Oluşumlarına Göre Basınç Kuşakları 1. Termik Basınç Yeryüzünün ısınıp soğumasıyla oluşan basınç kuşaklarıdır. Ekvator üzerinde hava sıcak olduğu için ısınan hava yükselerek alçak basınç alanlarını oluşturur. Kutuplar ise sürekli soğuk olduğu için yüksek basınç alanlarını oluşturur. Ekvatoral bölgedeki termik alçak basınç alanlarında hava sürekli yükselerek düzenli yağış bırakırken kutuplardaki termik yüksek basınç alanlarında hava yıl boyu alçaldığı için yağış getirmez. […]
Basınç Atmosferin içerisinde bulunan gazların yerçekiminin etkisiyle yeryüzüne uyguladığı ağırlığa denir. Basınç barometreyle ölçülür birimi milibardır. 45° enleminde deniz seviyesinde 0°C’de 1013 milibara eşit cıva yüksekliği 760 mm = 1033 gr cıva ağırlığı olan atmosfer basıncına normal atmosfer basıncı denir. 1013 mb üzerindeki değerlere yüksek basınç (Antisiklon), altındaki değerlere ise alçak basınç (Siklon) denir. Atmosfer basıncını etkileyen faktörler 1. Sıcaklık […]
İzoterm Haritaları Eşit sıcaklıktaki noktaların birleştirilmesiyle elde edilen eğrilere izoterm denir. Bu izoterm eğrilerinden oluşan eğrilerle çizilen haritalara da izoterm haritaları denir. İzoterm haritaları gerçek ve indirgenmiş sıcaklık haritaları olmak üzere 2’ye ayrılır. Bu haritaların çiziminde enlem, denizellik, karasallık, okyanus akıntıları gibi faktörler etkili olmaktadır. İndirgenmiş izoterm haritalarında yükselti faktörü etkisizdir. Her yer 0 m’ye indirilerek çizilir. Sıcaklık haritaları incelendiğinde eğriler […]
İklim Elemanları Sıcaklık Isının yoğunluk cinsinden değerine sıcaklık denir. Bu değer termometre ile ölçülür. Sıcaklık yeryüzünde ve her zaman düzenli dağılmamıştır. Dünyanın en önemli sıcaklık kaynağı Güneş enerjisidir. Yeryüzünde Sıcaklığın Dağılışına Etki Eden Faktörler a. Güneş Işınlarının Geliş (düşme) Açısı Sıcaklığın yeryüzündeki dağılımında en etkili olan faktördür. Işınların yere düşme açısı büyüdükçe atmosferde aldığı yol kısalır, tutulma […]
Atmosferin Katmanları Atmosfer uzay boşluğu ile sınırlanan iç içe geçmiş farklı katmanlardan oluşur. Bu katmanlar yükselti sınırı, molekül yapısı ve sıcaklık gibi özelliklerle birbirinden ayrılır. Atmosferde bulunan katlar şöyledir: Troposfer Atmosferin en alt katmanıdır. Troposferin kalınlığı ekvatordan kutuplara gidildikçe azalır. Bu durumun nedenleri; – Sıcaklık – Yerçekimi – Çizgisel hızdır. Troposferde yükseldikçe her 200 m’de sıcaklık 1°C azalır. […]
Atmosfer ve Katmanları Atmosferin Özellikleri Yer yuvarlağının etrafını saran ve canlıların hayatının devamını sağlayan gaz tabakasına atmosfer denir. Atmosfer yerkürenin etrafındaki gazların karışımıdır. Bu gaz kütlesini dünyanın etrafında tutan güç ise yerçekimidir. Atmosferin içerisinde % 78 oranında Azot, % 21 oranında Oksijen ve % 1 oranında diğer gazlar bulunur. Bu gazlar hem yatay hem dikey yönde değişiklik gösterdiği için oranlarında […]
