Eylem

Fiil Çekimi

Fiil Çekimi Fiil olduğunu söylediğimiz tüm kelimeler aslında çekimlenmişlerdir. Fiil çekimi, fiilin kip ve şahıs eklerini almasıdır. Esasında basit ve birleşik olmak üzere iki çeşit fiil çekimi vardır: 1. Basit Çekim (Basit zamanlı fiil) Bu çekimde eylem sadece kip ve şahıs eki alır. Basit çekimde fiilin olumsuz, soru ve olumsuz soru şekilleri de kullanılabilir 2. Birleşik Çekim […]

Fiil Türleri

Fiil Türleri Türkçemizdeki eylemler anlam özelliklerine göre üç grupta toplanabilir: 1. Kılış Eylemleri Öteki fiillerden ayrılan temel özellikleri geçişli oluşlarıdır. Kılış eylemleri nesne alır: Törende şiir okudu. Edilgen olur: fiiirler okunacak. Dönüşlü olur: Çocuk yıkanıyor. İşteş olur: Telefonda görüşüyoruz 2. Oluş Eylemleri Tabiatta kendiliğinden meydana gelen değişimleri ve oluşumları anlatırlar. Nesne alamayan fiillerdir. Edilgen, dönüşlü, işteş şekilleri pek […]

Eylem

Eylem Kelimelerin türü (çeşidi, görevi) sık sorulan sorulardandır. Bu tip soruları çözmek için sözcük türlerinin genel özelliklerini bilmek gereklidir. Dilimizde sekiz tür sözcük vardır. Bu sekiz türden yedisi (Fiil dışında kalanlar) isim grubundadır. İsimler ve fiiller temel sözcük türleridir. İsimleri aldıkları iyelik, hal, tamlayan eklerinden; Fiilleri de aldıkları kip ve şahıs eklerinden tanıyabiliriz. Ayrıca eylemler cümlede birkaç istisna dışında […]

Zamirlerle İlgili Ayrıntılar

Zamirlerle İlgili Ayrıntılar Tamlanan eki alan isimler, hem tamlayanı düşmüş isim tamlaması hem de iyelik zamiri olarak kabul edilmektedir. Tamlayan + ki eki (ınki, inki) alan isimlerse hem tamlananı düşmüş isim tamlaması hem de ilgi zamiri olarak adlandırılmaktadır. Bunlar ek halindeki zamirler şeklinde sorulmaktadır. Özellikle sorulmadıkları sürece dikkate alınmazlar. Zamirler çoğunlukla basit ve birleşik yapıda bulunmaktadır. Türemiş […]

Zamir (Adıl)

Zamir (Adıl) Adların yerine kullanılan kelimelerdir. Her yönüyle isim özelliği gösterir. İsimlerden tek farkı karşıladığı varlığı net olarak belirtmemeleridir. Zamirler adın tüm özelliklerini gösterirler. Adlar gibi hal, iyelik, çokluk ve tamlama eklerini alabilir; ad tamlaması yapabilirler. Zamirlerin başlıca çeldiricisi sıfatlardır. Zamirlerdeki birçok tür sıfatlarda da vardır. Unutmamak gerekir ki sıfatlar tamlama şeklinde bulunur ve çekim eki almaz. Zamirler ise hem […]

İsim Tamlamaları ile İlgili Ayrıntılar

İsim Tamlamaları ile İlgili Ayrıntılar İsim Tamlamaları ile İlgili Ayrıntılar Bilim ve sanat camiası Tamlayanı düşmüş isim tamlaması Tamlanan eki alan ancak bir isim tamlamasına dahil olmayan tüm sözcükler aynı zamanda tamlayanı düşmüş birer isim tamlaması olurlar. Fakat sorularda isim tamlaması olarak değil de kendi adıyla sorulurlar. Babası ona araba almış. (onun babası) Tamlananı düşmüş isim tamlaması Kimi isim tamlamalarında tamlanan […]

İsim Tamlaması

İsim Tamlaması Tamlamalar iki sözcüğün bir araya gelerek yeni bir kavramı anlatmasıdır. İki tür tamlama vardır: İsim tamlaması ve sıfat tamlaması. Hem isim tamlamaları hem de sıfat tamlamaları tamlayan ve tamlanandan oluşur. İlk sözcüğe tamlayan, ikinci sözcüğe de tamlanan denir. Ad tamlamasında iki (üç, dört) isim vardır. Bu isimler birbirlerine bir zincirin halkaları gibi bağlanırlar. Sınıfın tahtasının rengi Sıfat tamlamasında […]

İsimlerde Küçültme

İsimlerde Küçültme “cik, ceğiz, cek” ekleri çoğu isme küçültme anlamı katar. Minicik, adacık, ağaççık vb. Bu ekler bazen azımsama, küçümseme, sevgi, alay, acıma gibi anlamlar da katabilir. Üç milyoncuk, insancık, babacığım, patroncuk, zavallıcık, vb. “Cik” eki alan bazı sözcükler kalıplaştıkları için küçültme kabul edilmez. Çınarcık, ovacık vb (yer ismi yapmış) Gelincik, tomurcuk NOT: İsimlerde küçültme sorularının çeldiricisi […]

