V. Kasnaklar Bir merkez etrafında dönebilen silindir şeklindeki cisimlere denir. Eş merkezli kasnaklar O noktası etrafında dönen eş merkezli K ve L kasnaklarının dönme yönleri ve dönme sayıları yarıçaplarından bağımsız olarak aynıdır. K kasnağı ok yönündeki N tur dönerse L kasnağı ok yönünde N tur döner. NOT: Sistemde eşmerkezli kasnak olmamak şartıyla üç ve üçten fazla birbirine bağlı kasnak […]
IV. Palangalar En az bir hareketli ve bir sabit makaradan oluşan düzeneğe palanga denir. Palanga soruları “aynı iplerdeki gerilme kuvvetleri birbirine eşittir.” ilkesine göre çözülür. İp üzerinde takip edilen gerilim veya kuvvet sabit bir noktaya (duvara ya da makaranın merkezine) geldiğinde biter. İki tip palanga düzeneği vardır. I. Kuvvet ile yükün farklı makaralar üzerinde olduğu palanga.II. Kuvvet […]
III. Makaralar a. Sabit Makara Kuvvetin yönünü değiştirmek için kullanılır. Sürtünmeler ve makara ağırlığı ihmal edilirse; NOT: Sabit makarada yük denge halinde ise kuvvetin şiddeti, ipin çekilme yönüne bağlı değildir. NOT: Yükün yerdeğiştirme miktarı (aldığı yol) bulunurken makaraların ağırlığı dikkate alınmaz. b. Hareketli Makara Hareketli makara yardımı ile bir yükü, kendinden daha küçük bir kuvvet ile kaldırabiliriz. Enerji her […]
Basit Makinalar İş kolaylığı sağlayan aletlere basit makina denir. Enerji her zaman korunacağı için (Alınan Enerji = Verilen Enerji) basit makinalar işten kazanç sağlamaz. Kuvvetten kazanç var ise yoldan kayıp, kuvvetten kayıp var ise yoldan kazanç vardır. NOT: Bütün basit makinalar, moment ve iş prensibine göre çalışır. İş: Bir kuvvet, herhangi bir cisme kendi doğrultusunda yol aldırıyorsa iş yapar. Moment […]
Homojen Bir Levhaya Parça Ekleme veya Levhadan Parça Çıkarma P ağırlıklı türdeş K levhasından L parça kesilip şekildeki gibi O noktasına M dairesel parçası yapıştırıldığında levhanın ağırlık merkezi yer değiştirir. Bu durumda levhanın yeni ağırlık merkezinin bulunması için, çıkarılan ve eklenen parçanın ağırlığı hesaplanır. Çıkarılan parçanın ağırlığının yönü yukarı yönde alınır. Eklenen parçanın ağırlığının yönü aşağı yönde seçilir. […]
Düzgün Yapılı Cisimlerin Ağırlık Merkezi 1. Tek Boyutta Tel, cetvel, çubuk şeklindeki türdeş cisimlerin ağırlık merkezi orta noktalarıdır. Ağırlıklar ile uzunluklar doğru orantılıdır. Aynı maddeden yapılmış l ve 2l boyundaki iki çubuk alalı m. Bunların ağırlık merkezi çubukların ortasıdır. l uzunluğ undaki çubuğun ağırlığına P dersek 2l uzunluğundaki çubuğun ağırlığı 2P olacaktır. 2. İki Boyutta […]
Birden fazla parçadan oluşan sistemin ağırlık merkezinin bulunması Birden fazla parçadan oluşan cisimlerin ağırlık merkezini bulmak için Sistem ağırlık merkezi bilinen düzgün geometrik parçalara ayrılır. Her bir parçanın ağırlık merkezi bulunarak ağırlık vektörü gösterilir. Cisimlerin ağırlığı; tel ve çubuklarda uzunlukları, levhalarda alanı, üç boyutlu içi dolu katı cisimlerde ise hacimleri ile orantılıdır. Ağırlık kuvvetlerinin herhangi bir noktaya […]
