Coğrafya (YGS)

Yeryüzünde Yağışın Dağılışını Etkileyen Faktörler

Yeryüzünde Yağışın Dağılışını Etkileyen Faktörler 1. Basınç Özellikleri Alçak basınçta yükselici hava hareketleri meydana geldiğinden yağış artar. Yüksek basınçta alçalıcı hava hareketleri meydana geldiğinden yağış azalır. 2. Denize Göre Konum Nem kaynağı olan denizlere yaklaştıkça yağış artar, uzaklaştıkça azalır. 3. Yükselti Yerden yükseldikçe sıcaklık azaldığından havanın neme doyması hızlanır, yağış oluşumu artar. 4. Dağların Uzanış Yönü Dağların kıyıya […]

Oluşumlarına Göre Yağış Çeşitleri

Oluşumlarına Göre Yağış Çeşitleri 1. Konveksiyonel (Yükselim) yağışları: Isınarak yükselen hava kütlesi neme doyarak yağışı meydana getirir. Oluşan yağışa konveksiyonel yağış denir. En fazla ekvatoral bölgede görülen yağış Orta kuşak karalarında karasal iklim bölgelerinde ilkbahar ve yaz aylarında görülür. Kısa süreli ve sağanak şeklindedir. Türkiye’de ilkbaharda İç Anadoluda, yaz mevsiminde Doğu Anadoluda görülen yağış bu türdendir. İç Anadoluda görülen bu […]

Rüzgâr Çeşitleri

Rüzgâr Çeşitleri Rüzgârlar estikleri yere ve zamana göre sürekli, mevsimlik ve yerel şeklinde 3’e ayrılırlar. a. Sürekli rüzgârlar Dünya üzerindeki sürekli basınç alanları arasında yıl boyunca aynı yönden esen rüzgârlardır. Sürekli Rüzgârların özellikleri; – Yıl boyunca aynı yönden eserler – Günlük harekete bağlı olarak Kuzey yarımkürede sağa Güney yarımkürede sola saparlar. – Estikleri bölgenin iklimini etkilerler. 1. Alizeler: […]

Rüzgarlar

Rüzgârlar Yüksek basınçtan (antisiklon) alçak basınca doğru (siklon) olan yatay hava hareketine rüzgâr denir. Rüzgârların oluşmasındaki temel faktör basınç farklılığıdır. Rüzgârlar ile ilgili olarak; – Rüzgârların sıcaklık , nemlilik, hız ve yönleri birbirinden farklı özellik gösterir. – Rüzgârlar geldikleri yerin sıcaklık özelliklerini gittikleri yere götürerek sıcaklığı etkilerler. Ekvator yönünden gelen hava kütleleri ısıtıcı etki yaparken kutuplar yönünden gelen rüzgarlar sıcaklığı […]

İzobar (Eşbasınç) Haritaları

İzobar (Eşbasınç) Haritaları İzobar eş basınç demektir. Basınç değerleri aynı olan noktaların birleştirilmesiyle elde edilen bu haritaların oluşmasında yarımküredeki mevsim farklılığı kara ve denizlerin yarımkürelerdeki dağılışı ve Dünya’nın hareketleri etkili olur. Ocak ayı izobar haritası incelendiğinde; – Kuzey yarımkürede karalarda aşırı soğumaya bağlı olarak termik yüksek basınç alanları oluşmuştur. – Güney yarımküredeki alçak basınç yaz mevsiminin etkisiyle genişler. – Ekvatoral bölgedeki […]

Oluşumlarına Göre Basınç Kuşakları

Oluşumlarına Göre Basınç Kuşakları 1. Termik Basınç Yeryüzünün ısınıp soğumasıyla oluşan basınç kuşaklarıdır. Ekvator üzerinde hava sıcak olduğu için ısınan hava yükselerek alçak basınç alanlarını oluşturur. Kutuplar ise sürekli soğuk olduğu için yüksek basınç alanlarını oluşturur. Ekvatoral bölgedeki termik alçak basınç alanlarında hava sürekli yükselerek düzenli yağış bırakırken kutuplardaki termik yüksek basınç alanlarında hava yıl boyu alçaldığı için yağış getirmez. […]

Basınç ve Rüzgarlar

Basınç Atmosferin içerisinde bulunan gazların yerçekiminin etkisiyle yeryüzüne uyguladığı ağırlığa denir. Basınç barometreyle ölçülür birimi milibardır. 45° enleminde deniz seviyesinde 0°C’de 1013 milibara eşit cıva yüksekliği 760 mm = 1033 gr cıva ağırlığı olan atmosfer basıncına normal atmosfer basıncı denir. 1013 mb üzerindeki değerlere yüksek basınç (Antisiklon), altındaki değerlere ise alçak basınç (Siklon) denir. Atmosfer basıncını etkileyen faktörler 1. Sıcaklık […]