İsim (Ad)

İsim (Ad) Adlar, dilde soyut veya somut tüm varlıkları ve kavramları karşılayan, onları işaret eden sözcüklerdir. Adlar cümle içinde bağımsız düşünülebilen, niteleme özelliği olmayan bir sözcük türüdür. Adlar yalın halde bulunabildikleri gibi iyelik, hal, çokluk ve tamlama eklerini almış şekilde de bulunabilirler. Örnek Okyanustan gelen dev dalgalar, sahilde güneşlenen insanları habersiz yakaladı. Bir […]

Zarf Türleri

Zarf Türleri 1.Durum (Hâl) Zarfları Eyleme veya eylemsiye sorulan “NASIL” sorusuna cevap veren, durum belirten sözcük ya da sözcük gruplarıdır. Çocuk uzaktan sapasağlam görünüyordu. Adamcağız derin derin soluyordu. Durum zarflarının kendi içinde çeşitleri vardır: a. Kesinlik zarfları Kesinlikle bu maçı alacağız. b. Olasılık zarfları Belki ben de sinemaya gelirim. c. Yineleme zarfları Sizinle tekrar görüşelim. d. […]

Belirteç (Zarf)

Belirteç (Zarf) Eylemleri, eylemsileri, sıfatları ve kendi türünden diğer sözcükleri durum, zaman, miktar, sebep, yön gibi açılardan niteleyen söz ya da söz öbeklerine zarf denir. Zarflarla zarf tümlecini karıştırmamak gerekir. Zarflar, sözcük türü; zarf tümleci ise cümle öğesidir. Zarflarla İlgili Bazı Özellikler 1. Zarflar, fiilleri niteler Eylemleri nitelediklerinde cümlenin zarf tümleci olurlar. şu halde bu zarfları, cümlenin öğelerinden […]

Sıfatların Yapısı-Sıfat Tamlaması

Sıfatların Yapısı Öteki sözcük türleri gibi sıfatlar da basit, türemiş veya birleşik şekillerde bulunabilirler: a. Bitişik Yazılanlar İki sözcük birleşerek bir sözcüğe sıfat olur. Bunlara kaynaşmış birleşik sıfat da denir. Sıfat Tamlaması Adların önüne gelen çeşitli niteleyici ve belirtici sözcükler, isimle birlikte sıfat tamlamasını oluşturur. Dertli adam, çalışkan çocuk, bu resim, Hangi dağ, operadaki hayalet, açık büfe, […]

Sıfatlarda Pekiştirme -Küçültme- Derecelendirme

Sıfatlarda Pekiştirme Sıfatlar çeşitli şekillerde pekiştirilebilir. Pekiştirilmiş sözcükler bazen zarf olabilir. Bunları sıfatlarla karıştırmamak gerekir. Sıfatlarda Küçültme “Ce, cik, cek, imsi, ımtırak, sı” gibi ekleri alan sıfatların anlamında küçültme, azlık, benzerlik, tam olmama anlamları oluşur. Bunlara küçültülmüş sıfatlar adı verilir. Sıfatlarda Derecelendirme Sıfatların derecelendirilmesi, derecelendirme zarfları ya da edatlarla yapılır. Derecelendirme şekilleri aşağıdaki gibidir.

Niteleme Sıfatı- Belirtme Sıfatı

Niteleme Sıfatları Varlıkların “nasıl” olduklarını, renklerini, biçimlerini, durumlarını ifade eden sıfatlardır. Ada “nasıl” sorusunu sorarak bu sıfatları kolaylıkla bulabiliriz. Belirtme Sıfatları Varlıkların sayısını (nicel özelliklerini), sorusunu veren ya da onları işaret eden sıfatlardır. Dörde ayrılırlar: a. İşaret Sıfatları Bu sıfatlar, kendisinden sonra gelen ismi işaret eder. İşaret zamirleriyle karıştırılmamalıdır. Ayrıca “ki” eki alan sıfatlar da bu gruptadır. Bu […]

Sıfat

Ön Ad (Sıfat) Adlardan önce gelerek onların özelliklerini belirten kelimelerdir. Mutlaka bir isimden önce geldikleri için daima sıfat tamlaması şeklindedirler. Dolayısı ile sıfatı söylerken sıfat tamlamasını da ifade etmiş oluyoruz Sıfatın çeldiricileri genellikle zamir ve zarftır. Zamirler ismin yerini tutar, çekim eki alır; genellikle tek sözcük şeklindedir. Sıfatlarsa isimden önce gelir ve tamlama yapar. Zarflar genellikle fiil, fiilimsi gibi hareket ifade […]

Ünlem

Ünlem Sevinç, üzüntü, şaşkınlık, korku gibi duyguları ve heyecanları anlatan; seslenme bildiren kelimelere ünlem denir. Belli başlı ünlemler şunlardır: Ünlemler seslenme ve duygu ünlemleri olarak iki başlık altında toplanabilir: Seslenme Ünlemleri Bre kardeşler, erenler! Hey, dostum! Duygu Ünlemleri Yer aldıkları cümleye şaşma, heyecan, korku, sevgi, acıma gibi duyguları katarlar. Ah! dişim sızlıyor! (acı) […]