Hava Kaması İki cam levha üstüste konarak birer uçları aynı noktada kalmak şartıyla diğer uçları açılarak araya d kalınlığında bir cisim (saç teli, kağıt parçası gibi) konur. ÖRNEK: Karanlık odada yapılan bir Young deneyinde (çift yarıktagirişim) kullanılan ışık kaynağı, yalnız tek dalgaboylu kırmızı ile tek dalgaboylu yeşil renklerin karışımından oluşan ışık yayıyor. Bu deneyde kullanılan beyaz perdede, […]
İnce zarlarda girişim Saydam ince bir tabaka halinde olan sabun köpüğü, yağ,film gibi maddelere zar denir. Saydam ve çok ince zarların üzerine beyaz ışık düşürüldüğünde zar üzerinde renklenme gözlenir. Zara gelen ışınlar kırılma ve yansımalar sonucu girişim oluşturur. Bu yansıma ve iletilmelere benzer. Az yoğun ortam ince yaya, çok yoğun ortam kalın yaya benzer. Az yoğun ortamdan çok […]
Çözme Gücü Noktasal iki ışık kaynağından çıkan ışık dalgaları önündeki engel üzerinde açılan iğne eliğinden geçerek kırınıma uğrar ve dağılırlar. Geçen dalgalar dağıldığından kaynakların perde üzerindeki görüntüleri daha büyük olur. Işık dalgaları çok fazla dağıldığında perde üzerindeki görüntüler birbirine karışır. Çözme gücü görüntünün netleşmesi yani çözünürlüğün artması demektir. Kaynaklardan gelen ışınların oluşturduğu görüntülerin birbirinden ayrılması olayına çözülme denir. Karışan görüntülerin birbirinden […]
Saçak Genişliği Özellikler Tek renkli ışıkla yapılan kırınım deneyinde aynı deney sistemi kullanılarak farklı renkte ışıkla farklı saçak genişlikleri elde edilir. Her renk ışığın dalga boyu ve frekansı farklıdır. Saçak genişliği dalga boyuna bağlıdır. Yarık genişliği azalırsa saçak genişliği artar ve merkezi aydınlık saçak aşağıya doğru kayar. Oluşan merkezi aydınlık saçak yeni yarık genişliğinin orta noktası doğrultusunda oluşur. Yarığın bir […]
Işık Teorileri Işığın temel yapısını açıklayabilmek için birçok teori ortaya atılmış ve geliştirilmiştir. Bunlar üç grupta incelenebilir. 1. Işıkta tanecik teorisi Bu teoride ışık kaynakları çevrelerine çok küçük ışık tanecikleri yayarlar. Bu tanecikler saydam ortamlarda ve boşlukta her doğrultuda çok büyük hızlarla yayılır. Her renge farklı büyüklükle bir tanecik karşı gelir. Bu teori 1670 yılında Isaac Newton tarafından ortaya atılmıştır. […]
Ses dalgaları Ses dalgaları mekanik dalga olduğundan ve mekanik dalgaların yayılması için katı, sıvı ve gaz gibi ortamlara gereksinim duyulduğundan bahsetmiştik. Bir kaynaktan yayılan ses dalgalarının enerjileri vardır. Bu enerji sesin yayıldığı ortam tarafından iletilir. Ses dalgaları bir ortamda yayılırken ortamın parçacıkları dalganın hareket doğrultusu boyunca hacim ve yoğunluk değişiklikleri oluşturarak titreşir. Ses dalgası olarak oluşan yerdeğiştirmeler denge konumundan […]
Su Dalgalarında Girişim Siyah çizgiler : Tepe Mavi çizgiler : Çukur Eşit frekanslı noktasal iki kaynak suya aynı anda batıp çıkarsa yukarıdaki gibi bir desen oluşturur. Dalga tepelerinin ve çukurlarının üstüste gelmesiyle oluşan bu desen girişim desenidir. K : Çift tepe L : Çift çukur M : Düğüm noktası İki noktasal kaynaktan çıkan dalgalar üstüste bindiğinde; iki tepe üstüste […]
Doppler Olayı Kaynağın yaklaştığı taraftaki gözlemci dalga boyunu küçük, uzaklaştığı taraftaki gözlemci büyük ölçer.
