Buzullar
- Yılın büyük bölümünü 0°C’nin altında ve kar yağışıyla geçiren bölgelerde en etkili olan dış kuvvet buzullardır.
- Kutup çevreleri ve yükseltisi fazla olan yerler buzulların en etkili olduğu yerlerdir. Dünyada en fazla Antartika ve Grönland’da etkili olur. Ülkemizde ise yükseltisi fazla olan dağlık alanlarda etkili olur.
- Sıcaklığı 0°C’nin altında olması ve karların erimemesi kalıcı karları (Toktağan kar) arttırır. Kalıcı karın artması da buzulun etki alanını genişletir. Kalıcı kar sınırı ekvatordan kutuplara gidildikçe deniz seviyesine yaklaşır.
- Buzullar oluşum yerlerine ve şekillerine göre Vadi, Örtü,Takke, Sirk buzulu olmak üzere dört gruba ayrılır.
- Buzullar aşındırma ve biriktirme yoluyla yeryüzünü şekillendirirler.
Aşındırma Şekilleri
- Dağların yüksek ve eğimli yüzeylerinde kalınlaşan buzullar yerçekiminin etkisiyle aşağı doğru hareketlenir. aşağı doğru inen buzullar süründükleri yüzeyleri törpüler ve parçalayarak aşındırma yaparlar.
1. Sirk (Buz yalağı)
Genellikle dağ doruklarında oluşan eğimli yüzeyden aşağı inen buzullar çeşitli boyutta çukurluklar oluşturur. Bu çukurluklar 40-50m olabileceği gibi kmlercede olabilir.
Oluşan bu çukurlukların içerisine su dolarsa sirk gölleri oluşur.
Örneğin;
Ülkemizdeki Cilo, Sat, Kaçkar gölleri sirktir.
2. Buzul Vadisi
- Yamaçtan aşağı inen buzulların oluşturdukları U şeklindeki doğal oluklardır. Bu tip oluklara Tekne Vadi adı da verilir.
3. Hörgüç Kaya
- Buzulların, kayaların yumuşak kısımlarını aşındırıp sert kısımlarını tümsekte bıraktığı şekillerdir.