Ağırlık Merkezi Ağırlık merkezine başlamadan önce paralel kuvvetler konusunu hatırlatmakta fayda var. NOT: Bir düzeneğin dengede kalması için O noktasından (R) bileşkenin büyüklüğü kadar ters yönlü dengeleyici bir kuvvet uygulamak gerekir. Ya da çubuk O noktasından bir iple asılmalı veya O noktasına bir destek konulmalıdır. (O noktası düzeneğin kütle merkezidir.) Kütle Cisimlerin değişmeyen madde miktarına kütle denir. Skaler […]
Paralel Kuvvetlerin Bileşkesi 1. Kuvvetler aynı yönlü ise Kuvvetlerin bileşkesi kuvetlerin arasında ve büyük kuvvete yakındır 2. Kuvvetler Zıt Yönlü ise Kuvvetlerin bileşkesi bu kuvvetleri birleştiren doğru parçasının dışında ve büyük kuvvete yakındır. Bir çubuğa etki eden tüm kuvvetler birbirine paralel ise denge durumunda kuvvetler arası moment ilişkisi bulunurken çubukla yapılan açının önemi yoktur. Kuvvetleri dik uzaklığa taşımaya […]
Moment ve Denge Moment Kuvvetin döndürme etkisine moment denir. M sembolü ile gösterilir. Vektörel bir büyüklüktür. Momentin büyüklüğü uygulanan kuvvet ile kuvvetin moment alınan noktaya dik uzaklığının çarpımına eşittir. Birimi Newton.metre( N.m) dir. Uzantısı moment alınan noktadan (O noktası) geçen kuvvetlerin döndürme etkisi yoktur. Dolayısı ile Şekil II deki F kuvvetinin momenti sıfırdır. Bileşke Moment Birden fazla kuvvetin etkisinde […]
Sosyal Davranışlar Aynı türden iki veya daha fazla canlının birbiriyle etkileşimi sonucu sosyal davranışlar oluşur. Bunlar işbirliği,üstünlük, yarışma, iletişim ve alan savunması gibi davranışlardır. Topluluk elemanları arasında iletişim ve haberleşme sesli, görsel ya da kimyasal mesajlarla sağlanır. Bu şekilde canlıların avlanma, üreme, savunma, korunma gibi eylemleri gerçekleştirilir. Canlılar arasında görülen sosyal davranışta iletişim önemli rol oynar. Tür içinde dişi […]
Biyolojik Saat (Biyoritm) Canlılarda bazı davranışlar zamanla değişebildiği halde bazıları belirli aralıklarla tekrarlanır. Günlük, aylık, yıllık ya da mevsimlik olmak üzere periyodik olarak tekrarlanan davranışlara biyoritm denir. Örnek Leyleklerin mevsimlere göre değişik bölgelere göç etmesi Balıkların, kuşların, memelilerin ilkbaharda; geyiklerin ve koyunların sonbaharda yavru meydana getirmek için üreme davranışında bulunması Bazı hayvanların (sürüngenler, ayılar, tavşanlar, yarasalar vb.) soğuk ve besin […]
Hayvanlarda Davranış Hayvanlarda davranışlar doğuştan gelen davranışlar ve sonradan kazanılan davranışlar olmak üzere iki grupta incelenir. 1. Doğuştan Gelen Davranışlar Hayvanlarda öğrenilme olmaksızın kalıtsal olarak ortaya çıkan davranışlardır. Bu davranışları ortaya çıkaran bilgiler bireyin DNA larında bulunur. Her türe özgü olan davranışlar ata bireyden yavrularına genlerle aktarılır. Doğuştan gelen davranışlar canlının genlerinin ve gelişmişliğinin bir göstergesi olarak canlının hayatta kalmasına […]
