:
Aynı numaralı meridyen güneşin önünden aynı anda geçeceği için yerel saat farkı olmaz.
Yanıt B

Örnek:
İki meridyen arasındaki uzaklığın Ekvator’dan kutuplara gidildikçe azalmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dünya’nın şeklinin geoid olması
B) Meridyen boylarının eşit olması
C) Paraleller arasında kalan meridyen yaylarının eşit olması
D) Eksenin Ekvator düzlemini dik kesmesi
E) Ekvator düzlemi ile ekliptiğin çakışmaması
Çözüm:
Dünya’nın küresel şeklinden dolayı meridyenlerin arası Ekvator’dan kutuplara doğru daralır.
Yanıt A

Örnek:
Aşağıdaki haritada, Rize ile Bingöl il merkezlerinin yakınından geçen boylam gösterilmiştir.

Haritadaki bilgilere göre, aşağıdakilerden hangisi Rize ve Bingöl’de aynıdır?
A) Yerel saat
B) Bitki örtüsü
C) Yıllık sıcaklık ortalaması
D) Ekvator’a olan uzaklık
E) Başlangıç meridyenine olan uzaklık

Çözüm:
Rize ve Bingöl aynı boylam üzerinde yer almaktadır. O halde yerel saatlerininde aynı olması gerekir.
Yanıt A

Örnek:

Yukarıdaki haritada verilen M, N, P, R ve S noktaları aşağıdakilerden hangisi bakımından, yıl boyunca birbirlerinin aynıdır?
A) Gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkı
B) Güneş karşısından geçiş hızı
C) Gün içinde gölge boyunun en kısa olduğu an
D) Aydınlanma süresi
E) Güneş ışınlarının düşme açısı

Çözüm:
Verilen merkezler aynı boylamda bulunurlar. Dolayısıyla gün içinde gölge boyunun en kısa olduğu anı yani öğle vaktini aynı anda yaşarlar.
Yanıt C