Akarsular

Akarsular Yeryüzünde bir yatak boyunca yükseltinin az olduğu yöne doğru akan sulara akarsu denir. Akarsular yağışlarla, eriyen karlarla, kaynak sularıyla beslenirler. Akarsular büyüklüklerine göre ırmak, çay, dere gibi isimler alır. Akarsular yeryüzünün şekillenmesinde en etkili olan dış kuvvettir. Akarsular ayrıca yeryüzündeki su döngüsününde önemli bir parçasıdır. Akarsu konusunun daha iyi anlaşılması için bazı tanımların bilinmesi gerekir. Akarsu Kaynağı : Akarsuyun […]

Güneşten Gelen Güç: Dış Kuvvetler

Güneşten Gelen Güç: Dış Kuvvetler Enerjisini Güneş’ten alan ve iç kuvvetlerin şekillendirdiği yeryüzünü aşındırma ve biriktirme yoluyla düzleştirmeye çalışan kuvvetlerdir. Dış Kuvvetler; olmak üzere çeşitli bölümlere ayrılır. İç kuvvetlere bağlı olarak yeryüzünde alçalma, yükselme ve yığılmalar meydana gelir. Oluşan şekiller dış kuvvetler tarafından düzleştirilmeye çalışılır. Yüksek yerler aşındırılıp alçaltılırken yüksek yerlerden getirilen malzemeler alçak yerlerde biriktirilir. Bu şekilde meydana gelen olaylar zincirinde […]

Deprem (Seizma)

Deprem (Seizma) Yerin derinliklerinde biriken enerjinin yerkabuğunda neden olduğu titreşim ve salınım hareketlerine deprem denir. Deprem yeryüzünü en kısa sürede şekillendiren iç kuvvettir. Depremi inceleyen bilim sismoloji ölçen alet ise sismograf’tır. Depremin yerin derinliklerinde oluştuğu yere iç merkez (Hiposantr), depremin merkezine olan en yakın yüzeye ise dış merkez (Episantr) denir. Depremler oluşumlarına göre 3’e ayrılır: 1. Volkanik deprem: Volkanizma […]

Volkan Şekilleri

Volkan Şekilleri Yerkürenin derinliklerinde bulunan magma, yer kabuğundaki kırık ve çatlaklardan yüzeye sokulur ya da yeryüzüne çıkarak o alanı şekillendirir. Volkanların püskürttüğü malzemeler ve çıkan lavların akış özelliklerine bağlı olarak çeşitli volkan şekilleri ortaya çıkmıştır. Piroklastik Volkanlar Volkanizma sırasında yeryüzüne püskürtülen volkan külü volkan kumu, lapilli, volkan bombası gibi çeşitli boyuttaki, katı maddelerin volkan bacasını çevresine üstüste yığılmaları ile oluşmuş koni biçimli […]

Türkiye’de Tarım – Yerleşme Hayvancılık – Balıkçılık Çözümlü Test

İç Kuvvetler

İç Kuvvetler Gücünü ve enerjisini yerin derinliklerindeki mağmadan alan ve yerşekillerinin oluşumunda olumlu etkiler yapan kuvvetlere iç kuvvetler denir. Bu kuvvetler Orojenez (dağ oluşumu), Epirojenez (kıta oluşumu), volkanizma ve depremlerdir (seizma). Yeryüzünde görülen şekil ve oluşumlara baktığımızda farklılıkların olduğunu görürüz. Bu farklılıkların oluşmasında etkili olan iç kuvvetlerin enerjisi mantodaki mağmadan gelmektedir. Kıtaların kaymasına bağlı olarak ayrılmalar meydana gelmiştir. Ayrılmaların görüldüğü kara […]

Türkiye’de Tarım – Yerleşme Hayvancılık – Balıkçılık Değerlendirme Testi 2

Türkiye’de Tarım – Yerleşme Hayvancılık – Balıkçılık Değerlendirme Testi I

Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme Konu Test

Yerin Katmanları

Yerin Katmanları a. Yerkabuğu (Litosfer – Taşküre) Yerküreyi çevreleyen katmandır. Büyük patlama sonrasındaki soğumayla oluşmuştur. Altta bulunan manto katmanının üzerinde yüzer halde bulunur. Kalınlığı okyanus tabanlarında 4–12 km karalar üzerindeki kalınlığı 30-40 km arasında değişir. Yerkabuğu, yeryuvarlağının en ince ve yoğunluğun en az olduğu katmanıdır. Derinlere inildikçe sıcaklık her 33 m’de 1 °C artar. Ancak bu sıcaklık her yerde […]

Yeryüzünün Şekillenmesi

Yeryüzünün Şekillenmesi Yer Yuvarlağının Oluşması Yer yuvarlağı ve güneş sisteminin oluşumuyla ilgili tarih boyunca birçok teori ve görüş ortaya atılmıştır. Bu görüşler içerisinde Edwin Hubble tarafından ortaya atılan big bang teorisi kabul görmektedir. Bu teoriye göre evren büyük bir patlama ile meydana gelmiştir. Bu görüşe göre evrenimizin yaklaşık 15 milyar yıl gezenimiz ve güneş sisteminin ise 5 milyar yıl önce […]

Soğuk iklimler

Soğuk iklimler: Bu iklim bölgelerinde; – Güneş ışınları küçük açılarla gelir. – Mevsimler belirgin değildir. – Kışlar çok uzun ve kar yağışlı geçer. – 60°Enlemlerinin üstünde görülürler. 1. Tundra iklimi: Yazların serin kışların soğuk ve kar yağışlı geçtiği iklim tipidir. Kutba yakın yerlerde etkili olduğu için kutup altı iklimi adını almıştır. Kuzey yarımkürede Asya ve […]

