Coğrafya (YGS)

Rüzgar Aşındırma Şekilleri

Rüzgarlar Bitki örtüsünden yoksun kurak ve yarıkurak iklim bölgelerinde etkili olur. Rüzgar gevşek malzemeleri koparıp, parçalayarak taşır ve gücünün bittiği yerde de biriktirir. Rüzgarın yeryüzünü şekillendirmesinde; Rüzgarın hızı, Taşıdığı malzemenin boyutu, Yerşekilleri gibi faktörler etkili olur. Rüzgarlar aşındırma ve biriktirme olmak üzere iki farklı şekilde yeryüzünü şekillendirir. Aşındırma Şekilleri 1. Mantar Kaya (Tafoni) Rüzgarın taşıdığı […]

Akarsu Birikim Şekilleri

Akarsu Birikim Şekilleri Karstik alanlardaki yeraltı sularının içerisinde bulunan eriyik haldeki CO2’in uçması ve sudaki kirecin çökelmesiyle oluşan şekillerdir. 1. Sarkıt, Dikit, Sütun Mağara tavanlarından sızan suların tavandan aşağıya doğru tortulanmasıyla sarkıt, yerden yukarı doğru tortulanmasıyla dikit, sarkıtla dikitlerin birleşmesiyle de sütunlar oluşur. 2. Traverten Karstik arazideki suların yeryüzüne çıktıkları yerde su içerisinde bulunan kireci biriktirmesiyle oluşan şekillerdir. Denizlideki Pamukkale travertenleri en […]

Yeraltı Suları

Yeraltı Suları Aşındırma şekilleri 1. Lapya Karstik şekillerin en küçüğüdür. Kayaçların üzerindeki küçük oyuk ve deliklerden oluşur. 2. Dolin Karstik erime çukurluklarıdır. 3. Uvala Dolinlerin birleşmesiyle oluşan erime çukurlarıdır. 4. Polye En büyük erime çukurlarıdır. 5. Obruk Karstik arazilerde oluşmuş olan derin çukurluklardır. Bu çukurlukların oluşmasında mağara tavanlarının çökmeside etkili olmuştur. Cennet ve Cehennem obrukları (Mersin) güzel örnekleridir. 6. […]

Akarsularda Hem Aşınım Hem BirikimŞekilleri

Akarsularda Hem Aşınım Hem Birikim Şekilleri 1. Menderes (Büklüm) Akarsu yatağında meydana gelen eğim azalmasına ve akış hızının yavaşlamasına bağlı olarak yatağın bir tarafında aşınma (çarpak) diğer kısmında birikme (yığınak) gerçekleşir. Ülkemizde en fazla Ege bölgesi akarsularında görülür. Menderesler büklüm yaptığı yerlerde biriktirme de yapar. Menderesli akan akarsuyun; Yatak eğimi azalmış, akış hızı azalmıştır. Akım (debi) azalmış, […]

Akarsu Birikim Şekilleri

Akarsu Birikim Şekilleri Akarsularda yatak eğiminin ve taşıma güçlerinin azalması biriktirmeye neden olur. 1. Birikinti Konisi Dağ yamaçlarından inen akarsu düzlüğe ulaştığı yerde taşıdıklarını biriktirmesi sonucunda oluşan şekillerdir. 2. Ovalar Akarsular taşıdıkları alüvyonları eğimin azaldığı yerlerde biriktirirler ve ovaları oluştururlar. Ovalar oluşumlarına göre farklı gruplara ayrılırlar. ÖRNEK: Aşağıdakilerden hangisi, akarsuların biriktirme yoluyla oluşturduğu yer şekillerinden biridir? A) Mağara B) Plato C) Vadi D) […]

Akarsu Aşınım şekilleri

Akarsu Aşınım şekilleri 1. Vadiler Akarsuların içinde aktıkları yatağı aşındırmasıyla meydana gelen doğal oluklardır. Akarsuyun aşındırma gücüne ve arazinin direnç özelliklerine göre farklı vadi tipleri oluşmuştur. a. Çentik Vadi : Akarsuların yatak eğimlerinin fazla olduğu yerlerde derine aşınıma bağlı olarak oluşan şekillerdir. Ülkemiz genç oluşumlu olduğu ve suları hızlı aktığı için bu vadi çeşidi bolca görülür. b. Kanyon Vadi : Genelde kalkerli araziler üzerinde […]

