Efsane – Menkıbe Nedir? (Türk Efsaneleri) İnsanoğlunun tarih sahnesinde göründüğü ilk devirlerden itibaren ayrı coğrafya, muhit veya kavimler arasında doğup gelişen; zamanla inanç, âdet, anane ve merasimlerin teşekkülünde az çok rolü olan bir çeşit masallar vardır. Sözlü gelenekte yaşayan bu anonim masallara dilimizde Türkçe: «Söylence»; Arapça: «Ustüre» (cem’i: esatir); Farsça: «Fesâne, efsâne»; Yunanca : «Mitos, […]
…Türk Edebiyatının Dönemleri… (Divan Edebiyatı) Divan Edebiyatının Tarihi Gelişimi Divan edebiyatı, Türklerin İslamiyet’i kabulünden sonra meydana gelen yazılı edebiyattır. Arap ve Fars edebiyatı etkisi altında gelişmiştir. Bu etki, Arapca ve Farsça sözcüklerin Türkçeye girmesinin yanı sıra, bu dillerin anlatım biçimlerinin benimsenmesiyle de kendini gösterir. Bu edebiyata Divan edebiyatı denmesinin sebebi, şairlerin şiirlerini divan denen el […]
…Türk Edebiyatının Dönemleri… (Divan Edebiyatı) Divan Edebiyatında Düz Yazı (Nesir) Divan, şiire ağırlık veren bir edebiyattır. Düzyazı, ancak bilimsel çalışmalarda, tarihlerde, kimi sanatsal metinlerde ve gezi türü eserlerde kullanılmıştır. Divan edebiyatında üç tür düzyazı biçimi vardır. Yalın düzyazı, süslü düzyazı ve orta düzyazı. Yalın düzyazıda halkın konuştuğu dil kullanılmış, halk kitapları, halk öyküleri, Kur’an tefsirleri, […]
…Türk Edebiyatının Dönemleri… (Divan Edebiyatı) Divan Şiirinin (Nazımının) Konuları ve Özellikleri Divan şiiri, döneminin zevklerini, sanat anlayışını, inançlarını, hayata bakışlarını ve bilgilerini yansıtır. Ne var ki, Divan şairinin gerçek yaşamı anlattığına pek rastlanmaz. Kendisini sürekli acı çeken bir âşık olarak anlatan Divan şairi, sevgilisini ay gibi yuvarlak yüzlü bir güzel olarak betimler. Sevgili hem ay, […]
…Maniler… Tanımı: Mâni, başta aşk olmak üzere hemen her konuda yazılabilen bir halk edebiyatı nazım türüdür. Çoğunlukla 7 heceli dört dizelik bir bendden meydana gelir. Ama dizeleri 4-5-8-10-14 heceli kalıplarla söylenmiş maniler de vardır. Birinci, ikinci dördüncü dizeler birbirleriyle kafiyeli, üçüncü dize serbesttir. Yani kafiye dizilişi aaxadır. Aaaxa düzeninde maniler de var. İlk iki dize […]
…Türk Edebiyatının Dönemleri… (Divan Edebiyatı) Divan Edebiyatının Önemli Şair ve Yazarları HOCA DEHHANİ: 13. yüzyılda yaşamıştır. Din dışı konularda şiir yazan ilk divan şairidir. Divanı vardır. MEVLANA: XIII.yüzyılda yaşamıştır. Birkaç Türkçe beyit dışında, tüm şiirlerini Farsça ile yazan ünlü tasavvuf şairidir. Oğlu Sultan Veled de tasavvufi konuları işleyen bir şair olarak bilinir. Mesnevi, Divan-ı Kebir, […]
…Türk Edebiyatının Dönemleri… (Divan Edebiyatı) Divan Edebiyatının Genel Özellikleri Divan edebiyatı Türklerin İslâm dinini benimsemesinden sonra ortaya çıkan yazılı edebiyattır. Arap ve Fars edebiyatının etkisi altında gelişmiştir. Bu etki, Arapca ve Farsça sözcüklerin Türkçe’ye girmesinin yanı sıra, bu dillerin anlatım biçimlerinin benimsenmesiyle de kendini gösterir. Bu edebiyata Divan edebiyatı denmesinin nedeni, şâirlerin şiirlerini divan denen […]
Mani Örnekleri -11. Yaprak- Fındık yaprağı yeşil Döşür Eminem döşür Bu akşam geleceğim Şekerli kahve pişir Fındığı harman ettim Derdimi ferman ettim Hiç üzülme Fadimem Efkârım derman ettim Fındık dalda sararmış Yaprakları kararmış Yârim beni kaybetmiş Bahçelerde ararmış Fındık yeşil çotanak Dalında salkım saçak Yeşil giysi içinde Kahverengi yavrucak Fındık dalda bir sıra Yârim gitti […]
Mani Örnekleri -10. Yaprak- İstanbul’dan gelirken Aldım pilili etek Konuşmaya yüzün yok Manilere dikkat et Geline bak geline Kına yakmış eline Ne mutlu bu geline Gidiyor sevdiğine Motor geliyor motor Ekinlik arasından Ben yârimi tanırım Saçının dalgasından Dere boyunda gezer Buldun mu benden güzel Ben buldum senden güzel Resmi cebimde gezer Elimde zilli maşa Vururum […]
Mani Örnekleri -9. Yaprak- Güle bindim gülmedim Gülden düştüm ölmedim Küçükken bir yar sevdim Yar kıymeti bilmedimSarma sararım sarma Toprak tenceresine Gel konuşalım yârim Mutfak penceresine Yelek örerim yelek Örnek ararım örnek Örnek değil merakım Bir kere yâri görmek Yolcu dayı beri bak Kulağına deri tak Berilere bakmazsan Kalkmaz döşeklere yat Eştim eşti kum çıktı […]