İzoterm Haritaları

İzoterm Haritaları Eşit sıcaklıktaki noktaların birleştirilmesiyle elde edilen eğrilere izoterm denir. Bu izoterm eğrilerinden oluşan eğrilerle çizilen haritalara da izoterm haritaları denir. İzoterm haritaları gerçek ve indirgenmiş sıcaklık haritaları olmak üzere 2’ye ayrılır. Bu haritaların çiziminde enlem, denizellik, karasallık, okyanus akıntıları gibi faktörler etkili olmaktadır. İndirgenmiş izoterm haritalarında yükselti faktörü etkisizdir. Her yer 0 m’ye indirilerek çizilir. Sıcaklık haritaları incelendiğinde eğriler […]

İklim Elemanları

İklim Elemanları Sıcaklık Isının yoğunluk cinsinden değerine sıcaklık denir. Bu değer termometre ile ölçülür. Sıcaklık yeryüzünde ve her zaman düzenli dağılmamıştır. Dünyanın en önemli sıcaklık kaynağı Güneş enerjisidir. Yeryüzünde Sıcaklığın Dağılışına Etki Eden Faktörler a. Güneş Işınlarının Geliş (düşme) Açısı Sıcaklığın yeryüzündeki dağılımında en etkili olan faktördür. Işınların yere düşme açısı büyüdükçe atmosferde aldığı yol kısalır, tutulma […]

Atmosferin Katmanları

Atmosferin Katmanları Atmosfer uzay boşluğu ile sınırlanan iç içe geçmiş farklı katmanlardan oluşur. Bu katmanlar yükselti sınırı, molekül yapısı ve sıcaklık gibi özelliklerle birbirinden ayrılır. Atmosferde bulunan katlar şöyledir: Troposfer Atmosferin en alt katmanıdır. Troposferin kalınlığı ekvatordan kutuplara gidildikçe azalır. Bu durumun nedenleri; – Sıcaklık – Yerçekimi – Çizgisel hızdır. Troposferde yükseldikçe her 200 m’de sıcaklık 1°C azalır. […]

Atmosfer ve Katmanları

Atmosfer ve Katmanları Atmosferin Özellikleri Yer yuvarlağının etrafını saran ve canlıların hayatının devamını sağlayan gaz tabakasına atmosfer denir. Atmosfer yerkürenin etrafındaki gazların karışımıdır. Bu gaz kütlesini dünyanın etrafında tutan güç ise yerçekimidir. Atmosferin içerisinde % 78 oranında Azot, % 21 oranında Oksijen ve % 1 oranında diğer gazlar bulunur. Bu gazlar hem yatay hem dikey yönde değişiklik gösterdiği için oranlarında […]

İklim Bilgisi

İklim Bilgisi Herhangi bir yerde uzun yıllar boyunca görülen ortalama atmosfer olaylarına (sıcaklık, rüzgar, yağış) iklim denir. Atmosfer olaylarının belirli bir yerde kısa süreli değişiklik gösteren şartlarına hava durumu denir. Hava durumu ile iklim arasındaki fark orta enlemlerde fazla olurken Ekvator çevresiyle, kutuplar çevresinde bu fark azdır. Bunun temel nedeni ekvator ve kutup çevrelerinde tek tip iklim görülürken orta […]

Mevsimlerin Özellikleri

Mevsimlerin Özellikleri 21 Haziran (Solstis) Güneş ışınları Yengeç Dönencesine dik düşer. Yengeç Dönencesinde öğle vakti gölge boyu 0. metre olur. Aydınlanma çemberi kutup dairelerinden geçer. Kuzey yarımkürede en uzun gündüz, Güney yarımkürede en uzun gece yaşanır. Kuzey yarımkürede yaz, Güney yarımkürede kış başlangıcıdır. Bu tarihten sonra Kuzey yarımkürede gündüzler kısalmaya başlar. […]

Elips Yörünge’nin Sonuçları

Elips Yörünge’nin Sonuçları Dünya, Güneş etrafındaki yıllık hareketini yaparken elips bir yörünge takip eder ve buna bağlı olarak bazı özellikler ortaya çıkar. Dünya’nın Güneşe olan uzaklığı değişir. 12 ayın birbirine eşit olmaması Dünya’nın Güneş etrafındaki dönüş hızı değişir. Mevsim süreleri yarıkürelerde farklılaşır. Kuzey yarımküredeki sonbahar ekinoksu 21 Eylül yerine 23 Eylül’e sarkar. […]

Dünyanın Hareketleri

Dünyanın Hareketleri Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki günlük hareketi ve Güneş etrafındaki yıllık hareketi şeklinde iki hareketi vardır. a. Günlük (Eksen) Hareketinin Sonuçları Dünya eksen hareketini 24 saatte tamamlar. Gece–gündüz ardalanır (birbirini takip eder) Gündüz ısınma, gece boyunca da soğuma olacağı için günlük sıcaklık farkları oluşur. Sıcaklık farklarına bağlı olarak; – Taşlarda fiziksel (mekanik) parçalanma […]