Dengeli Profili

Dengeli Profili Akarsuyun yatağını taban seviyesine kadar aşındırmasıyla ortaya çıkan iç bükey eğridir. Denge profiline ulaşan akarsuyun; Yatak eğimi azalmıştır, Akış hızı yavaşlamıştır, Aşındırma azalmış, biriktirme çoğalmıştır, Enerji potansiyeli azalmıştır, Üzerinde taşımacılık ve ulaşım yapılabilir. (Akımı yeterli ise) Ülkemiz yakın bir jeolojik dönemde oluştuğu için akarsularımız denge profiline uzaktır ve yukarıda […]

Akarsu Akımı (Debi)

Akarsu Akımı (Debi) Akarsuyun herhangi bir yerinden saniyede geçen su miktarının m3/sn olarak ifadesidir. Debiyi; İklim (Yağış ve Sıcaklık), Arazi yapısı, Kaynaklar, Bitki örtüsü, Eğim ve yükselti, Beşeri faktörler, gibi etmenler etkilemektedir. Akarsu Rejimi (Akım düzeni) Akarsuyun yıl içinde gösterdiği akım düzenine Akarsu Rejimi denir. Akarsular yıl içindeki akımlarına bakılarak […]

Su Bölümü Çizgisi

Su Bölümü Çizgisi Komşu akarsuların havzalarını birbirinden ayıran ve dağların doruklarından geçen doğal sınırdır. UYARI: Komşu akarsular su bölümünü geçerek birbiriyle bağlanırsa bu olaya kapma denir.

Akarsular

Akarsular Yeryüzünde bir yatak boyunca yükseltinin az olduğu yöne doğru akan sulara akarsu denir. Akarsular yağışlarla, eriyen karlarla, kaynak sularıyla beslenirler. Akarsular büyüklüklerine göre ırmak, çay, dere gibi isimler alır. Akarsular yeryüzünün şekillenmesinde en etkili olan dış kuvvettir. Akarsular ayrıca yeryüzündeki su döngüsününde önemli bir parçasıdır. Akarsu konusunun daha iyi anlaşılması için bazı tanımların bilinmesi gerekir. Akarsu Kaynağı : Akarsuyun […]

Güneşten Gelen Güç: Dış Kuvvetler

Güneşten Gelen Güç: Dış Kuvvetler Enerjisini Güneş’ten alan ve iç kuvvetlerin şekillendirdiği yeryüzünü aşındırma ve biriktirme yoluyla düzleştirmeye çalışan kuvvetlerdir. Dış Kuvvetler; olmak üzere çeşitli bölümlere ayrılır. İç kuvvetlere bağlı olarak yeryüzünde alçalma, yükselme ve yığılmalar meydana gelir. Oluşan şekiller dış kuvvetler tarafından düzleştirilmeye çalışılır. Yüksek yerler aşındırılıp alçaltılırken yüksek yerlerden getirilen malzemeler alçak yerlerde biriktirilir. Bu şekilde meydana gelen olaylar zincirinde […]

Deprem (Seizma)

Deprem (Seizma) Yerin derinliklerinde biriken enerjinin yerkabuğunda neden olduğu titreşim ve salınım hareketlerine deprem denir. Deprem yeryüzünü en kısa sürede şekillendiren iç kuvvettir. Depremi inceleyen bilim sismoloji ölçen alet ise sismograf’tır. Depremin yerin derinliklerinde oluştuğu yere iç merkez (Hiposantr), depremin merkezine olan en yakın yüzeye ise dış merkez (Episantr) denir. Depremler oluşumlarına göre 3’e ayrılır: 1. Volkanik deprem: Volkanizma […]

Volkan Şekilleri

Volkan Şekilleri Yerkürenin derinliklerinde bulunan magma, yer kabuğundaki kırık ve çatlaklardan yüzeye sokulur ya da yeryüzüne çıkarak o alanı şekillendirir. Volkanların püskürttüğü malzemeler ve çıkan lavların akış özelliklerine bağlı olarak çeşitli volkan şekilleri ortaya çıkmıştır. Piroklastik Volkanlar Volkanizma sırasında yeryüzüne püskürtülen volkan külü volkan kumu, lapilli, volkan bombası gibi çeşitli boyuttaki, katı maddelerin volkan bacasını çevresine üstüste yığılmaları ile oluşmuş koni biçimli […]

