Su Döngüsü Yeryüzünde çeşitli bölgelere farklı şekilde dağılmış olarak yaklaşık 1, 4 milyar km3 su bulunmaktadır. Suyun yaklaşık % 97 lik kısmı okyanus ve denizlerde bulunur. Su moleküllerinin taş küre, su küre ve hava küre arasındaki hareketine su döngüsü denir. Su döngüsünde buharlaşma ve yoğunlaşma (yağmur,kar) gibi olaylar rol oynar. Su ısı aldığında buharlaşır ve havada nem olarak bulunur. […]
Fosfor Devri Fosfor nükleik asit (DNA ve RNA), fosfolipit ve ATP moleküllerinin yapısında bulunur. Ayrıca kemik ve dişlerin yapısına katılır. Doğadaki fosfor kaynağı fosfatlı kayaçlardır. Fosfat atmosferde gaz halinde bulunmaz. Bundan dolayı döngüsü azot ve karbon döngüsünden farklı olur. Fosfor denizden karaya, karadan da denize taşınır. Karadaki fosfatlı kayaçlarda bulunan fosforun bir bölümü aşınarak suya geçer ve çözünür. Bitkiler suda çözünmüş inorganik […]
Azot Döngüsü Azot protein, DNA, RNA moleküllerinin yapısına katılan ve canlılar için çok önemli olan bir elementtir. Havanın % 78 ini azot (N2) oluşturur. Ancak bu azotu bütün canlılar doğrudan kullanamazlar. Baklagillerin kökünde yaşayan Rhizobium bakterileri atmosferin serbest azotunu tutarak azotlu bileşiklere dönüştürür. Bu bileşikleri hem kendi kullanır, hem de bitkiye verir. Tüketiciler de beslenme yoluyla azotu bitkilerden almış olur. Ölü organizmalar […]
Madde Döngüleri Ekosistemde canlı ve cansız öğeler arasındaki madde alışverişine madde döngüsü denir. Madde döngüsü sayesinde canlıların dışarı attığı zararlı ve gereksiz maddeler kullanılabilir hale getirilir. Karbon Döngüsü Karbon canlıda organik bileşiklerin yapısına katılır. Karbon atmosferde karbondioksit, hidrosferde bikarbonat ve karbondioksit, litosferde kömür, doğal gaz, petrol ve kireç taşı halinde, biyosferde ise bütün organik maddelerin temel maddesi halinde bulunur. Organizmaların en önemli […]
Hem Ototrof Hem Heterotrof Canlılar Hem inorganik maddelerden organik madde sentezleyebilen hem de dışardan organik madde alabilen canlılardır. Örnek Böçekçil bitki ve Öglena Böcekçil bitkiler kloroplastları, sayesinde fotosentez yapabilirler. Azotça fakir topraklarda yaşadıkları için azot ihtiyacını böceklerden karşılarlar. Böcek kapan bitki nasti(ırganım) hareketiyle böceği yakalar. Böceğin üzerine sindirim enzimi salgılayarak böceğin protein kısımlarını parçalar (Hücre dışı sindirim). Sindirim […]
Heterotrof Canlılar (Tüketiciler) İnorganik maddelerden organik madde sentezleyemeyen, dışardan besin alan canlılardır. Heterotrof canlılar üç grupta incelenir. a. Holozok canlılar Holozoik canlılar katı besinlerle beslenirler. Dış ortamdan aldıkları katı besin parçacıklarını sindirim sistemlerinde yapıtaşlarına dönüştürürler. Holozoik canlılarda sindirim sistemi, besinleri bulmaya yarayan duyu organları, sinir ve kas sistemleri iyi gelişmiştir. Bu gruptaki canlılar beslenme şekillerine göre üç gruba ayrılır. 1. Herbivorlar (Otçullar) […]
