Beşeri Yapı

Beşeri Dokular İnsanoğlu geçmişten günümüze sürekli bir faaliyet içerisindedir. Var olanla yetinmez, hep daha iyisine ulaşmak ister. Bu isteklerine ulaşmak için birçok faaliyeti bir arada yürütür. İnsanın bütün bu etkinliklerinin bir araya gelmesiyle Beşeri Sistemler oluşur. İnsanın doğayla etkileşimi ve çevreye yönelik faaliyetlerini Beşeri Coğrafya inceler.

Yerşekillerinin Diğer Oluşum Süreçleri

Yerşekillerinin Diğer Oluşum Süreçleri Kütle Hareketleri (Heyelan) Yeryüzünün şekillenmesinde etkilı olan olaylardan biriside heyelandır. Toprağın suya doyması sonucu yerçekimi etkisiyle kütle halinde kaymasına heyelan denir. Heyelanı Etkileyen Faktörler a. Eğim Eğim yerçekimininde etkisiyle toprak yüzeyinin kaymasını kolaylaştırır. b. Yağış Yağış toprağın suya doymasına ve ağırlaşmasına neden olur. Böylece toprağın hareketi kolaylaşır. c. Arazinin Yapısı Arazinin yapısı eğer killi […]

Türkiye’de Tarım – Yerleşme Hayvancılık – Balıkçılık Konu Testi 2

Kıyı Tipleri

Kıyı Tipleri Dünya’nın değişik yerlerinde birbirinden farklı kıyı tipleri oluşmuştur. kıyı tiplerinin oluşmasında kıyı gerisindeki yerşekilleri ile iç ve dış kuvvetler etkili olmuştur. IV. jeolojik zamanda buzul dönemi sona erdikten sonra buzullar çekilmiş ve kıyılar günümüzdeki görünümünü almıştır. 1. Enine Kıyılar Dağların kıyıya dik uzandığı yerlerde denizin vadiler boyunca ilerlemesiyle oluşan kıyı tipidir. Örneğin; Ege kıyıları.
Kıyıdaki derinlik […]

Akıntılar

Akıntılar Deniz ve okyanuslarda etkisini gösteren dış kuvvetlerdir. Okyanus veya deniz yüzeyinde bulunan suların yer değiştirmesine akıntı denir. Akıntıların oluşmasında; Sürekli Rüzgarlar Dünya üzerinde yılboyunca esen rüzgarlar estiği yönde su kütlelerini de hareket ettirirler. Akıntıların oluşmasındaki en önemli faktör sürekli rüzgarlardır. Yoğunluk Farkı (Tuzluluk) Tuzlu sular yoğun ve ağır olduğu için alttan, tuz miktarı az olan sular hafif […]

Dalga Birikim Şekilleri

Dalga Birikim Şekilleri Kıta sahanlığının genişlediği ve kıyıdaki derinliğin azaldığı alanlarda dalgalar getirdikleri malzemeleri kıyıda biriktirirler. Boyuna kıyılarda birikme az olurken enine kıyılarda birikme daha fazla olur. 1. Kıyı Seti (Kıyı Kordonu) Dalga ve akıntılar taşıdıkları kum ve küçük materyalleri delta kenarları ve koyların ağızlarında birikerek kıyı kordonlarını oluştururlar. Güney Ege’de görülür. 2. Kıyı Oku Dalga ve […]

Dalga Aşınım Şekilleri

Dalga Aşınım Şekilleri Deniz ve göl yüzeylerinde görülen salınım hareketlerine dalga denir. Dalgaların oluşumunda temel olan rüzgarlardır. Ayrıca deniz gibi depremleride dalga oluşumuna neden olurlar. Dalgalar aşındırma ve biriktirme yoluyla yeryüzünü şekillendirirler. Aşındırma Şekilleri Derinliğin fazla olduğu açık denizlerde görülen büyük dalgalar kıyıya yaklaştıkça derinliğinde azalmasıyla kıyıya sürtünür, çarpar ve aşındırır. Dalgaların kıyıya yaklaşmasıyla dalga kırılması veya çatlaması […]

