SBS 8.sinif TÜRKÇE CÜMLEDE ANLAM

Cümlede Anlam ÖZellikleri

5. Karşılaştırma Anlamlı Cümleler

Anlamca ilgili olan varlığın, durumun, kavramın benzer ya da farklı yönlerinin kıyaslandığı cümlelerdir.

Örnek:

“Bu oda, diğer odaya göre daha genişmiş.” cümlesinde belirtilen odayla diğer oda genişlik açısından karşılaştırmışlar.

ÖRNEK SORU
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde karşılaştırma söz konusudur?

A) Trafiği rahatlatmak için geniş yollar açılmalı.
B) hasta, yatağından kalkar kalkmaz dışarı çıkmak istedi.
C) Bu güzel ayakkabıları nereden aldınız?
D) Bu elbise size daha çok yakıştı.

ÇÖZÜM
A, B ve C seçeneğinde karşılaştırma yapılmamıştır. D seçeneğindeyse elbiseyle diğer elbise yakışmak açısından karşılaştırılmıştır.
Yanıt D

ÖRNEK SORU
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “karşılaştırma” yapılmıştır?
A) Yanlızlığımızı kimseyle paylaşamayız.
B) Baharın habercisi olan çiğdemi çok severim.
C) Kendisine güvenen insanlar başarılı olur.
D) Bu işin nereye varacağını kestirmek çok zor.

ÇÖZÜM
A, B ve D seçeneklerinde karşılaştırma yapılmamıştır. Fakat C seçeneğinde kendisine güvenen insanlar ile güvenmeyen insanları başarılı olma açısından karşılaştırmışlar.
Yanıt C

6. Tanımlama Cümleleri

Herhangi bir şeyin ne olduğunu anlatan cümlelere tanımlama cümleleri denir. Tanımlama cümleleri “Bu nedir?” sorusuna cevap verir.

Örnek:

“Dil bir iletişim aracıdır.” cümlesinde dilin tanımı yapılmıştır.

ÖRNEK SORU
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “tanımlama” yapılmamıştır?

A) Yarışı kazanmanın birinci şartı kendine güvenmektir.
B) Gençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinir.
C) Buz, donarak katı hâle gelmiş sudur.
D) Gezi yazıları, kuvvetli gözlem ile sağlam bilgiye dayanmaktadır.

ÇÖZÜM

A, B ve D şıklarında bir konu hakkında bilgi veren açıklamalar yapılmıştır. Ama bu nedir sorusuna cevap olacak bir tanımlama söz konusu değildir. C seçeneğindeyse “buz”un tanımı yapılmıştır. Buz nedir? sorusunu yönelttiğimizde “Donarak katı hâle gelmiş sudur.” cevabını alabiliyoruz.
Yanıt C

7. Olasılık (İhtimal) Anlamlı Cümleler

Eylemin gerçekleşmesinin kesin olmadığı, bir olasılığa bağlı olduğu cümlelerdir.

Örnek:

“Evde ders çalışıyordur.” cümlesinde kesin bir yargı yoktur. Evde ders çalışıyor olması sadece bir ihtimaldir.

ÖRNEK SORU
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemin gerçekleştiği kesin değildir?
A) Bugünün doğum günüm olduğunu unutmuştur.
B) Bu konu geçen hafta anlatılmıştı.
C) Soruları ikimiz birlikte çözdük.
D) Derslerine çalışmadığı için sınıfta kalmış.

ÇÖZÜM
B, C ve D seçeneğinde eylemin gerçekleştiği kesindir; ama A seçeneğinde eylemin gerçekleşmesi sadece bir ihtimale bağlıdır.
Yanıt A

8. Şikâyet Anlamlı Cümleler

Bir olay ya da bir durumla ilgili hoşnutsuzluğu dile getiren cümlelerdir.

Örnek:

“Aldıklarını hep geç getiriyorsun.” cümlesinde aldığı şeyleri zamanında getirmediği için bir hoş- nutsuzluk dile getirilmiştir.

ÖRNEK SORU
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “şikâyet” anlamı vardır?
A) Nerede yanlış yaptığını biliyorsun.
B) Sınavdan kötü not aldığını söylediler.
C) Çok çalıştığım için iyice yorgun düştüm.
D) Çocuğunuz sürekli yaramazlık yapıyor.

ÇÖZÜM
D seçeneğinde çocuğun yaramazlığından şikâ- yet edilmektedir. A, B ve C seçeneğinde şikâyet anlamı yoktur.
Yanıt D

ÖRNEK SORU

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “yakınma” söz konusu değildir?
A) Zaman mı kaldı bunları yapmaya?
B) Hangi gün, zamanında geldi ki?
C) Odanı hiç düzenli göremeyecek miyim?
D) Bu sözle düşündürmeyi mi amaçladınız?

ÇÖZÜM
“yakınma” şikâyet etmek demektir. Şikâyet cüm- lelerinde herhangi bir olay ve durum hakkında hoşnutsuzluğumuzu dile getiririz. A, B ve C seçeneğinde hoşnutsuzluk dile getirildiği için bu cümlelerde şikâyet anlamı vardır. Ama D seçeneğinde herhangi bir hoşnutsuzluk yoktur.
Yanıt D