Ilıman iklimler

Ilıman iklimler Bu iklim tiplerinde; – Güneş ışınlarının geliş açıları yıl boyunca değişir. – Dört mevsim belirgin olarak yaşanır. – Yerşekilleri iklimlerin kısa mesafelerde değişiminde etkili olur. – Kara ve deniz dağılımları iklimleri etkiler. 1. Akdeniz iklimi: Her iki yarım kürede yaklaşık 30°–40° enlemleri çevresinde görülen iklim tipidir. Anadolu yarımadası, Afrika ve Avrupa’nın Akdeniz kıyıları, Kuzey Amerika’da Kaliforniya, […]

Büyük İklim Tipleri (Makroiklimler)

Büyük İklim Tipleri (Makroiklimler) Yeryüzünde geniş alanlarda etkili olan ve özelliklerini uzun yıllar boyunca gösteren ikilm tiplerine makroklima denir. Bir makroklimanın içerisinde daha dar alanlarda farklı iklim özellikleri gösteren bölgelere ise mikroklima denir. Örneğin; Doğu Karadenizde Rize ve Doğu Anadoluda Iğdır gibi. Yeryüzünde farklı iklim tiplerinin oluşmasında; – Dünya’nın şekli ve hareketleri – Güneş ışınlarının düşme açısı – Kara […]

Yeryüzünde Yağışın Dağılışını Etkileyen Faktörler

Yeryüzünde Yağışın Dağılışını Etkileyen Faktörler 1. Basınç Özellikleri Alçak basınçta yükselici hava hareketleri meydana geldiğinden yağış artar. Yüksek basınçta alçalıcı hava hareketleri meydana geldiğinden yağış azalır. 2. Denize Göre Konum Nem kaynağı olan denizlere yaklaştıkça yağış artar, uzaklaştıkça azalır. 3. Yükselti Yerden yükseldikçe sıcaklık azaldığından havanın neme doyması hızlanır, yağış oluşumu artar. 4. Dağların Uzanış Yönü Dağların kıyıya […]

Oluşumlarına Göre Yağış Çeşitleri

Oluşumlarına Göre Yağış Çeşitleri 1. Konveksiyonel (Yükselim) yağışları: Isınarak yükselen hava kütlesi neme doyarak yağışı meydana getirir. Oluşan yağışa konveksiyonel yağış denir. En fazla ekvatoral bölgede görülen yağış Orta kuşak karalarında karasal iklim bölgelerinde ilkbahar ve yaz aylarında görülür. Kısa süreli ve sağanak şeklindedir. Türkiye’de ilkbaharda İç Anadoluda, yaz mevsiminde Doğu Anadoluda görülen yağış bu türdendir. İç Anadoluda görülen bu […]

Nem ve Yağış

Nem ve Yağış Nem ve yağış yeryüzündeki su dolaşımı denilen döngünün parçasıdır. Atmosferdeki su buharının artması okyanus, deniz, akarsu, göl, baraj gibi su kütlelerinin sıcaklık yardımıyla buharlaşması sonucu gerçekleşir. Buharlaşma yeryüzündeki su kütlelerinin atmosfere karışmasıdır. Suyun yeryüzü ile atmosfer arasında yer değiştirmesine hidrolik çevrim veya su döngüsü denir. Yani yeryüzündeki su buharlaşarak atmosfere karışır ve yağışları oluşturur. Böylece su yeryüzüne […]

Rüzgâr Çeşitleri

Rüzgâr Çeşitleri Rüzgârlar estikleri yere ve zamana göre sürekli, mevsimlik ve yerel şeklinde 3’e ayrılırlar. a. Sürekli rüzgârlar Dünya üzerindeki sürekli basınç alanları arasında yıl boyunca aynı yönden esen rüzgârlardır. Sürekli Rüzgârların özellikleri; – Yıl boyunca aynı yönden eserler – Günlük harekete bağlı olarak Kuzey yarımkürede sağa Güney yarımkürede sola saparlar. – Estikleri bölgenin iklimini etkilerler. 1. Alizeler: […]

Rüzgarlar

Rüzgârlar Yüksek basınçtan (antisiklon) alçak basınca doğru (siklon) olan yatay hava hareketine rüzgâr denir. Rüzgârların oluşmasındaki temel faktör basınç farklılığıdır. Rüzgârlar ile ilgili olarak; – Rüzgârların sıcaklık , nemlilik, hız ve yönleri birbirinden farklı özellik gösterir. – Rüzgârlar geldikleri yerin sıcaklık özelliklerini gittikleri yere götürerek sıcaklığı etkilerler. Ekvator yönünden gelen hava kütleleri ısıtıcı etki yaparken kutuplar yönünden gelen rüzgarlar sıcaklığı […]

İzobar (Eşbasınç) Haritaları

İzobar (Eşbasınç) Haritaları İzobar eş basınç demektir. Basınç değerleri aynı olan noktaların birleştirilmesiyle elde edilen bu haritaların oluşmasında yarımküredeki mevsim farklılığı kara ve denizlerin yarımkürelerdeki dağılışı ve Dünya’nın hareketleri etkili olur. Ocak ayı izobar haritası incelendiğinde; – Kuzey yarımkürede karalarda aşırı soğumaya bağlı olarak termik yüksek basınç alanları oluşmuştur. – Güney yarımküredeki alçak basınç yaz mevsiminin etkisiyle genişler. – Ekvatoral bölgedeki […]