Mani Örnekleri -8. Yaprak- Suyoludur suyolu Boş giden gelir dolu Bana nikâh yapacak Muhtarın büyük oğlu Seni severim yârim Günü günlere ekle Sana gelirim yârim Köşe başında bekle Doldur yârim testini Şu karşıki çeşmeden Baban seni everse Büyük aşka düşmeden Dereler akar akar Karışır denizlere Kurşunlara diz yârim Verme beni ellere Kolumdaki saati Yediye kuruyorum […]
Mani Örnekleri -7. Yaprak- Dere boyunda hindi Hindiler suya indi Oğlu olan düşünsün Kızlar on bine bindi Mavi başlık başında Ateş yanar karşımda Haklısın be yârim Cahillik var başımda Masa üstünde ibrik İbrik üstünde ibrik Yeni bir yar sevmişsin Tebrik ederim tebrik Al tülbent oyaladım Vermeye kıyamadım Gitme dedim askere Gitti durduramadım Oy erdiler erdiler […]
Mani Örnekleri -6. Yaprak- Havalarda kırlangıç Kanadı ayrıç ayrıç İkimizi ayırtan Kan kussun avuç avuç Maniciyim manici Ak gerdan altın inci Eğer annem verirse Varıcıyım varıcı Kara kara kazanlar Kara yazı yazanlar Cennet yüzü görmesin Aramızı bozanlar Geline bak geline Kına yakmış eline Ne mutlu bu geline Gidiyor sevdiğine Havalarda kelebek Kanadı benek benek Beni […]
Mani Örnekleri -5. Yaprak- Biz gideriz ikimiz Kestanedir yükümüz Karakoç’un içinde Elti olacağız ikimiz Karanfili ekemedim Suyunu dökemedim Yarimden ayırdılar Yüzünü göremedim Ayva attım samana Dumana bak dumana Şoför yârim var iken Gider miyim çobana Bizim evin önünde Cankurtaran bağırıyor Ne kabahat ettin yârim Jandarmalar arıyor A apacak apacak Gökten yıldız kopacak Açma yârim ağzını […]
…Türk Edebiyatının Dönemleri… (Sözlü Edebiyat) Sözlü Edebiyat, Türklerin henüz yazıyı kullanmadıkları dönemdeki edebiyattır. Bu dönem edebiyatı sözlü olarak üretilmiş ve kulaktan kulağa yayılarak varlığını sürdürmüştür. Bu dönemde edebiyatımızı Şamanizm, Maniheizm, Budizm gibi dinler etkilemiştir. İslamiyet öncesi Türk edebiyatı, M.Ö. 4000’li 3000’li yıllardan başlayarak Türklerin İslamiyeti kabul ettiği XI. yüzyıl ortalarına kadar sürer. Bu uzun dönemin […]
Mani Örnekleri -4. Yaprak- Çay aşağu giderim Topal koyun güderim Eğer anam vermezse Bohçamı alur giderim Mavi boyarlar mola Sevsem duyarlar mola İkimizde bir boyda Nikâh gıyarlar mola Harmanlarda ot bitti Goyun yayulsun diye Hatıp kekül sallamış Muhtar bayulsun diye Üzüm goydum sepete Yar oturur tepede Ben bir yeni yar sevdum Şan olsun memlekete Altınım […]
Mani Örnekleri -3. Yaprak- Gökde yıldız niniynen Köçek oynar ziliynen Ayağına taş batmış Siliyor mendiliylen Dam kapısı açıldı İnce boncuk saçıldı Yar kapıdan girince Gözüm gönlüm açıldı Dağda tavşan oynuyor Yelesini yağlıyor Ötmüş yârim dizime Garip garip aylıyor Irmak coştu kül oldu Yârim sana ne oldu Olan oldu a gülüm Madenkeş sebep oldu Tütün içtim […]
Mani Örnekleri -2. Yaprak- Çaya indim taş buldum Yüzüğüme kaş buldum Neredeydin la sürgün Yanıma yoldaş buldum Arabası kirenden Mendil sallar trenden Abenim nazlı yarim Nasıl ayrıldın benden Kara tren ak tren Askerleri say tren Benim yarım kırkbeşti Postasıyla say tren İki çeşme yanyana Su içsem kana kana Bana ediresini ver Mektup yazayım sana Sergenlerde […]
Mani Örnekleri -1. Yaprak- Bostanlarda fasulye Anam gitti gezmeye Ben anamdan örendim İnce boncuk çizmeye Koyunum var karaman Gaybolursa araman Ben bir reçber kızıyım Şehirliye yaraman Dere boyu gidelim Koyun kuzu güdelim Sennen beni görmüşler İnkâr bayrım edelim Ak koyun kuzusuna Gün tutmuş postusuna Ne desen de ağlasam Arnımın yazısına Tren gelir öterek Kömürünü dökerek […]
…Türk Edebiyatının Dönemleri… (Yazılı Edebiyat) İslamiyet Öncesi Yazılı Türk Edebiyatı Yazılı Edebiyat, Türkler arasında yazının kullanıldığı devirlerde başlayan bir edebiyattır. Eldeki en eski ürünler 5. ve 6. yüzyıllarda yazıldığı tahmin edilen Yenisey Krıgızlarına ait balbal ‘adı verilen mezar taşlarıdır. Ancak bu yazıtlr, adlar ve birkaç sözcükten oluşan Türkçe sözlerden ibarettir. Bu yazıtlardaki alfabe daha sonraki […]