İç Kuvvetler

İç Kuvvetler Gücünü ve enerjisini yerin derinliklerindeki mağmadan alan ve yerşekillerinin oluşumunda olumlu etkiler yapan kuvvetlere iç kuvvetler denir. Bu kuvvetler Orojenez (dağ oluşumu), Epirojenez (kıta oluşumu), volkanizma ve depremlerdir (seizma). Yeryüzünde görülen şekil ve oluşumlara baktığımızda farklılıkların olduğunu görürüz. Bu farklılıkların oluşmasında etkili olan iç kuvvetlerin enerjisi mantodaki mağmadan gelmektedir. Kıtaların kaymasına bağlı olarak ayrılmalar meydana gelmiştir. Ayrılmaların görüldüğü kara […]

Yerin Katmanları

Yerin Katmanları a. Yerkabuğu (Litosfer – Taşküre) Yerküreyi çevreleyen katmandır. Büyük patlama sonrasındaki soğumayla oluşmuştur. Altta bulunan manto katmanının üzerinde yüzer halde bulunur. Kalınlığı okyanus tabanlarında 4–12 km karalar üzerindeki kalınlığı 30-40 km arasında değişir. Yerkabuğu, yeryuvarlağının en ince ve yoğunluğun en az olduğu katmanıdır. Derinlere inildikçe sıcaklık her 33 m’de 1 °C artar. Ancak bu sıcaklık her yerde […]

Yeryüzünün Şekillenmesi

Yeryüzünün Şekillenmesi Yer Yuvarlağının Oluşması Yer yuvarlağı ve güneş sisteminin oluşumuyla ilgili tarih boyunca birçok teori ve görüş ortaya atılmıştır. Bu görüşler içerisinde Edwin Hubble tarafından ortaya atılan big bang teorisi kabul görmektedir. Bu teoriye göre evren büyük bir patlama ile meydana gelmiştir. Bu görüşe göre evrenimizin yaklaşık 15 milyar yıl gezenimiz ve güneş sisteminin ise 5 milyar yıl önce […]

Soğuk iklimler

Soğuk iklimler: Bu iklim bölgelerinde; – Güneş ışınları küçük açılarla gelir. – Mevsimler belirgin değildir. – Kışlar çok uzun ve kar yağışlı geçer. – 60°Enlemlerinin üstünde görülürler. 1. Tundra iklimi: Yazların serin kışların soğuk ve kar yağışlı geçtiği iklim tipidir. Kutba yakın yerlerde etkili olduğu için kutup altı iklimi adını almıştır. Kuzey yarımkürede Asya ve […]

Ilıman iklimler

Ilıman iklimler Bu iklim tiplerinde; – Güneş ışınlarının geliş açıları yıl boyunca değişir. – Dört mevsim belirgin olarak yaşanır. – Yerşekilleri iklimlerin kısa mesafelerde değişiminde etkili olur. – Kara ve deniz dağılımları iklimleri etkiler. 1. Akdeniz iklimi: Her iki yarım kürede yaklaşık 30°–40° enlemleri çevresinde görülen iklim tipidir. Anadolu yarımadası, Afrika ve Avrupa’nın Akdeniz kıyıları, Kuzey Amerika’da Kaliforniya, […]

Büyük İklim Tipleri (Makroiklimler)

Büyük İklim Tipleri (Makroiklimler) Yeryüzünde geniş alanlarda etkili olan ve özelliklerini uzun yıllar boyunca gösteren ikilm tiplerine makroklima denir. Bir makroklimanın içerisinde daha dar alanlarda farklı iklim özellikleri gösteren bölgelere ise mikroklima denir. Örneğin; Doğu Karadenizde Rize ve Doğu Anadoluda Iğdır gibi. Yeryüzünde farklı iklim tiplerinin oluşmasında; – Dünya’nın şekli ve hareketleri – Güneş ışınlarının düşme açısı – Kara […]

Yeryüzünde Yağışın Dağılışını Etkileyen Faktörler

Yeryüzünde Yağışın Dağılışını Etkileyen Faktörler 1. Basınç Özellikleri Alçak basınçta yükselici hava hareketleri meydana geldiğinden yağış artar. Yüksek basınçta alçalıcı hava hareketleri meydana geldiğinden yağış azalır. 2. Denize Göre Konum Nem kaynağı olan denizlere yaklaştıkça yağış artar, uzaklaştıkça azalır. 3. Yükselti Yerden yükseldikçe sıcaklık azaldığından havanın neme doyması hızlanır, yağış oluşumu artar. 4. Dağların Uzanış Yönü Dağların kıyıya […]

Roman Özetleri

Tümü

KPSS

Çıkmış Sorular

ÇÖZÜMLÜ TEST

Matematik AYT&TYT

KPDS

Çıkmış Sorular

EHLİYET

Çıkmış Sorular

Coğrafya (YGS)

Aranıyor!..