Bitkilerde Davranış Bitkilerde ışık, nem, dokunma, yerçekimi gibi uyarıların etkisi ile çimlenme, çiçek açma, yaprak dökme, nasti ve tropizma hareketleri görülür. Tepkiler hormonların etkisi ile gerçekleşir. Mitoz bölünme, hücrelerdeki turgor değişimi, asimetrik büyüme tepkinin oluşumunda etkilidir. Bitkilerde görülen nasti ve tropizma kalıtsaldır. a. Tropizma Tropizma bitkinin gelen uyarının yönüne bağlı olarak pozisyon değiştirmesidir. Hormonların etkisi ile asimetrik büyüme sonucu gerçekleşir. Tropizmada daha […]
Bir Hücrelilerde Davranış Tek hücreli canlılar iç ve dış çevreden gelen uyarılara göre farklı tepki gösterirler. Davranışların tümü kalıtsaldır. Davranışlar oramdan uzaklaşma, uyarıya yaklaşma ya da kendini korumaya alma şeklinde olabilir. Tek hücrelilerde hareket etmeyi sağlayan sil, kamçı, yalancı ayak gibi yapılar vardır. Tek hücrelilerde uyarana yaklaşma ya da uzaklaşma şeklinde gerçekleşen davranşılara taksis (göçüm) denir. Taksis, bir uyarana […]
Canlılarda Davranış Canlıların iç ve dış çevreden gelen kimyasal ya da fiziksel uyarılara karşı gösterdikleri tepkiye davranış denir. Canlılar sıcaklık, ışık, CO2, O2, nem gibi dış faktörler ile susuzluk, açlık gibi iç faktörlerin etkisi altında kalır. Bu faktörlerin etkisi ile her canlı farklı davranış biçimi gösterir. Canlıların değişkenlere verdikleri tepki ve davranışlar bulundukları ortama uyumunu kolaylaştırıp, beslenme, üreme gibi olayları […]
Bazı Ekolojik ve Evrimsel Genelleştirmeler Allen Kuralı Memeli ve kuşların sıcak iklimde yaşayanlarının vücut çıkıntıları soğuk iklimde yaşayanlarınkine göre daha büyüktür. Soğuk iklimde yaşayan bu canlıların vücut çıkıntılarının daha küçük olması terleme yüzeyini azaltır. Bu özellik ısı kaybını azaltarak vücut sıcaklığını korumayı sağlar. Bergmann Kuralı Memeli ve kuşların soğuk bölgelerde yaşayanlarının vücudu,sıcak bölgelerde yaşayanlarınkinden daha büyüktür. […]
Evrim İle İlgili Görüşler Evrim, basit yapılı organizmalardan kompleks yapılı organizmaların oluştuğunu ileri süren bir teoridir. Bugün yaşayan canlıların daha önce yaşamış olan canlıların değişim geçirmesi ile oluştuğunu savunur. Bu teoriye göre, çevre koşullarına uyum sağlayan canlılar yaşamaya devam etmiş, uyum sağlayamayanlar ise yok olmuştur. Canlıların aynı kökenden geldiğini kabul eder. 1. Lamarck’ın Evrim Teorisi Lamarck, evrim görüşünü ilk […]
Hayatın Başlangıcı İle İlgili Görüşler Canlılar arasındaki benzerliklerin ve farklılıkların nasıl ortaya çıktığını ve hayatın nasıl başladığını asırlar boyu insanlar merak etmiş, bu konu ile ilgili çeşitli görüşler ileri sürmüştür. Hayatın başlangıcı ile ilgili ileri sürülen görüşler şunlardır; Yaratılış Görüşü Abiyogenez (Kendiliğinden oluş) Görüşü Biyogenez Görüşü Panspermia Görüşü Ototrof Görüşü […]
Solunumun Kontrolü Solunumun kontrolü sinirsel ve kimyasal yollarla sağlanır. Sinirsel kontrol, beyindeki solunum merkezleri tarafından yapılır. Soluk alma merkezinden gelen impulslar (1) diyafram ve kaburgalar arası kasların kasılmasını sağlar ve soluk alınır. Diğer impuls (2) pnömotaksik merkeze ve oradan da soluk verme merkezine (3) gider. Aynı zamanda soluk alma ile akciğerlerde meydana gelen gerginliği algılayan reseptörlerden de vagus siniri […]