Biyotik Faktörler (Canlı Faktörler) Çevrenin canlı faktörleri beslenme şekillerine göre sınıflandırılır. Ototrof Canlılar (Üreticiler) İnorganik moleküllerden organik molekül sentezleyerek kendi besinlerini üreten canlılara ototrof (üretici) canlı denir. Bu canlılar besin sentezlerken kullandıkları enerji çeşidine göre iki grupa ayrılır. a. Fotoototrof Beslenme İnorganik moleküllerden organik molekül sentezlerken gerekli olan enerji ışıktan sağlanıyorsa bu olaya fotosentez, bu olayı gerçekleştiren canlılara ise fotoototrof canlılar […]
Abiyotik Faktörler (Cansız Faktörler) Sıcaklık Canlıların yer yüzünde dağılışında etkili olan önemli bir faktördür. Canlıların kullandığı sıcaklığın kaynağı güneş ışınlarıdır. Doğada her canlı türünün hayatını sürdürebileceği belli sıcaklık dereceleri vardır. Sıcaklık canlının gelişmesini, üremesini ve metabolizmasını etkiler. Örneğin bitkilerde filizlenme, çiçek açma, meyve verme, tohum oluşturma gibi olayların gerçekleşmesinde sıcaklık faktörü önemlidir. Çevre sıcaklığının değişimi soğukkanlı canlıların metabolizmasını etkiler. Örneğin; […]
Ekoloji Organizmaların birbirleri ile ve yaşadıkları çevre ile ilişkilerini inceleyen bilim dalına ekoloji denir. Canlı ile yaşadığı ortam arasında madde ve enerji alışverişi vardır. Bitkilerin su ve CO2 kullanarak ürettiği besin ve O2 yi hayvanlar solunumda kullanarak CO2 ve su oluşturur. Bu şekilde gerçekleşen alışveriş doğada madde dörgüsünde rol oynar. Ekoloji İle İlgili Terimler Tür Ortak bir atadan gelen çiftleştiklerinde […]
Omurgalı Hayvanlar Vücutlarının sırt bölgesinde içinden sinirler geçen ve kemik ya da kıkırdak dokudan oluşmuş omurga bulunur. Omurgalılar ektoderm, endoderm ve mezoderm olmak üzere üç embriyonik tabakaya sahip canlılardır. Amfiyoksüs gibi birkaç hayvan türü ilkel kordalılar olarak adlandırılır. Denizde yaşayan bu canlının sırt kısmında basit bir iskelet vardır. Çift yüzgeçleri, çeneleri, duyu organları ve beyinleri […]
Omurgasız Hayvanlar Kıkırdak ya da kemikten oluşmuş iç iskeletleri yoktur. Deri, kitin kabuk veya kalker plaklar desteklik ve koruyuculuk yapar Sinir şeridi karında bulunur. Halkalı solucan ve eklem bacaklılar hariç vücutları segmentsizdir. Omurgasız hayvanlarda solunum vücut yüzeyi, solungaç ya da trake ile sağlanır. 1. Süngerler Denizlerde ve tatlı sularda yaşarlar. Su […]
Hayvanlar Alemi Hayvanların hepsi ökaryot yapıda çok hücreli canlılardır. Kloroplastları yoktur. Bundan dolayı hepsi heterotrof beslenirler. Hayvanların çoğunda sinir sistemi ve duyu organları gelişmiştir. Bir zemine tutunmuş olarak yaşayan türleri olduğu gibi, bazı türleri de aktif hareket eder. Hayvanların çoğunda üreme eşeylidir. Hayvanlar iskelet yapılarına göre omurgasızlar ve omurgalılar (kordalılar) olmak üzere […]
Bitkiler Alemi Çok hücreli canlılardır. Hücre zarının etrafında selülozdan oluşan hücre çeperi vardır. Kloroplastları vardır. Ototrof beslenirler. Fotosentez yaparlar. Depo karbonhidratı nişastadır. Pasif hareket ederler. Çiçeksiz ve çiçekli olmak üzere iki gruba ayrılırlar. 1. Çiçeksiz (Tohumsuz) Bitkiler Nemli yerlerde yaşarlar. Gerçek kök, gövde ve yaprakları yoktur. […]