İklim Bilgisi Herhangi bir yerde uzun yıllar boyunca görülen ortalama atmosfer olaylarına (sıcaklık, rüzgar, yağış) iklim denir. Atmosfer olaylarının belirli bir yerde kısa süreli değişiklik gösteren şartlarına hava durumu denir. Hava durumu ile iklim arasındaki fark orta enlemlerde fazla olurken Ekvator çevresiyle, kutuplar çevresinde bu fark azdır. Bunun temel nedeni ekvator ve kutup çevrelerinde tek tip iklim görülürken orta […]
Mevsimlerin Özellikleri 21 Haziran (Solstis) Güneş ışınları Yengeç Dönencesine dik düşer. Yengeç Dönencesinde öğle vakti gölge boyu 0. metre olur. Aydınlanma çemberi kutup dairelerinden geçer. Kuzey yarımkürede en uzun gündüz, Güney yarımkürede en uzun gece yaşanır. Kuzey yarımkürede yaz, Güney yarımkürede kış başlangıcıdır. Bu tarihten sonra Kuzey yarımkürede gündüzler kısalmaya başlar. […]
Elips Yörünge’nin Sonuçları Dünya, Güneş etrafındaki yıllık hareketini yaparken elips bir yörünge takip eder ve buna bağlı olarak bazı özellikler ortaya çıkar. Dünya’nın Güneşe olan uzaklığı değişir. 12 ayın birbirine eşit olmaması Dünya’nın Güneş etrafındaki dönüş hızı değişir. Mevsim süreleri yarıkürelerde farklılaşır. Kuzey yarımküredeki sonbahar ekinoksu 21 Eylül yerine 23 Eylül’e sarkar. […]
Dünyanın Hareketleri Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki günlük hareketi ve Güneş etrafındaki yıllık hareketi şeklinde iki hareketi vardır. a. Günlük (Eksen) Hareketinin Sonuçları Dünya eksen hareketini 24 saatte tamamlar. Gece–gündüz ardalanır (birbirini takip eder) Gündüz ısınma, gece boyunca da soğuma olacağı için günlük sıcaklık farkları oluşur. Sıcaklık farklarına bağlı olarak; – Taşlarda fiziksel (mekanik) parçalanma […]
İnsan ve Doğa Etkileşimi İnsanın Doğadaki Serüveni İnsanlar, ilk dönemlerden itibaren uzun bir süre doğal sistemin işleyişi içinde kalarak yaşamlarını sürdürmüşler ve bu sürece pek müdahale edememişlerdir. Yeryüzünü tanıdıkça ve yeryüzü hakkındaki bilgilerini artırdıkça doğal sistemlere müdahaleye başlamışlardır. Bu müdahale sanayi devrimi ile hız kazanmış ve günümüze kadar devam etmiştir. İki Ülkeyi Birleştiren Yol: Manş Tüneli Fransa ile İngiltere’yi birbirine […]
Doğadaki Ekstrem Olaylar Ekstrem Sıcaklıklar (Aşırı Sıcaklar ve Soğuklar) Bir yerde o güne kadar görülmeyen aşırı sıcak ve soğukların yaşanması, başta insanlar olmak üzere bütün canlıları olumsuz yönde etkiler. Hava sıcaklığında görülen ekstrem değerlerin doğal sistemler üzerindeki en önemli etkisi aşırı kuraklıktır. Bir yerde hava sıcaklığının aşırı yüksek ve aşırı düşük değerler göstermesi kuraklığa yol açar. […]
Afet Yönetimi ve Planlaması Afet Öncesi Yapılması Gerekenler Afet yönetimi ve planlamasının yapılması Risk değerlendirmesi Erken uyarı, izleme ve ikaz sistemlerinin kurulması Eğitim ve tatbikatlar, hazırlıklı olma Afet Sırasında Yapılması Gerekenler Afet olayına müdahale, arama ve kurtarma, İlk yardım, tedavi, yiyecek, su, ilaç temini ve dağıtımı Afet Sonrasında Yapılması […]
