Cemal Kutay – (Biyografi, Hayatı, Kim Kimdir?)

Cemal Kutay
(Hayatı – Biyografisi)


1909’da Konya’da doğan Kutay, orta öğrenimini Kadıköy Lisesi’nde tamamladı. Anadolu Ajansı’nda 1924-1928 yılları arasında muhabirlik, Hakimiyet-i Milliye’de İstihbarat Şefliği ve fıkra yazarlığı yapan Kutay, Konya’da Yeni Anadolu Gazetesi’ni ve Zaman Dergisi’ni, İstanbul’da Halk Gazetesi’ni, Millet Dergisi’ni çıkardı. Kutay, Pek çok gazete ve dergide özellikle tarihi konularda yazılar yazdı.
4 Şubat 2006 tarihinde İstanbul’da vefat etti.

HABER

Tarihçi-yazar Cemal Kutay öldü
Hürriyet 5 Şubat 2006

Tarihçi-yazar Cemal Kutay, dün İstanbul’da vefat etti. Marmara Üniversitesi Vakfı Academic Hospital’den yapılan yazılı açıklamada, bir süredir yaşlılığa bağlı çeşitli rahatsızlıkları nedeniyle tedavi görmekte olan Cemal Kutay’ın, fenalaşarak gözetim altına alındığı hastanede bu akşam saat 21.17’de hayata gözlerini yumduğu bildirildi.

Cemal Kutay’ın bir süredir Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sevinç Aktan gözetiminde tedavi gördüğü belirtilen açıklamada, Kutay’ın, sağlık durumu ağırlaştığı için dün Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Vakfı Academic Hospital’e kaldırıldığı kaydedildi.Academic Hospital Sorumlu Hekimi İç Hastalıkları Uzmanı Türkan Özer, Kutay’ın vefatına ilişkin şu açıklamayı yaptı:

 

‘Hastamız, bir süredir evinde yatarak pnömoni (zatürree) tedavisi görmekteydi. Artan şikayetleri ve böbrek yetmezliği nedeniyle dün (Cumartesi) saat 15.00 sıraları hastanemize yatırılarak 114 numaralı odamızda bakım altına alındı. Tıbbi müdahaleler sonuç vermedi. Başımız sağ olsun.’

 

HAKKINDA YAZILANLAR

 

KU(Ü)RT TARİHÇİ
Cemal. A. Kalyoncu
Aksiyon 8 Eylül 2001 s.353

Paşalar, valiler, bakanlar, büyükelçiler çıkarmış Fatin Rüştü Zorlu, Eşref Kuşçubaşı, Vasıf Çınar gibi birçok kişinin mensup olduğu Bedirhani aşiretinden olan ‘ku(ü)rt’ tarihçi Cemal Kutay, 183 kitap yazarak önemli bir rekora da imza atar

 

Cemal Kutay, tarihin, eğitimini almamasına rağmen tarihçi diye anlatacağı birisi. O, tarihin içinden bulup çıkardığı veya ortaya attığı iddialarla da (Türkçe ibadet, Atatürk şamandı gibi) gündeme gelen bir kişilik. 2001 itibariyle yazdığı 183 kitapla belki bir dünya rekorunun da sahibi. Bazı kitaplarda doğum tarihi hicri takvimden miladi takvime dönüştürmedeki yanlışlıklardan dolayı 1906, 1907, 1912 yazsa da esasında 1909 yılında doğmuş olan ‘ku(ü)rt’ tarihçi Cemal Kutay, 90’ı aşmış yaşına rağmen gündemde yer edinecek konu bulmakta zorluk çekmeyen ve hayatını halen kalemle kazanan bir kişidir de.

 

Dede Bedirhan Bey: asi mi vatansever mi ?

Cemal Kutay, bir taraftan Kürt aşiret reisi Bedirhan Bey’in (bazı kitaplarda paşa olarak adlandırılmasına rağmen aslı beydir) üçüncü kuşaktan torunudur. Bir Kürt hanedanı olan Azizan hanedanından Abdullah Han’ın oğlu olan Bedirhan Bey, Cemal Kutay’ın anlattıklarına göre, 1827 Osmanlı’Rus harbine 20 bin atlı ile katılarak, Rus tarihlerinde bile o zaman Osmanlı’nın kazanılan tek zaferinin sahibi olarak gösterilmiş birisidir.