Buzul Birikim Şekilleri

Birikim Şekilleri Buzullar aşındırarak taşıdıkları malzemeyi eğimin azaldığı yerlerde biriktirirler. 1. Moren Setleri Buzulların erime bölgelerinden getirdikleri morenleri üst üste biriktirmesi ile oluşan setlerdir. 2. Sander Düzlüğü Buzulların erime bölgesinden getirdikleri maddeler akarsular tarafından taşınarak eğimin azaldığı yerlerde biriktirilirler. Böylece Sander Ovası oluşur. 3. Drumlin Buzulların erime bölgesine yakın kesimlerinde oluşan yassı tepeciklerdir.

Buzul Aşındırma Şekilleri

Buzullar Yılın büyük bölümünü 0°C’nin altında ve kar yağışıyla geçiren bölgelerde en etkili olan dış kuvvet buzullardır. Kutup çevreleri ve yükseltisi fazla olan yerler buzulların en etkili olduğu yerlerdir. Dünyada en fazla Antartika ve Grönland’da etkili olur. Ülkemizde ise yükseltisi fazla olan dağlık alanlarda etkili olur. Sıcaklığı 0°C’nin altında olması ve karların erimemesi kalıcı karları (Toktağan kar) arttırır. Kalıcı karın […]

Akarsu Birikim Şekilleri

Birikim Şekilleri 1. Lös Çöl bölgelerinde oluşan ince tabakalar rüzgarlar tarafından taşınarak biriktirilir. Oluşan bu toprağa lös denir. 2. Kumul Çöl kumlarının oluşturduğu tepeciklerdir. Kumullar sabit şekiller değildir. Rüzgarın esiş yönüne göre yer değiştirirler. Konya Ovası’nda görülür. 3. Barkan Çöl bölgesindeki kumulların hilal şeklinde biriktirilmesiyle oluşan şekillerdir. Ülkemizde görülmez. ÖRNEK: Rüzgar biriktirmesi sonucu oluşan kumullar, aşağıdakilerin hangisinde en […]

Rüzgar Aşındırma Şekilleri

Rüzgarlar Bitki örtüsünden yoksun kurak ve yarıkurak iklim bölgelerinde etkili olur. Rüzgar gevşek malzemeleri koparıp, parçalayarak taşır ve gücünün bittiği yerde de biriktirir. Rüzgarın yeryüzünü şekillendirmesinde;
Rüzgarın hızı,
Taşıdığı malzemenin boyutu,
Yerşekilleri gibi faktörler etkili olur. Rüzgarlar aşındırma ve biriktirme olmak üzere iki farklı şekilde yeryüzünü şekillendirir. Aşındırma Şekilleri 1. Mantar Kaya (Tafoni) Rüzgarın taşıdığı […]

Akarsu Birikim Şekilleri

Akarsu Birikim Şekilleri Karstik alanlardaki yeraltı sularının içerisinde bulunan eriyik haldeki CO2’in uçması ve sudaki kirecin çökelmesiyle oluşan şekillerdir. 1. Sarkıt, Dikit, Sütun Mağara tavanlarından sızan suların tavandan aşağıya doğru tortulanmasıyla sarkıt, yerden yukarı doğru tortulanmasıyla dikit, sarkıtla dikitlerin birleşmesiyle de sütunlar oluşur. 2. Traverten Karstik arazideki suların yeryüzüne çıktıkları yerde su içerisinde bulunan kireci biriktirmesiyle oluşan şekillerdir. Denizlideki Pamukkale travertenleri en […]

Yeraltı Suları

Yeraltı Suları Aşındırma şekilleri 1. Lapya Karstik şekillerin en küçüğüdür. Kayaçların üzerindeki küçük oyuk ve deliklerden oluşur. 2. Dolin Karstik erime çukurluklarıdır. 3. Uvala Dolinlerin birleşmesiyle oluşan erime çukurlarıdır. 4. Polye En büyük erime çukurlarıdır. 5. Obruk Karstik arazilerde oluşmuş olan derin çukurluklardır. Bu çukurlukların oluşmasında mağara tavanlarının çökmeside etkili olmuştur. Cennet ve Cehennem obrukları (Mersin) güzel örnekleridir. 6. […]