Dalgaların Kırılması Bir dalga leğeninde şekil I dalgaların yandan görünüşü,şekil II ise üstten görünümüdür. Dalgaların hızı derin ortamdan sığ ortama geçerken azalır. Vderin > Vsığ, lderin > lsığ Periyodik düzlem dalgalar, derin ve sığ ortamları ayıran yüzeye paralel olduğunda dalgaların ilerleme doğrultusu değişmez, hızı ve dalga boyu değişir. Derin ve sığ ortamları ayıran yüzey düzlem dalgalara paralel değilse, dalgalar […]
Dalgaların Yansıması 1. Düz Engelde Yansıma Düzlem bir atma, düz bir engele çarparak aynı doğrultuda geri yansır. Atma ve yayılma doğrultusu birbirine diktir. Atmaların yayılma doğrultusu ışığın geliş doğrultusu gibi, engelde ayna gibi düşünülerek su dalgalarının yansımasında ışığın yansıma konumları kullanılır. şekil I deki engele gönderilen KL atmasının, şekil II de KO kısmı yansıyıp, OL kısmı engele doğru ilerliyor […]
Stroboskop Dalgaların frekansını ve dalga boylarını ölçmek için kullanılan bir araçtır. Stroboskop kenarlarında eşit aralıklarla yarıklar açılmıştır. fs frekansı ile döndürülen stroboskopla ilerleyen dalgalara bakıldığında gözümüzün önünden ardışık iki yarık geçtiğinde ardışık iki dalga tepesi gözleniyorsa dalga duruyor görünür. Üzerinde n sayıda yarık bulunan stroboskopta dalgalara bakıldığında, fd = n.fs ise dalgalar duruyor görünüyor. fd : Dalga frekansı fs : […]
Su Dalgaları İçinde balıklar olan bir akvaryuma bir kalem batıralım. Kalemin suya değdiği noktadan başlayan dairesel dalgaların yarıçapı dalgalar ilerledikçe artar. Durgun su üzerindeki dalgalar yüzeysel dalgalardır. Bu yüzden akvaryumun içindeki balıklar dalgalardan etkilenmezler. Yukarıdaki şekilde bir dalga leğeni görülüyor. Dalga leğinine paralel ışın demeti gönderildiğinde dalga tepeleri ince kenarlı mercek, dalga çukurları da kalın kenarlı mercek gibi davranıyor. Bu […]
İğ sayısı F kuvveti ile gerilmiş, bir tel titreşim hareketi yapınca dalga oluşur. şekilde gösterilen M noktası karın noktası, K ve L noktaları ise düğüm noktasıdır. İki düğüm noktası arasında bulunan uzaklığa bir kararlı iğ denir. şekil II de 1 tane kararlı iğ oluşuyor.
Yay Dalgaları Atma Esnek sarmal yayda oluşturulan tek dalga hereketine atma denir. Gergin yayın bir ucunu yukarı kaldırıp bıraktığımızda şekildeki gibi baş yukarı bir atma elde edilir. 1. Enine dalga İlerleme doğrultusu, titreşim doğrultusuna dik olan atmalara denir. (Elektromagnetik dalgalar, ışık, yay ve su dalgaları…) 2. Boyuna dalga İlerleme doğrultusu, titreşim doğrultusunda olan atmalara denir. (Ses ve yay dalgaları…) […]
Dalgalar Bir gölde veya denizde mutlaka dalgaları izlemişinizdir. Su dalgaları aşağı yukarı doğru hareket ederken dalgalar ileri doğru yol alır. Su üzerindeki bir kayık dalga geçtikten sonra aynı yerinde duruyor olur. Yerde gergin duran bir ipin, bir noktasına düğüm atıp sağa sola hareket ettirdiğimizde de bir dalga hareketi oluşur. Atılan düğüm dalga hareketi ile birlikte ilrlemeyip, dalga geçtikten sonra aynı yerinde […]
Merceklerde Aydınlanma Merceklerde merceğe gelen ışın yansımadığından geri dönmez. Işık kaynağı aydınlanma şiddetinin bulunması istenen nokta ile aynı tarafta ise toplam aydınlanma bulunurken sadece kaynağın aydınlanması dikkate alınır.
Bir Noktanın Aydınlanması Yansıtıcı yüzey önündeki ışık kaynağının bir noktadaki toplam aydınlanması bulunurken, görüntüsünün aydınlatması da hesaplanmalıdır. f odak uzaklığı, ışıkı kaynağı F de ise asal eksen üzerindeki bir noktanın aydınlanmasını bulalım. Çukur aynaya odaktan gelen ışınlar asal eksene paralel yansıyacağından dolayı görüntünün K ve L de oluşturduğu aydınlanmalar aynanın aydınlanmasına eşittir. Aynadaki aydınlanma, ışık kaynağının aynaya uzaklığa f olduğundan […]
Aydınlanma Işık şiddeti Işık kaynağından birim zamanda yayılan ışık enerjisidir. Birimi candela’dır (Cd) ve I ile gösterilir. Işık Akısı Aydınlanma şiddeti Birim yüzeye düşen ışık akısı miktarına aydınlanma şiddeti denir. Birimi Lüx dür. E ile gösterilir. Fotometre Işık kaynağının şiddetini bulmak için kullanılan araçlardır. Yağ lekesi fotometresinin çalışma ilkesinden kısaca bahsedelim. Ortasında yağ lekesi olan […]
Mercek Formülleri Yakınsama Bir merceğin odak uzaklığının metre olarak tersine “yakınsama” denir. Birimi “diyoptri” dir. İnce kenarlı mercekte yakınsama (+) olarak, kalın kenarlı mercekte yakınsaması (-) olarak alınır. Odak uzaklıkları f1 ve f2 olan iki mercek birleştirildiğinde oluşan yeni merceğin odak uzaklığı f, Eğer mercek ince kenarlı ise odak uzaklığı (+), kalın kenarlıysa (–) alınır. Elde edilen […]
Kalın Kenarlı (Iraksak) Mercekte Özel Işınlar Kalın Knarlı Mercekte Görüntü Çizimi