 

Hıristiyan bir topluluk olan Nasruriler’i kılıçtan geçiren Bedirhan Bey, Osmanlı’Rus Harbinde gösterdiği başarıdan sonra Sultan Abdülmecit tarafından İstanbul’a davet edilir ve bugünkü Darüşşafaka binası oturmasına tahsis edilir, ardından Girit’e vali atanır. Sonrasında tekrar İstanbul’a gelir, hacca gittiğinde de vefat eder ve orada gömülür.

 

Kutay, Bedirhan Bey’in dini konulardaki danışmanı Molla Abdülkavs’ın bugünkü İran’daki idareye benzer bir çizgide olduğunu belirterek Bedirhan Bey’in de buna yakın bir hayat sürdüğünü ifade ediyor.

 

Tarih kitaplarına göre ise Tanzimat Fermanı’nın getirdiği yeniliklere karşı gelen, kendi adına para bastırarak hutbe okutan Bedirhan Bey, Babıali’nin Topal Osman Paşa kumandasında büyük bir ordu göndererek uzun bir çatışmadan sonra teslim aldığı, 1847’de ailesi ve yakınları ile birlikte İstanbul’a gönderilen birisidir. Ardından 20 yıla yakın Girit’in Kandiye kasabasında zorunlu ikamete tabi tutulur. Sonra affedilip İstanbul’a yerleşir. Oradan Şam’a gider ve ömrünü burada nihayetlendirir. (Osmanlılar Ansiklopedisi. YKY) Ancak Kutay, bunların gerçek olmadığını söylemektedir.

 

Adıvar’dan Eşref Kuşçubaşı’na

Bedirhan Bey, yaptığı evliliklerden 42 çocuk sahibi olduğundan, aşiret daha sonraki yıllarda bir çok valiler, paşalar çıkarır. Bedirhan Bey’in çocuklarından Şurayı Devlet Reisliği yapan Murat Bey, Galatasaray’da başkanlık yapan Tevfik Ali Çınar, Ali Şamil Paşa (İlk eşi Mahmure Hanım, Halide Edip Adıvar’ın üvey annesidir), Şam Valisi Salip Bey, Bedirhan Bey’in kardeşi Abdullah Bey’in oğlu, Atatürk’ün yakınında yer alarak Maarif Bakanlığı yapan ve eğitim alanında köklü ve sarsıcı değişikliklere imza atan Vasıf Çınar ailenin diğer fertleridir.

 

Bedri Paşa ve Eşref Sencer Kuşçubaşı

Yine aileden olan Bedri Paşa (Paşanın hanımı Teşkilat’ı Mahsusa’nın ilk lideri Eşref Kuşçubaşı’nın teyzesinin kızıdır) ise Suriye ve civarlarında ayaklanmalar olduğunda merkezi idarenin, ayaklanmaların bastırılması için aklına gelen ilk isimdir. Başbakan Adnan Menderes’le birlikte asılan Hasan Polatkan’ın dışındaki Fatin Rüştü Zorlu da aşiretin bir diğer üyesidir.

 

Tahir Kutay

 

Vasıf Bey, Atatürk’ün çok yakınında olduğundan Çınar soyadını ona Atatürk verir. Bedirhan Bey’in Hüseyin Kenan adlı oğlundan dünyaya gelen ve Cemal Kutay’ın da babası olan Tahir Bey ise, Kutay soyadını alır. Tahir Kutay birçok yerde görev yaptıktan sonra Konya’da, bugünkü Yargıtay’la askeri mahkeme arası bir derece olan İstinaf Ceza Mahkemeleri Reisliği görevi görür. Milli Mücadele’nin hemen başında da o zaman merkezi Sivas’ta olan Yargıtay (Mahkeme’i Temyiz) başkanlığı yapar. Konya’daki hukuk mektebinde ders verdiğinden, daha sonraki yıllarda Meclis İkinci Başkanlığı yapacak Tevfik Fikret Sılay, DP’nin kurucularından Refik Koraltan onun talebeleri arasında yer alacaktır.

 

Tahir Kutay’ın Eşi

Tahir Kutay, bugün Batı Trakya’da kalan Dimetokalı Miralay Mustafa Nuri Bey ile Fahrünisa Hanım’ın Nazire dışındaki kızı Süreyya Hanım’la evlenir.

