SBS 8.SINIF TÜRKÇE CÜMLEDE ANLAM

Cümlede Anlam ÖZellikleri

27. Kararsızlık Anlamlı Cümleler

Herhangi bir konuyla ilgili olarak karar verememeyi ifade eden cümlelerdir.

Örnek:

“Acaba vitrindeki kazağı mı alsam, yoksa ötekini mi alsam?” cümlesinde hangi kazağın alınacağı konusunda bir kararsızlık yaşanmaktadır.

ÖRNEK SORU

Bu ağaçtan koparılan elmalar, üzerinde “kararsızlık” anlamı yazılmayanlardır.
Buna göre aşağıdaki elmalardan hangisi bu ağaçtan koparılmayanlardandır?

ÇÖZÜM
B, C ve D seçeneklerinde kararsızlık anlamı yoktur. Fakat A seçeneğinde sözü söyleyen kişi hangi kalemi seçeceğine dair bir kararsızlık yaşamaktadır.
Yanıt A

28. Abartma Anlamlı Cümleler

Anlamı kuvvetlendirmek amacıyla herhangi bir şeyin olduğundan büyük veya küçük gösterildiği cümlelerdir.

Örnek:

“Pire kadar boyuyla bana kafa tutuyor.” cümlesinde sözü söyleyen kişi, karşısındaki kişinin boyunun pirenin boyu kadar olduğunu söyleyerek durumu abartmaktadır.

ÖRNEK SORU

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “abartma” yapılmıştır?

A) Bu kadar insanı bir arada hiç görmemiştim.
B) Bu işten ne kadar ara kazanacağımızı tahmin edemezsin.
C) Dünya kadar bulaşığı nasıl bitireceğim?
D) Bütün gün ağzına tek lokma koymadı.

ÇÖZÜM
Abartma anlamı C seçeneğinde vardır çünkü bulaşıkların ne kadar fazla olduğunu belirtmek için “dünya” kadar olduğu ifade edilmiştir.
Yanıt C

29. Ön Yargı Anlamlı Cümleler

Herhangi bir kimse veya durumla ilgili olarak ön- ceden varılmış olumlu veya olumsuz yargıların bulunduğu cümlelerdir.

Örnek:

“Yanına gitsem de benimle konuşmaz ki.” cüm- lesinde sözü söyleyen kişi, yanına gideceği kişinin kendisiyle konuşmayacağı kararına önceden varmaktadır.

ÖRNEK SORU

Aşağdaki cümlelerin hangisinde “ön yargı” anlamı vardır?

A) Onu davet etmeye gerek yok, bu tarz filmleri sevmez.
B) Projeyi okumuş ve kabul etmesinin zor ol- duğunu söylemiş.
C) Hepsini denemiş ama hâlâ hangi gömleği alacağına karar verememiş.
D) Bu çalışmayla sınavı kazanamayacağını kendisi de çok iyi biliyor.

ÇÖZÜM
Ön yargı anlamı A seçeneğinde vardır çünkü sö- zü edilen kişiye sorulmadan o filmi sevmeyeceği dile getirilmiştir. Diğer cümlelerdeyse böyle bir anlam bulunmamaktadır.
Yanıt A

30. Eşitlik Anlamlı Cümleler

İlk veya daha fazla kavramın sayısal bakımından veya nitelik bakımından birbirleriyle özdeş olduğunu dile getiren cümlelerdir.

Örnek:

“Boyca birbirleriyle aynılar.” cümlesinde iki kişinin boylarının eşit olduğu ifade edilmiştir.

ÖRNEK SORU

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “eşitlik” söz konusudur?

A) Herkes kendi payına düşeni aldı.
B) Elmayı ortasından keserek çocuklarına ver- di.
C) Kimin ne kadar para kazandığını bilmiyo- rum.
D) Onun hisselerinin benden fazla olması sini- rimi bozuyor.

ÇÖZÜM
A, C ve D seçeneklerinde eşitlik söz konusu değildir. Ama B seçeneğinde elmanın ortasından ikiye bölünüp verilmesi bir eşitliği dile getirmektedir.
Yanıt A

31. Üslup Cümleleri

Bir sanatçının görüş, duyuş ve anlatış tarzını içeren cümlelerdir.

Örnek:

“Yazarımız yabancı kelimeleri sıkça kullanmıştır.” cümlesi, yazarın anlatım tarzını dile getiren bir uslüp cümlesidir.

ÖRNEK SORU

Yukarıdaki konuşmada hangi çocuğun cümlesinde eserin üslubuyla ilgili bilgi vardır?

A) Elif B) Eyüp C) Aleyna D) Fırat

ÇÖZÜM
A, B ve C seçeneğinde yazarın ele aldığı konular dile getirilmiş. D seçeneği ise yazarın dil özelliğinin ifade edildiği üslup cümlesidir.
Yanıt D

32. Doğrudan – Dolaylı Anlatımlı Cümleler

a. Doğrudan anlatımlı cümleler:

Başkasına ait bir sözün değiştirilmeden tırnak içerisinde veya virgüller içerisinde ara cümle şeklinde verildiği cümlelerdir.

Örnek:

Annem: “Hemen gel.” dedi. (doğrudan) Yarın mutlaka oraya gideceğim, dedi. (doğrudan)

b. Dolaylı anlatımlı cümleler:

Başkasına ait bir sözü cümlenin anlamını değiş- tirmemek şartıyla, cümleyi kuran kişinin kendi söyleyişine göre değiştirdiği cümlelerdir.

Örnek:

Annem, hemen gelmemi söyledi. (dolaylı)
Yarın mutlaka oraya gideceğini söyledi. (dolaylı)

ÖRNEK SORU

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylı anlatım vardır?

A) Bugünlerde canım hiçbir şey istemiyor.
B) yunus emre, “Her şeyden önce insanı sev.” demiştir.
C) Bir daha onunla görmek istemiyorum, demiş.
D) Bana artık yalnızlıktan bunaldığını söyledi.

ÇÖZÜM
A, B ve C seçeneğinde doğrudan anlatım vardır ama D seçeneğinde dolaylı anlatım kullanılmıştır.
Yanıt D

33. Değerlendirme Anlamlı Cümleler

Bir konu hakkında olumlu veya olumsuz yargı bildiren cümlelerdir.

Örnek:

“Yazar, yeni kitabında dile biraz daha önem ver- miş.” cümlesinde yazarın eseriyle ilgili olumlu bir değerlendirme yapılmıştır.

ÖRNEK SORU

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “değerlendirme” söz konusu değildir?

A) Yazarın ilk öykü kitabı “Ceviz Oynamaya Geldim Odana”dır.
B) Gerekli kaynakları olsaydı sınavı kazanırdı.
C) Şairin insanı etkileyici, akıcı bir anlatımı vardı.
D) Bugünkü davranışlarını ona pek yakıştıra- madım.

ÇÖZÜM
B, C ve D seçenekleri değerlendirme cümleleridir; çünkü olumlu veya olumsuz birer yargı içeren, kişisel bir yorumu dile getiren cümlelerdir. Ama A seçeneğinde herhangi bir değerlendirme yapılmamıştır. Sadece herkes tarafından bilinen bir gerçek ifade edilmiştir.
Yanıt A