Akarsularda Hem Aşınım Hem BirikimŞekilleri

Akarsularda Hem Aşınım Hem Birikim Şekilleri 1. Menderes (Büklüm) Akarsu yatağında meydana gelen eğim azalmasına ve akış hızının yavaşlamasına bağlı olarak yatağın bir tarafında aşınma (çarpak) diğer kısmında birikme (yığınak) gerçekleşir. Ülkemizde en fazla Ege bölgesi akarsularında görülür. Menderesler büklüm yaptığı yerlerde biriktirme de yapar. Menderesli akan akarsuyun;
Yatak eğimi azalmış, akış hızı azalmıştır.
Akım (debi) azalmış, […]

Akarsu Birikim Şekilleri

Akarsu Birikim Şekilleri Akarsularda yatak eğiminin ve taşıma güçlerinin azalması biriktirmeye neden olur. 1. Birikinti Konisi Dağ yamaçlarından inen akarsu düzlüğe ulaştığı yerde taşıdıklarını biriktirmesi sonucunda oluşan şekillerdir. 2. Ovalar Akarsular taşıdıkları alüvyonları eğimin azaldığı yerlerde biriktirirler ve ovaları oluştururlar. Ovalar oluşumlarına göre farklı gruplara ayrılırlar. ÖRNEK: Aşağıdakilerden hangisi, akarsuların biriktirme yoluyla oluşturduğu yer şekillerinden biridir? A) Mağara B) Plato C) Vadi D) […]

Akarsu Aşınım şekilleri

Akarsu Aşınım şekilleri 1. Vadiler Akarsuların içinde aktıkları yatağı aşındırmasıyla meydana gelen doğal oluklardır. Akarsuyun aşındırma gücüne ve arazinin direnç özelliklerine göre farklı vadi tipleri oluşmuştur. a. Çentik Vadi : Akarsuların  yatak eğimlerinin fazla olduğu yerlerde derine aşınıma bağlı olarak oluşan şekillerdir. Ülkemiz genç oluşumlu olduğu ve suları hızlı aktığı için bu vadi çeşidi bolca görülür. b. Kanyon Vadi : Genelde kalkerli araziler üzerinde […]

Türkiye’de Tarım – Yerleşme Hayvancılık – Balıkçılık Konu Testi 1

Dengeli Profili

Dengeli Profili Akarsuyun yatağını taban seviyesine kadar aşındırmasıyla ortaya çıkan iç bükey eğridir. Denge profiline ulaşan akarsuyun;
Yatak eğimi azalmıştır,
Akış hızı yavaşlamıştır,
Aşındırma azalmış, biriktirme çoğalmıştır,
Enerji potansiyeli azalmıştır,
Üzerinde taşımacılık ve ulaşım yapılabilir. (Akımı yeterli ise) Ülkemiz yakın bir jeolojik dönemde oluştuğu için akarsularımız denge profiline uzaktır ve yukarıda […]

Akarsu Akımı (Debi)

Akarsu Akımı (Debi) Akarsuyun herhangi bir yerinden saniyede geçen su miktarının m3/sn olarak ifadesidir. Debiyi;
İklim (Yağış ve Sıcaklık),
Arazi yapısı,
Kaynaklar,
Bitki örtüsü,
Eğim ve yükselti,
Beşeri faktörler, gibi etmenler etkilemektedir. Akarsu Rejimi (Akım düzeni) Akarsuyun yıl içinde gösterdiği akım düzenine Akarsu Rejimi denir. Akarsular yıl içindeki akımlarına bakılarak […]

Su Bölümü Çizgisi

Su Bölümü Çizgisi Komşu akarsuların havzalarını birbirinden ayıran ve dağların doruklarından geçen doğal sınırdır. UYARI: Komşu akarsular su bölümünü geçerek birbiriyle bağlanırsa bu olaya kapma denir.