 

Tahir Kutay’ın Çocukları

Tahir Kutay ile Süreyya Hanım’la evliliğinden yedi çocuk sahibi olur:

 

1.Faika
(Mehmet Şevki Yazman’la evlenir. DP döneminde Elazığ Milletveki ve Milli Müdafaa Encümeni Başkanlığı yapan Yazman’ın çocuklarından Tuncer Yazman, Türkiye’nin ilk petrol mühendislerinden biridir),

 

2.Fahrünisa (O da Albay Suphi Akgün’le evlenir. Haşim İşcan’la dünür olan çiftin tek çocukları Ege Üniversitesi kurucularından ve Türkiye’nin ilk kalp cerrahlarından Prof. Dr. Sermet Akgün’dür),

 

3.Fitnat (Atatürk’ün şahsi muhafızlarından ve Birinci dönem Van Milletvekili Hasan Sıddık Haydari ile birleştirir hayatını),

 

4.Hayrünnisa (Konyalı tüccar Mustafa Öztermiyeci ile evlenir).

 

Ailenin erkek çocukları ise

5.Cemal,

 

6.Kenan ve

 

7.Abdi Kutay

 

Aile o kadar geniştir ki, Galatasaray Başkanlığı da yapan Tevfik Ali Çınar, ailenin sicilini çıkarmak ister ama üstesinden gelemeyeceğini anlayınca vazgeçer. Cemal Kutay da denemek ister ama başaramayacağını farkedip konunun üzerine düşmez.

 

Mevlevi Cemal Kutay

İşte bu yedi çocuklu aşiret mensubu bir ailenin ferdi olan Cemal Kutay, 1909’ların Osmanlısında gözlerini dünyaya açar. Henüz on yaşlarında iken Mevlevi dergahında bulur kendini: “Velet Çelebi’den icazet aldım. Elini öptüm.”

 

Çocukluk Dönemi

13 yaşında iken babasını kaybeden Cemal Kutay, eve destek olmak için tatillerinde Konya’da çıkmakta olan Babalık gazetesinde müsahhihlik yapar. Henüz 15 yaşlarındadır. 18’inde ise idadiyi (lise) bitirir: “Ben hiç akademik tahsil yapmadım. Zaten üniversiteye gitme imkanına sahip değildim. Çok çalışkan bir çocuktum. Gençlerin bir çok iptilaları bende yoktu. Sigara içmedim. Asla alkol tatmadım. Mümkün olduğu kadar kitap okudum. Şimdi ise gözlerim göremiyor.”

 

Hakimiyet-i Milliye Yılları

1928 yılında iş aramak için, cebinde üç’dört gün yetecek para ile Ankara’ya doğru yola çıkan Kutay, Konya Milletvekilleri Naim Hazım Hoca ile Refik Koraltan’dan kendisine iş bulmalarını rica edecektir. Kahvehanede oturup çayını yudumlarken Atatürk’ün gazetesi (1934’te Ulus adını alacaktır) Hakimiyet’i Milliye’de bir ilan görür: “Musahhih aranıyor.” Ve Stefan Zweig’ın Yıldızların Parladığı Anlar kitabındaki gibi, Kutay’ın yıldızı bu olayla parlamaya başlar: “Orada ve daha sonra büyük kıymetler tanıdım. Orada babama her Fatiha okuduğumda, bana gösterdiği alicenap alâka hâlâ gözlerimi yaşartan Falih Rıfkı Atay vardı.

 

Ben hiç bir zaman kendime yetim bir çocuk diyemiyorum, çünkü Hakimiyet’i Milliye’de, ismi sade Beyefendi olarak geçen ve hakikaten beyefendi olan o devrin o büyük kalem sahibi Falih Rıfkı ile birlikte Ahmed Emin’inden (Yalman), Hüseyin Cahiti’nden (Yalçın) diyebilirim ki, Ankara Müftüsü olan ve Milli Mücadele’de Atatürk’ün çok istifade ettiği, ‘Atatürk’ün de cenaze namazını o kıldırdı’ Şerafettin Yatkaya, Esat Sezai Sümbüllük, Mehmet Akif’in damadı Kur’an’ı Kerim’in en mükemmel tercümesini yapan Ömer Rıza Doğrul, Ahmet Hamdi Akseki, bu çok muhterem ve mübeccel insanların hemen hemen hepsini tanıdım, hepsinin ellerini öptüm, hepsinden feyiz aldım. O zamanın insanları büyük bir azim ve hoşgörüyle insan yetiştirmeye çalışıyorlardı. Sizin daha sonra sadece isimlerini hatırladığınız Abidin Daverler, Refik Halitler, Burhan Felekler benim ismini saydığım o büyük insanların ışıklarında yetiştiler. Ben o devri yaşadım.