Volkanlar Felaket mi, Nimet mi? Volkanik patlamalar sonucu bol miktarda malzemenin yeryüzüne püskürmesi ile bir yandan tüflü araziler oluşurken bir yandan da duman ve küller atmosferi kaplayarak güneş ışınlarının yeryüzüne gelişini engeller. Böylece Volkanik püskürmelerin şiddetine bağlı olarak sıcaklık değerlerinde kısa ya da uzun süreli düşüşler yaşanmaktadır. Okyanus tabanında meydana gelen püskürmeler deniz suyu sıcaklığını artırmaktadır. Okyanuslarda yaşayan birçok canlı bu durumdan […]
Çığ Kar örtüsünün eğim yönünde hareket etmesiyle can vemal kayıplarına neden olan doğa olayıdır. Çığ oluşumunda; Kar kalınlığının fazla olması Arazi eğiminin fazla olması Ani sıcaklık artışı ile kar kütlelerinde meydana gelen gevşemeler Sarsıntılar, patlamalar, yüksek titreşimler etkili olabilmektedir. Türkiye’de çığ olaylarına Doğu Anadolu Bölgesi’nin dağlık alanlarında daha çok kış mevsiminde rastlanır. […]
Heyelanlar Heyelanlar, yeryüzünde çok yaygın ve sık aralıklarla görülür. Heyelanlar sonucu; Tarım alanları zarar görür, ürün kaybı yaşanır. Doğal hayat kesintiye uğrar, bazı canlı türleri yok olur. Göller oluşur. Akarsu yatakları değişebilir. Yerleşim alanları zarar görür. Ulaşım aksar, yollar zarar görebilir. Can ve mal kayıpları yaşanabilir. Ülkemizde heyelan olayları […]
Kuraklık Kuraklık doğanın gizli bir tehlikesidir. Yağışların azalmasıyla ortaya çıkar ve etkisi uzun yıllar sürer. Kuraklığın yaşandığı dönemlerde ülke içinde ya da ülkeler arasında büyük karışıklıklar ve anlaşmazlıklar yaşanabilir. Tarihte kuraklık nedeniyle savaşların çıktığı, büyük uygarlıkların yok olduğu ve kitlesel büyük göçlerin yaşandığı bilinmektedir. Kuraklık Sonucu Hidrolojik denge bozulur, su kaynaklarının çoğu kurur. Ekosistemlerin işleyişi bozulur […]
Sel ve Taşkınlar Sel; Dünya’nın büyük bir bölümünde çok sık görülür. Afete dönüştüğünde büyük can ve mal kayıplarına neden olur. Nedenleri; Sağanak yağışlar Yüzey şekillerinin eğimli olması Akarsu drenaj sisteminin bozuk olması Toprağın yağışı zemine yeterince sızdırmaması Betonlaşma Orman tahripleri Alçak düzlüklerin ve akarsu yataklarının yerleşime açılması Sonuçları; Can ve […]
Doğal Afetler ve Toplum Dünya’mızda Neler Oluyor? Doğal afetler, can ve mal kayıplarına neden olan doğa olaylarıdır. Doğa olayları, yeryüzünde her zaman olmuştur. ancak bunların afetlere dönüşmesi, insanın doğal dengeyi bozması oranında artarak devam etmiştir. Doğal olayların, afetlere neden olmasında yeryüzü şekilleri, jeolojik yapı ve iklim özellikleri ile birlikte insan faktörü de etkili olmaktadır. Doğal afetler bölge ve ülke […]
Okyanusya Kıtası Yeryüzü şekilleri: Dünya’nın en son keşfedilen ve yüzölçümü en küçük olan kıtasıdır. Bu kıta Avustralya, Yeni Gine, Yeni Zellanda, Tasmanya gibi büyük kara kütleleri ile irili ufaklı çok sayıda adadan oluşmaktadır. Toplam 8.9 milyon km2 lik alana sahiptir. İklim: Güneyinde Akdeniz, doğusunda Subtropikal iklim, kuzeyinde ekvatoral ve muson ikilimi orta kesimlerde ise çöl iklimi görülmektedir. Nüfus: Km2 düşen […]