Mantarlar Alemi Bazıları tek hücreli bazıları da çok hücreli canlılardır. Karada, tatlı sularda, denizlerde yaşayan ökaryot yapıda canlılardır. Klorofilleri ve kloroplastları yoktur. Bundan dolayı fotosentez yapamazlar. Heterotrof beslenirler. Mantarlar parazit, saprofit ya da mutualist yaşarlar. Liken,mantarların mavi – yeşil alg ile oluşturduğu mutualist birlikteliktir. Gerçek kök, gövde ve yaprakları yoktur. Mantar hücrelerinin birleşmesiyle oluşan iplikçiklere hif denir. Renksiz, ince, […]
Koloniler Tek hücreli canlıların bazıları bölündüğünde oluşan hücreler birbirinden ayrılmayarak bir arada bulunurlar. Jelatinimsi bir madde içinde bulunan bu hücre kümesine koloni denir. Koloni oluşturan hücreler birbirine gevşek bağlarla bağlıdır. Bundan dolayı doku, organ, sistem meydana gelmez. Koloniye örnek olarak Volvoks ve Pandorina verilebilir. Pandorina Kolonisi Yapı ve fonksiyonu aynı olan 16 hücreden oluşmuştur. Hücrelerin her birinde iki kamçı […]
Protista Alemi Ökaryot yapıda tek hücreli canlılardır. Çekirdeği ve zarla çevrili organelleri vardır. Bazı türleri ototrof, bazı türleri heterotroftur. 1. Kök Ayaklılar (Rhizopoda) Tatlı sularda yaşar. Pseudopod denen yalancı ayaklarıyla hareket eder. Amip en tipik örneğidir. Heterotroftur. Fagositoz yaparak beslenir. Besinlerini hücre içine alır ve besin kofulu oluşturarak sindirir. Bazı türleri parazittir. İnsanlarda dizanteriye sebep olur.Hücreye giren fazla su, […]
Bakterilerin Sınıflandırılması 1. Şekillerine Göre Bakteriler a. Küre şeklinde olan bakteriler (coccus) Tek tek veya koloni halinde yaşarlar. Solunum yolu hastalıkları, menenjit ve çıbana neden olan bakterilerdir. b. Çubuk şeklinde olan bakteriler (bacillus) Bu bakterilerin boyu eninden fazladır. Verem, tetanoz, tifo, şarbon gibi hastalıklara neden olur. c. Spiral şeklinde olan bakteriler (spirillum) Kıvrımlı bakterilerdir. Bir veya iki […]
Bakterilerde Üreme Bakterilerde eşeyli ve eşeysiz olmak üzere, iki çeşit üreme görülür. a. Bakterilerde Eşeysiz Üreme Belirli bir büyüklüğe erişen bakteriler mitoz bölünmeye benzeyen bir bölünme ile bölünerek birey sayısını arttırırlar. Bakterilerin bölünmesi, uygun sıcaklılık, yeterli besin ve su bulunan ortamda her 20 dakikada bir gerçekleşir. Böylece bakteri sayısı geometrik dizi şeklinde artar. Bakteri populasyonundaki artış bakterilerin kendi faaliyetleri ile durdurulur. […]
Canlılar Hücre yapılarına göre canlılar prokaryot ve ökaryot almak üzere ikiye ayrılır. 1. Prokaryot Canlılar Çekirdek zarı ve zarla çevrili organelleri yoktur. DNA ları sitoplazmada dağınık olarak bulunurlar. Sitoplazmada bulunan tek organel ribozomdur. Monera alemindeki canlılar prokaryot yapıdadır. 2. Ökaryot Canlılar Çekirdek zarı ve zarla çevrili organelleri vardır. Protistalar, mantarlar, bitkiler ve hayvanlar ökaryot yapıdadır. Monera Alemi Prokaryot yapıda […]
Virüsler Virüsün kelime anlamı Latincede zehir demektir. Virüsler çok küçük olduklarından ancak elektron mikroskobu ile görülürler. Virüslerin, baş bölgelerinde DNA ya da RNA şeklinde bir kalıtım materyali bulunur. Bu materyalin dışında proteinden yapılmış bir kılıf vardır. Sitoplazmaları ve organelleri yoktur. Virüsler, hücre dışında cansız, hücre içinde canlılık özelliği gösterirler. Hücre dışında iken kristal yapıdadırlar. Hücre içinde çoğalabilirler. Zorunlu hücre içi […]