 

Türkiye’nin İtibarı

İnanılmaz bir haysiyeti vardı Türkiye’nin. Batı Almanya İktisat Bakanı 1935’te Türkiye’ye geldiği zaman, lütfen inanın, bu reddedilmez belgede, devrin iktisat bakanına ‘Dilediğiniz krediyi dilediğiniz şartlarda vermeye hazırız, çünkü sizin derlenip toparlanmanızda biz Birinci Dünya Harbi’nin kapattığı bir Avrupa Birliği’nin yeniden kuruluşunun ışığını görüyoruz’ demişti.”

 

Mehtaplı gecelerde namaz

‘ İslamiyeti yaşayabildiniz mi?
“Tabii. Size söyleyeyim. Beş vakit falan değil fakat, ‘hâlâ sağlığım yerindedir, çok şükür, hâlâ rükü ve sücuda çok rahat intıbah edebilirim’ çok ciddi söylüyorum 40’50 rekat namaz kıldığım olmuştur. Yani içimden gelirdi. Özellikle mehtaplı gecelerde.”
‘ Peki Arapça mı Türkçe mi?
“Türkçesini de Arapçasını da rahat okurum. İkisinde de hiç sıkıntı çekmem.”

 

Bana şaman dediler

Kutay’ın son zamanlarda ortaya sürdüğü bir konu daha vardır: “Bana şaman da dediler. Şamanlık bir kere din değil. Şamanlık doğrudan doğruya insanın doğasından kopup gelen bir histir. İnsan elleri ile yapılmış olan putlara tapması yerine tabiatın hakikaten insanı da düşünmeye sevkeden tek ve büyük yaradanın mevcudiyetine inandıran tecellilerine bağlı kalmayı aklın ve vicdanın gereği sayıyorum.”

 

Gazeteciliğin İlk Yılları

Kutay, 1928’de girdiği Hakimiyet’i Milliye’de 1939’a kadar çalışır: “Sonra beni ayırdılar oradan. Bir sebebi yoktu.” Daha önce Konya’da Yeni Anadolu isimli Anadolu’da ilk defa 8 sayfa, renkli başlıklı bir gazetenin kuruluşuna imza atan Kutay, İstanbul’a gelip Celal Bayar’ın büyük oğlu Refi Bayar’la Güneş isimli bir matbaa kurup Halk isimli bir gazete çıkarır iki yıl boyunca. Gündelik gazete tatmin etmeyince de Millet ve Hakka Doğru mecmualarını çıkarmaya başlar (1944’51).

 

Cemal Kutay’ın Eşi

Kutay o kadar yoğun çalışmaktadır ki, bu tempoda çalışırken evlenmeyi bile düşünmemektedir. Ancak ailesi, onu, 1944’te yine Rumelili, Yugoslavya göçmenlerinden olan ve Niğde’ye yerleşmiş Kamil’Nezahat çiftinin kızları Melahat (Günan) Hanım’la evlendirir. Beş çocuğu gelir dünyaya.

 

Cemal Kutay’ın Çocukları

1.Zeynep Sırma, yüksek maden mühendisi Erol Kuyaş’la,
2.Ayşe Mine, Adnan Koca ile,
3.Ömer Faruk, Prof. Dr. Sevil Kutay’la,
4.Gazale Nilgün, yüksek inşaat mühendisi Mehmet Ciğeroğlu ile,
5.Kardeşlerin en küçüğü İnci Kübra, tanınmış fotoğraf sanatçısı Muhlis Maçero ile evlenmiştir.

 

Kutay’ın İlk Kitabı

Bu arada ilk kitabı olan Selçuklu’dan Osmanlı’ya adında bir biyografi kitabını da 1935’te yayınlayan Cemal Kutay, Naşit Hakkı Uluğ’un idare müdürü olduğu zamanda, Ulus’ta çalışan herkesin CHP’ye girmesini zorunlu kılmasına rağmen bu dönemde bile siyasete bulaşmaz. Kutay, daha sonraki dönemde de siyasetten uzak duracaktır. 1952’de ise yeni bir yayın macerasına atılır: “Ne Ebüzziyazade Velid, ne Hüseyin Cahit, ne Ahmet Emin, hiç kimse böyle bir şeye girmemi istemediler. ‘Sen deli misin?’ dediler. Bin 800 abone temin edersem çıkaracağım. Bunun için 80 bin adrese bir açık mektup yazdım.”

