Cümle
Bir duyguyu, bir düşünceyi, bir işi, bir isteği tam olarak anlatmak için bir araya getirilmiş söz veya sözcük topluluğuna cümle denir.

Cümle OluşturmaBu tür sorularda bir cümleyi oluşturan sözcükler karışık olarak verilir. Daha sonra bu sözcüklerle kurallı ve anlamlı bir cümle oluşturulması istenir. Bu tip soruları çözerken öncelikle yüklemi bula- rak cümlenin sonuna getirmeliyiz. Yüklemin birleşik olup olmadığına ve tamlama olabilecek sözcük gruplarına dikkat ederek verilen sözcükleri anlamlı bir bütün oluştaracak şekilde sıralamalıyız.

Örnek:

1. en
2. kafasındadır
3. cahillerin
4. büyük
5. çöller
6. nasıl öğreniyorsak

“kafasındadır” sözcüğü yargı bildirdiği için yüklem olarak sona getirilmelidir. Fakat dikkat edilecek olursa bu sözcük bir isim tamlamasının tamlananı durumundadır. Tamlamayı bölmeyeceğimiz için yüklem “cahillerin kafasındadır” tamlaması olur. “en” ve “büyük” sözcükleri de “çöller” isminin sıfatları olduğu için bu sözcükler birleşerek sıfat tamlaması oluşturur. Tamlama olan sözcükler anlamlı bir bütün olacak şekilde sıralandığında, “En büyük çöller cahillerin kafasındadır.” cümlesi oluşur. Sıralama 1 – 4 – 5 – 3 – 2 şeklinde olmalıdır.

ÖRNEK SORU

1. aynı şeyleri
2. başkalarının düşüncelerini
3. dinleyerek de
4. okuyarak
5. yapabiliriz
6. nasıl öğreniyorsak
Yukarıdaki sözcük ve sözcük gruplarıyla anlamlı bir cümle oluşturmak için sıralama nasıl olmalıdır?
A) 2 – 6 – 3 – 1- 4 – 5
B) 1 – 3 – 5 – 6 – 4 – 2
C) 2 – 4 – 6 – 1- 3 – 5
D) 3 – 5 – 1 – 8 – 4 – 6

ÇÖZÜM

“yapabiliriz” sözcüğü temel yargı olduğu için yüklem görevindedir, bu nedenle en sonda olmalıdır. Cümlede başkalarının düşüncelerini okuyarak ve dinleyerek öğrenmekten bahsedilmektedir, “dinleyerek” sözcüğünün yanında “de” bağlacı olduğu için okuyarak öğrenmenin daha önce söylendiği anlaşılmaktadır. Sıralamayı bu şekilde yaptığımızda “Başkalarının düşüncelerini okuyarak nasıl öğreniyorsak aynı şeyleri dinleyerek de yapabiliriz. ” cümlesi oluşur. Yani sıralama şöyle olmalıdır:
2 – 4 – 6 – 1 – 3 – 5
Yanıt C

ÖRNEK SORU

Onur , duvara yazılı sözcükleri bir araya getirip anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturmak istiyor.
Buna göre, sıralama aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
A) 6 – 2 – 3 – 5 – 1 – 4 – 7
B) 6 – 1 – 2 – 3 – 5 – 7 – 4
C) 6 – 1 – 4 – 7 – 2 – 3 – 5
D) 6 – 1 – 5 – 7 – 4 – 2 – 3

ÇÖZÜM
Sözcüklerle cümle oluşturulduğumuzda “Yenil- mesi gereken ilk düşmanlar öfke ile umutsuzluk- tur.” şeklinde olur. Doğru yanıt C seçeneğidir.
Yanıt C

Cümle TamamlamaBu tür sorularda, cümlede boş bırakılan yerlere seçeneklerde verilen sözcüklerden anlamı en iyi tamamlayan, söz dizimi kurallara uygun ve çekimi cümleye en uygun sözcükleri bulmamız istenir. Seçeceğimiz sözcükler cümlenin hem anla- mına hem de yapısına uygun olmalıdır.

ÖRNEK SORU

“Hayatta……..yılmadan……….ulaşılır.” cümlesini en iyi tamamlayan sözcük çifti aşağıdakilerden hangisidir?
A) başarıya – düşünmekle
B) düşüncelere – çalışmakla
C) hedefe – düşünmekle
D) başarıya – çalışmakla

ÇÖZÜM

Seçenekler değerlendirildiğinde cümlemin anla- mına ve yapısına uygun olan sözcüklerin D se- çeneğinde verildiği görülecektir. Cümle şöyle ta- mamlanmalıdır:
“Hayatta başarıya yılmadan çalışmakla ulaşılır.”
Yanıt D

ÖRNEK SORU

Ne kadar ………… olursak olalım, bunu…………… sevdiklerimiz yoksa mutlu olamayız.
Bu cümlede boş bırakılan yerlere aşağıdaki sözcüklerden hangileri gelmelidir?
A) girişken – gösterecek B) çalışkan – söyleyecek C) düşünceli – dinleyecek D) başarılı – paylaşacak

ÇÖZÜM

Seçenekleri tek tek değerlendirdiğimizde cümle- nin anlamına ve yapısına uygun sözcük çiftinin D seçeneğinde verildiğini görebiliriz. Çünkü diğer seçenekler anlamca yakın olmasına rağmen anlatılmak isteneni tam karşılamamaktadır.
Yanıt D