 

Kutay, 1952’den 57 yılına kadar, tamamlandığında 12 bin sayfa ve 20 cilt olacak kronolojik değerler içerisinde fasikül fasikül bir tarih kitabı yayınlar (Türkiye İstiklal ve Hürriyet Mücadeleleri Tarihi).

 

Kutay, Konya’daki Babalık’ta başlayan ve Hakimiyet’i Milliye ile devam eden basın hayatını Tan, Tanin, Son Telgraf gazetelerinde devam ettirir.

 

İttihat ve Terakki Uzmanı

Kutay, Son Posta’da ‘İttihat ve Terakki nasıl çıktı, nasıl kuruldu, nasıl ayrıldı’ adıyla 807 gün yayınladığı tefrika ile de bu alanda bir rekorun sahibi olur.

 

Gazetecilik Yılları

Hür Anadolu, Sedat Simavi’nin sahibi olduğu Yedigün de onun kalem oynattığı diğer basın kuruluşlarıdır: “Sedat Simavi, Hüseyin Cahit Yalçın’ın yazılarına, Faruk Nafiz Çamlıbel’in şiirlerine, Refik Halit Karay’ın hikayelerine 250 kuruş verirken bana 375 kuruş veriyordu.

 

Biliyordu, iki kardeşimi İstanbul’da yüksek tahsil yaptırdığımı. O zamanki insanlar başkaydı. Türkiya’da (Kutay, özellikle Türkiya diyor) inanılmaz bir insan kıymeti enflasyonu var.”

 

Aktif gazeteciliği en son Tercüman’da yaptığı çalışmalarla noktalayan Cemal Kutay, 2001 tarihi itibariyle 183 kitap yayınlar.

 

Önemli Bir Arşive Sahip

Bugün Kadıköy’deki evinde, 1987’de kasıtlı olduğuna inandığı bir yangın geçirmesine rağmen Teşkilat’ı Mahsusa üzerine Mısır ve Türkiye’de araştırmalarını kitaplaştıran ‘esrarengiz Amerikalı’ Philip Stoddard’ı bile ziyaretine geldiğinde hayrete düşürecek arşive sahip (Eşref Kuşçubaşı’nın aşirete yakın olması arşivin elde edilmesinde etkili olmuş mudur bilinmez ama) olan Kutay, iki genç bayan yardımcısı sayesinde hayatını halen kaleminden kazanmaya devam ediyor: “Bütün hayatımı buna verdim. İsteseydim tasavvur edemeyeceğiniz kadar zengin olurdum. Benimkilerle kabil olmayacak kadar birikimler astronomik paralarla satıldı Amerikalılara. Bu Philip Stoddard da bunun için gelmişti.”

 

Fenerbahçeli

Fenerbahçeli olan, fakat işin bu kadar materyalist boyut kazanmasından sonra üyelikten ayrılan, ‘Hiç garipsemeyin bahçe işleriyle meşgul olmayı çok severdim’ diyor.

 

Fransızca, Arapça, Farsça bilir.

 

Mason Değil

Kutay, ‘gizli’açık’ hiç bir cemiyete de üye olmadığını söylemektedir: “Bir çokları bana mason derler. Büyük mason üstadları en büyük dostumdu, Mim Kemal Öke, İbrahim Necmi Dilmen, Besim Ömer Paşa. Bana teklif yaptıklarında durumu izah ettim, hepsi de bana hak verdiler ve üye olmadım o kuruluşlara.”

 

| » Biyografiler – Kim Kimdir Sayfasına Dön! « |

Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…

Biyografi, Biyografiler, Yaşam Öyküleri, Kim Kimdir?, Biyografi

Sınavlara Hazırlık Arama Robotu
YGS & LYS TEOG KPSS TUS KPDS Ehliyet Sınavı PMYO JANA

Seçim esnek olup ilgili alanları seçiniz, Örneğin ehliyet sınavı için branş olarak matematik seçmeyiniz :)